İhtiyatiTedbir

Tapu iptali ve tescil davası kesinleşmeden ihtiyati tedbir kalkmaz. Tapu iptali ve tescil davası sırasında, taşınmazın başka bir kişiye satılmasını engellemek için mahkemeden ihtiyati tedbir kararı talep edilebilir ve bu talep kabul edilirse, dava süresince taşınmazın devredilmesi mümkün olmaz. Hükmün kesinleşmesi, karara karşı itiraz süresinin geçmesi veya tarafların üst mahkemelere başvurmaktan vazgeçmesiyle gerçekleşir.

İhtiyati tedbir kararının kesinleşmesi, kararın aksi belirtilmediği takdirde, nihai kararın kesinleşmesine kadar devam edeceği anlamına gelir. İhtiyati tedbir kararının kesinleşmesinin bazı sonuçları: Dava konusu şey üzerindeki ihtilafların önlenmesi. Menfaat dengelerinin korunması. Asıl davanın karara bağlanmasının beklenmesi. İhtiyati tedbir kararının kaldırılması veya değiştirilmesi şu durumlarda mümkündür: Teminat karşılığı. Durum ve koşulların değişmesi. İhtiyati tedbir kararına itiraz edilebilir, ancak bu itiraz kararın uygulanmasını durdurmaz.

6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (HMK) 389. maddesi, ihtiyati tedbirin şartlarını düzenler. HMK'nın 391. maddesi ise ihtiyati tedbir kararının içeriğini belirler. Daha fazla bilgi için HMK'nın ilgili maddelerinin tam metnine şu sitelerden ulaşılabilir: mevzuat.gov.tr; barandogan.av.tr; muratocal.av.tr.

İhtiyati tedbir, dava açılmadan önce esas hakkında görevli ve yetkili olan mahkemeden talep edilir. Dava açıldıktan sonra ise asıl davanın görüldüğü mahkemeden istenir. Eğer önleyici tedbir dava öncesinde talep ediliyorsa, talep, esas davanın yetkili ve görevli olduğu mahkemeden yapılır. İstisnai hallerde, mahkemenin uygun görmesi durumunda, başka bir yerde daha az masrafla ve daha çabuk uygulanabilecekse, tedbir kararı o yer mahkemesince de verilebilir.

Danıştay'ın 389 kararı, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (HMK) 389. maddesi kapsamında verilen ihtiyati tedbir kararlarını ifade eder. HMK 389. madde, mevcut durumda meydana gelebilecek bir değişiklik nedeniyle hakkın elde edilmesinin önemli ölçüde zorlaşacağı veya tamamen imkânsız hale geleceği ya da gecikme sebebiyle bir sakıncanın yahut ciddi bir zararın doğacağından endişe edilmesi hallerinde, uyuşmazlık konusu hakkında ihtiyati tedbir kararı verilebileceğini düzenler. Bazı Danıştay kararları: Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, Esas No: 2020/1084, Karar No: 2021/389. T.C. İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 36. Hukuk Dairesi, Dosya No: 2023/1158, Karar No: 2023/1102.

Dava açıldıktan sonra ihtiyati tedbir kararına karşı şu durumlar söz konusu olabilir: İtiraz: Karşı taraf dinlemeden verilen ihtiyati tedbir kararlarına itiraz edilebilir, ancak aksine karar verilmedikçe itiraz icrayı durdurmaz. Uygulamanın devamı: İhtiyati tedbir kararının uygulanması, kararın tefhim veya tebliğinden itibaren bir hafta içinde talep edilmek zorundadır. Tazminat davası: Haksız ihtiyati tedbirden kaynaklanan tazminat davası, esas hakkındaki davanın karara bağlandığı mahkemede açılır. İhtiyati tedbir kararları ve bu kararlara karşı yapılacak işlemler, hukuki karmaşıklık içerebilir. Bu nedenle, bir avukata danışılması önerilir.

İhtiyati tedbir reddi kararına karşı istinafa başvurulabilir, ancak bu, kararın kesinleşmesine bağlı değildir. Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 341. maddesine göre, ihtiyati tedbir taleplerinin reddi veya kabulü kararlarına karşı itiraz hakkı tanınmıştır ve bu itiraz üzerine verilen kararlara karşı istinaf yoluna başvurulabilir. Ancak, ihtiyati tedbir talebinin reddi halinde doğrudan istinaf yoluna başvurmak mümkün değildir; öncelikle itiraz edilmesi gerekmektedir. İstinaf başvurusu, kararın tebliğinden itibaren iki hafta içinde yapılmalıdır.

