KararVerme

Yanlış ifade: D) Knut Wicksell, kamu ekonomisinde sosyal refahın maksimizasyonu için oybirliği ilkesinin uygulanması gerektiğini ileri sürmüştür. Açıklama: Uygulamada daha yaygın olarak görülen oylama kuralı oyçokluğudur.

Hayatta en zor karar, kişisel tercihler ve yaşam koşullarına göre değişiklik gösterebilir. Ancak, bazı zor karar örnekleri şunlardır: Eğitim ve kariyerle ilgili kararlar: Üniversiteye gitmek veya gitmemek, hangi kariyer yolunu izlemek gerektiği gibi kararlar. İlişkilerle ilgili kararlar: Bir ilişkiye başlayıp başlamamak, evlilik veya okul bırakma gibi önemli yaşam değişiklikleri gerektiren kararlar. Sağlık ve gelecekle ilgili kararlar: Amniyosentez sonucunda riskli bir durum tespit edildiğinde, çocuğa sahip olup olmama kararı gibi tıbbi ve duygusal yükü ağır kararlar. Karar vermenin zor olmasının nedenleri arasında kararın karmaşıklığı, belirsizliği ve sonuçlarının ciddiyeti yer alır.

ABD'de burslu okuma ve büyük sponsorlu bir proje teklifi arasında karar verirken, her iki seçeneğin de avantajlarını ve dezavantajlarını değerlendirmek önemlidir. Burslu Okuma: - Mali Avantaj: Burslar, eğitim, yaşam giderleri ve diğer masrafları karşılayabilir. - Akademik ve Kişisel Gelişim: Akademik başarılar ve ders dışı etkinlikler (staj, araştırma, sosyal sorumluluk) burs alma şansını artırabilir. Sponsorlu Proje: - Profesyonel Deneyim: Proje, profesyonel deneyim ve ağ oluşturma fırsatları sunabilir. - Kariyer Gelişimi: Proje, belirli bir alanda uzmanlaşma ve kariyer fırsatları yaratabilir. Karar Verme Süreci: 1. Hedefleri Belirleyin: Burslu okumanın ve sponsorlu projenin uzun vadeli hedeflerinize nasıl katkıda bulunacağını değerlendirin. 2. Maliyet ve Zaman: Her iki seçeneğin de mali ve zaman gereksinimlerini karşılaştırın. 3. Kişisel Yetenekler: Mevcut yetenekleriniz ve ilgi alanlarınız doğrultusunda hangi seçeneğin daha uygun olduğunu belirleyin. Sonuç olarak, karar verirken kişisel hedefler, mevcut durum ve gelecekteki beklentiler göz önünde bulundurulmalıdır.

İhtiyar köylü, "Acele karar vermeyin. Yaşamın küçük bir parçasına bakıp tamamı hakkında karar vermekten kaçının" mesajını vermek istiyor olabilir. Bu mesaj, Çin düşünürü Lao Tzu'nun bir öyküsünde yer alır. Öykünün konusu şu şekildedir: Bir köyde, çok fakir yaşlı bir adam vardır. Daha sonra at geri döner ve beraberinde 12 vahşi at getirir.

İhtiyar adam ve atı hikayesi, acele karar vermemeyi ve her olayın iki yönlü olabileceğini anlatmayı amaçlar. Hikayede, yaşlı bir adamın çok değerli bir beyaz atı vardır ve kral bu atı satın almak ister ancak adam satmaz. Zamanla at geri döner ama bu sefer de oğlunun atları terbiye ederken düşmesi ve bacağını kırması gibi bir talihsizlik yaşanır. İhtiyar, her durumda acele karar vermenin yanlış olduğunu, hayatın küçük parçalar halinde geldiğini ve bu parçaların toplamının ancak Allah tarafından bilinebileceğini söyler. Bu hikaye, Çin filozofu Lao Tzu'ya atfedilir.

Olgular, birkaç nedenden dolayı önemlidir: Bilimsel teorilerin temeli: Olgular, bilimsel teorilerin temelini oluşturur ve deneylerle doğrulanabilir bilgiler sağlar. Karar verme süreçlerine katkı: Olgular, tartışmaları daha mantıklı ve inandırıcı hale getirir, karar verme süreçlerinde temel bilgiler sunar. Eğitim ve farkındalık: Olgular, farkındalık oluşturarak araştırma makalelerinin yazılmasına ışık tutar ve medikal eğitime katkı sağlar. Gerçekliği anlama: Olgular, tarih ve sosyal bilimler gibi alanlarda belirli dönemlerin veya olayların anlaşılmasına yardımcı olur. Ancak, tek başına bir olgu, takip eden çalışmalarla desteklenmediği sürece tıp pratiğini doğrudan değiştiremez.