Davalıya şerh konulduktan sonra şu durumlar ortaya çıkabilir: Tasarruf yetkisinin sınırlanması. Üçüncü kişilerin iyiniyetinin ortadan kalkması. Uyuşmazlığın belirtilmesi. Malikin haklarının korunması. Şerh, tapu siciline işlendiği andan itibaren ilgili hususu aleni hale getirir ve bu nedenle tapuda işlem yapanlar, şerh edilen hususu bilmediklerini ileri süremezler. Şerhlerin türüne ve içeriğine göre farklı sonuçlar doğurabileceği için, bir avukattan profesyonel hukuki danışmanlık alınması önerilir.

Bilgisayar programları, ihtiyati tedbire tabi olabilir. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 389. maddesi, mevcut durumda meydana gelebilecek bir değişiklik nedeniyle hakkın elde edilmesinin önemli ölçüde zorlaşacağı veya tamamen imkânsız hale geleceği ya da gecikme sebebiyle bir sakıncanın veya ciddi bir zararın doğacağından endişe edilmesi hallerinde, uyuşmazlık konusu hakkında ihtiyati tedbir kararı verilebileceğini belirtmektedir. Bilgisayar programları, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında eser olarak kabul edilir ve bu nedenle fikri haklar açısından koruma altındadır. Bu tür durumlarda, ihtiyati tedbir kararı, özellikle fikri hakların ihlali veya korunması amacıyla uygulanabilir. Ancak, ihtiyati tedbirin uygulanması için genel olarak bir hakkın varlığı ve bir ihtiyati tedbir sebebinin ortaya çıkması gereklidir.

6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'na göre, ihtiyati tedbir kararının etkisi, aksi belirtilmediği takdirde, nihai kararın kesinleşmesine kadar devam eder. Ancak, ilk derece mahkemesi hükümle birlikte tedbirin kaldırılmasına da karar verebilir.

6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'na (HMK) göre, ihtiyati tedbir talep eden kişi, haksız çıkması durumunda karşı tarafın ve üçüncü kişilerin uğrayacağı muhtemel zararlara karşılık teminat göstermek zorundadır. Teminat oranı genellikle %15 olarak belirlenmektedir. Adli yardımdan yararlanan kişilerin teminat göstermesi gerekmez. Teminat, asıl davaya ilişkin hükmün kesinleşmesinden veya ihtiyati tedbir kararının kalkmasından itibaren bir ay içinde tazminat davası açılmaması üzerine iade edilir.

İhtiyati tedbir kararına karşı yapılan itirazın reddedilmesi durumunda, istinaf yoluna başvurulabilir. İstinaf başvurusu, kararın tebliğinden itibaren iki hafta içinde yapılmalıdır. İstinaf başvurusunda, itirazın reddedilme nedenleri ve bu nedenlerin dayanakları açıkça belirtilmelidir. Kanun yoluna başvurulmuş olması, tedbirin uygulanmasını durdurmaz.

Evet, ihtiyati tedbir kararına itirazın reddi istinafa gider. Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 394. maddesinin 5. fıkrasına göre, itiraz hakkında verilen karara karşı kanun yoluna başvurulabilir. Ancak, karşı tarafın huzurunda verilen ihtiyati tedbir kararının kabulüne ilişkin karara karşı istinaf yoluna başvurmak mümkün değildir. İstinaf başvurusu, kararın tebliğinden itibaren iki hafta içinde yapılmalıdır.

İhtiyati tedbir kararı, sınai mülkiyet hakkı ihlali davasında, kararın kesinleşmesine kadar devam eder. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 397/2. maddesi uyarınca, aksi belirtilmediği takdirde ihtiyati tedbir kararının etkisi, nihai kararın kesinleşmesine kadar devam eder. Ancak, durumun ve koşulların değişmesi durumunda, talep üzerine teminat aranmaksızın ihtiyati tedbirin değiştirilmesine veya kaldırılmasına karar verilebilir.

Menfi tespit davasında ihtiyati tedbir kararı verilmezse, dava devam ederken borç alacaklıya ödenmiş olur ve menfi tespit davası, borçlunun talebi olmadan kendiliğinden istirdat davasına dönüşür. Bu durumda: İcra takibi durmaz. Haciz ve satış gibi takip işlemleri devam eder. Borçlu, gecikmeden doğan zararları karşılamak ve alacağın %15'inden az olmamak üzere teminat göstermek zorundadır. Menfi tespit davasının kabul edilmesi halinde, icra takibi kararın kesinleşmesiyle birlikte tamamen veya kısmen eski haline iade edilir.