Seçim ikilemi, iki zor seçenek arasında kalma durumu olup, çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir. İşte bazı nedenler: Çelişen değerler. Sınırlı kaynaklar. Belirsizlik. Ayrıca, seçim ikilemi, seçim yanılsaması nedeniyle de oluşabilir.

Ahlaki ikilem türlerinden bazıları şunlardır: Klasik ikilem. Etik ikilem. Yasaklama ikilemi. Yükümlülük ikilemi. Heinz'in ikilemi. Ayrıca, varsayım, gerçek, açık, kapalı, tam ve eksik ikilem gibi farklı ölçütlere bağlı olarak farklı ahlaki ikilem türleri de bulunmaktadır.

Justification yapmak, bir düşünce, karar veya eylemin nedenlerini açıklama süreci olan gerekçelendirme yapmak anlamına gelir. Bu terim ayrıca şu anlamlara da gelebilir: Metnin sağ kenarını hizalama. Mazeret veya savunma sunma. Bir argümanın mantıksal temelini oluşturma. Justification, yazılım geliştirme projelerinde ise belirli kararların neden alındığını ve bu kararların projeye nasıl katkı sağlayacağını açıklayan süreç olarak kullanılır.

Vazgeçmenin zor olmasının bazı nedenleri: Duygusal bağlar. Kayıp korkusu. Alışkanlıkların gücü. Kendine güven sorunları. Toplumsal baskılar. Batık maliyet yanılgısı. Vazgeçmek, bazen doğru bir karar olabilir ve bu süreçte bir uzmandan destek almak faydalı olabilir.

ANP (Atrial Natriüretik Peptid), kalp kası hücreleri tarafından salgılanan bir hormondur ve vücut su, sodyum, potasyum ve yağ homeostazını düzenler. Başlıca işlevleri: Kan basıncını düşürür: Dolaşım sisteminde suyu azaltarak ve plazma sodyum konsantrasyonunu düşürerek. Sodyum kaybını artırır: Böbreklerde süzülen ilkel idrardan sodyum tutulmasını engelleyerek aldosteron hormonuna zıt etki gösterir. Adipositlere etki eder: Yağ yıkımını hızlandırır ve mitokondriyal aktiviteyi artırır. ANP (Analytic Network Process) ise, sistemdeki unsurlar arasındaki etkileşimlerin ağ yapısı oluşturduğu durumlarda kullanılan bir karar verme yöntemidir. Kullanım alanları: Proje risklerinin değerlendirilmesi. Tedarikçi seçimi. Pazarlama stratejisi seçimi. Rekabet analizi. Uluslararası pazar seçimi gibi karmaşık stratejik problemler.

Rüyada tavsiye almak, farklı şekillerde yorumlanabilir: Hayata bakış açısının değişmesi. Yeni bir dönemin başlangıcı. Kararsızlık. İçsel bilgelik. Çevredeki insanların desteği. Rüya tabirleri bilimsel bir temele dayanmamaktadır.

Karar verdikten ne kadar süre sonra pişmanlık duyulacağı kişiden kişiye değişebilir. Bazı durumlarda pişmanlık, karar verildikten hemen sonra ortaya çıkabilir. Diğer durumlarda ise pişmanlık, karar verildikten bir ay veya daha uzun bir süre sonra ortaya çıkabilir. Karar sonrası pişmanlık, verilen kararın sonuçları ve kişinin zihinsel süreci ile ilişkilidir.

Kalp ve akıl arasındaki zıtlık, onların farklı doğalarından ve işlevlerinden kaynaklanır. Akıl, düşünme, anlama ve bilme kabiliyetini temsil ederken; kalp, duyguların ve hislerin merkezi olarak kabul edilir. Farklı mantıklara sahip olma: Akıl, nesnellik ve sahici zorunluluklara bağlıyken, kalp kendiliğinden doğan dürtüler ve isteklerle hareket eder. Farklı bilgi kaynakları: Akıl, beş duyudan gelen bilgileri işler ve kalbe gönderir; kalp ise bu bilgileri tasdik ederek doğru bilgiye dönüştürür. Karar alma süreçleri: Kalp, maneviyattan edindiği bilgileri akla doğrulatmak isterken, akıl da maddiyattan edindiği bilgileri kalbe doğrulatmak zorundadır. Bu farklılıklar, bazen çelişkilere yol açabilir, ancak ikisi birlikte çalışarak insan ruhunun bilgi-işlem merkezini oluştururlar.