HMK'nın 399. maddesi, haksız ihtiyati tedbir kararlarına karşı, aleyhine tedbir kararı verilen ya da uygulanan kimselerin tazminat hakkını düzenler. Maddenin tam metni şu şekildedir: > "İhtiyati Tedbir – Tazminat Madde 399 – (1) Lehine ihtiyati tedbir kararı verilen taraf, ihtiyati tedbir talebinde bulunduğu anda haksız olduğu anlaşılır yahut tedbir kararı kendiliğinden kalkar ya da itiraz üzerine kaldırılır ise haksız ihtiyati tedbir nedeniyle uğranılan zararı tazminle yükümlüdür. (2) Haksız ihtiyati tedbirden kaynaklanan tazminat davası, esas hakkındaki davanın karara bağlandığı mahkemede açılır. (3) Tazminat davası açma hakkı, hükmün kesinleşmesinden veya ihtiyati tedbir kararının kalkmasından itibaren, bir yıl geçmesiyle zamanaşımına uğrar".

Değişik iş dosyasında kararın kesinleşmesinin ardından şu adımlar izlenir: Kararın tebliği. İtiraz veya kanun yollarına başvuru. Dosyanın kapatılması. Değişik iş dosyalarında verilen kararlara karşı temyiz veya istinaf yolunun açık olduğu durumlar olabilir. Hukuki süreçlerde doğru bilgi ve yönlendirme için bir avukata danışılması önerilir.

Tedbirli tapu, tedbir kararının kalkmasından sonra satışa çıkarılabilir. İhtiyati tedbir şerhi bulunan taşınmazın satışı, tedbir kararının kaldırılması veya mahkemece cebri satışın tesciline muvafakat edildiğine ilişkin yazı ile mümkündür. Ayrıca, ihtiyati tedbir gayrımenkulün aynına ilişkin değilse, tedbirin niteliğine aykırı düşmeyecek satış mümkün olabilir. Tapu işlemleri ve satış koşulları zamanla değişebileceğinden, güncel bilgiler için bir hukuk danışmanından veya ilgili kurumdan destek alınması önerilir.

Eser sözleşmesine aykırılık davasında ihtiyati tedbir almak için aşağıdaki adımlar izlenebilir: 1. Delil Tespiti: İzinsiz çoğaltma eylemini belgelemek amacıyla mahkemeye delil tespiti başvurusunda bulunulur. 2. Mahkemeye Başvuru: Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesine başvuru yapılır. 3. Talep: İhtiyati tedbir talebiyle, çoğaltma ve yayımın durdurulması talep edilir. Örnek Dilekçe: Davacı: Ad, soyad, T.C. kimlik numarası ve adres. Davalı: İzinsiz çoğaltma yapan kişi veya kurumun adı ve adresi. Konu: İzinsiz çoğaltılan eserin dağıtımının durdurulması ve maddi-manevi tazminat talebi. Açıklamalar: Eserin tescili, davalının izinsiz çoğaltması ve bu durumun yol açtığı zararlar belirtilir. Hukuki Sebepler: İlgili kanunlar ve mevzuat. Sonuç ve Talep: Çoğaltma ve yayımın durdurulması, maddi ve manevi tazminat talebi yer alır. Önemli Not: İhtiyati tedbir talebi, dava konusu hakkın elde edilmesinin önemli ölçüde zorlaşacağı veya imkânsız hâle geleceği ya da gecikme sebebiyle ciddi bir zararın doğacağından endişe edilmesi hâllerinde yapılabilir.

İhtiyati tedbir itirazının reddi kesin değildir. İhtiyati tedbir kararına yapılan itirazın reddi durumunda, itiraz eden taraf kanun yoluna başvurabilir. Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 394. maddesinin 5. fıkrasına göre, "İtiraz hakkında verilen karara karşı, kanun yoluna başvurulabilir. Bu başvuru öncelikle incelenir ve kesin olarak karara bağlanır. Kanun yoluna başvurulmuş olması, tedbirin uygulanmasını durdurmaz". Ancak, bölge adliye mahkemelerinin istinaf başvurusu üzerine ihtiyati tedbir hakkında verdiği kararlara karşı temyiz yolu bulunmamaktadır.