Nucleus accumbens (NAcc), beynin limbik sistemi içinde bulunan ve özellikle ödül, motivasyon, zevk ve bağımlılık gibi davranışsal süreçlerin düzenlenmesinde kritik bir rol oynayan bir yapıdır. NAcc'nin bazı işlevleri: Ödül ve zevk: Tasty food, müzik veya övgü gibi keyifli şeyler deneyimlendiğinde aktifleşir. Pekiştirme öğrenimi: Hangi davranışların ödül getirdiğini öğrenmeye yardımcı olur ve bu davranışları tekrarlamayı teşvik eder. Motivasyon ve karar verme: Hedeflere ulaşma veya risklerden kaçınma konusundaki motivasyonu etkiler. Bağımlılık: Uyuşturucu kullanımı gibi alışkanlıklar, dopamin salınımını artırarak NAcc üzerinde güçlü bir etkiye sahip olabilir. NAcc'nin yapısı iki ana bölümden oluşur: Çekirdek (core): Hareket ve eylemle ilgili bölgelerle bağlantı kurar. Kabuk (shell): Duygusal ve limbik bölgelerle bağlantı kurarak duyguları ve motivasyonu işler.

TOPSIS (Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution), çok kriterli karar verme yöntemlerinden biridir. TOPSIS yönteminin temel varsayımı, pozitif ideal çözüme en yakın ve negatif ideal çözüme en uzak alternatifin en uygun çözüm olmasıdır. TOPSIS yönteminin algoritmik adımları: 1. Karar matrisinin oluşturulması. 2. Standart karar matrisinin oluşturulması. 3. Ağırlıklı standart karar matrisinin oluşturulması. 4. İdeal ve negatif ideal çözümlerin oluşturulması. 5. Ayrım ölçülerinin hesaplanması. 6. İdeal çözüme göreli yakınlığın hesaplanması. TOPSIS yöntemi, sezgisel, anlaşılması ve uygulaması kolay bir yöntem olarak kabul edilir.

Pişmanlık hissi, bireyin yaptığı bir yanlıştan veya kötü bir seçimden sonra ortaya çıkar. Pişmanlık hissinin başlamasının ve sürmesinin belirli ardışık evrelerden geçtiği saptanmıştır: 1. Yadsıma. 2. Şaşkınlık. 3. Kendini cezalandırma isteği. 4. Düşünüp durmaktan kendini alıkoyamama. Üçüncü evreyle dördüncü evre arasında süreğen bir döngü olursa, pişmanlık duyma, artık kendi başına bir sorun haline gelir.

McNamara'nın folyosu, Robert McNamara'nın karar alma sürecinde sadece nicel metriklere odaklanarak nitel gözlemleri göz ardı etmesini ifade eden bir terimdir. McNamara'nın folyosuna örnek olarak, Vietnam Savaşı sırasında başarıyı düşman ölü sayısı gibi tek bir metrikle ölçmeye çalışması gösterilebilir. Ayrıca, McNamara'nın "Project 100,000" adlı projesi de bu bağlamda değerlendirilir. McNamara yanılgısı, iş dünyasında da görülebilir; büyük resim gözden kaçırıldığında, bir veya daha fazla metriğe aşırı odaklanma durumunda ortaya çıkar.

Davranışsal finansta bazı yaklaşımlar: Aşırı Güven Teorisi: Yatırımcıların bilgi ve becerilerine aşırı güvenmeleri, yanlış kararlara yol açabilir. Kaybı Korkusu (Loss Aversion): Yatırımcılar, kayıpları kazançlardan daha fazla hissettikleri için riskli ve irrasyonel kararlar alabilirler. Sürü Psikolojisi (Herding Behavior): Bireyler, kararlarını çoğunluğun hareketlerine göre şekillendirir, bu da piyasa balonlarına yol açabilir. Temsilicilik (Representativeness Bias): Yatırımcılar, önceki deneyimlerden hareketle genel sonuçlar çıkarır ve yanılgılara düşebilirler. Çerçeve Etkisi (Framing Effect): Kararlar, bilgilerin sunulma şekline göre değişebilir. Yenilik Ön Yargısı: Yatırım kararı alırken yeni deneyimlerin yeterince dikkate alınmaması. Geri Dönüş Ön Yargısı: Kaybeden bir hissenin yeniden yükselmesini beklerken yeni fırsatların kaçırılması. Aşırı Güven Etkisi: Olası riskleri göz ardı ederek mevcut başarılar çerçevesinde bireysel karar alma.

Arkadan konuşanlara sessiz kalınmasının birkaç nedeni olabilir: Umursamama: İnsanlar, kendileri hakkında yapılan dedikoduları umursamayarak tepki verebilir. Mesafe koyma: Arkadan konuşan insanlarla araya mesafe koymak ve onları tekrar hayata almamak tercih edilebilir. Karakter analizi: Bu durum, kişinin karakter yapısını analiz etmek için bir fırsat olarak görülebilir. Allah'a havale etme: Sessiz kalmak ve durumu Allah'a havale etmek, bazı kişiler için uygun bir tepki olabilir. Ayrıca, arkadan konuşanların genellikle kıskançlık veya çekememezlik gibi duygulardan hareket ettiği düşünülebilir.