MenfiTespit

Menfi tespit ve istirdat davaları, icra hukukunda borçlunun haklarını korumak için düzenlenmiş iki farklı yargı yoludur. Menfi tespit davasının temel özellikleri şunlardır: - Amaç: Borçlunun, maddi hukuk bakımından borçlu olmadığını tespit ettirmek. - Zamanlama: Borçlu, borcu ödemeden önce menfi tespit davası açabilir. - Sonuçlar: Dava kabul edilirse, icra takibi iptal edilir ve borçlu borcu ödeme yükümlülüğünden kurtulur. İstirdat davasının temel özellikleri ise şunlardır: - Amaç: Daha önce ödenmiş olan bir paranın geri alınmasını sağlamak. - Zamanlama: Borçlu, menfi tespit davası açmadan önce borcu ödemişse, dava istirdat davasına dönüşür. - Sonuçlar: Dava kabul edilirse, borçlu ödediği paranın iadesini talep edebilir.

Evet, istirdata karşı menfi tespit davası açılabilir. Bu durum, menfi tespit davasının istirdat davasının öncüsü olması nedeniyle mümkündür. Menfi tespit davası, borçlunun borcu ödediği ana kadar açılabilirken, borcun ödendiği andan itibaren istirdat davası açılabilir.

89/3 haciz ihbarnamesine menfi tespite cevap verilmezse, üçüncü kişi borcu kabul etmiş sayılır ve zimmetinde bulunan borcu icra dairesine ödemek zorunda kalır. Ayrıca, bu durumda üçüncü kişi hakkında menfi tespit davası açılması için 15 günlük hak düşürücü süre başlar.

Menfi tespite karşı sahtelik itirazı, menfi tespit davasının sahtelik iddiasına dayanılarak açıldığı durumlarda yapılabilir. Bu tür davalarda, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 209. maddesi uyarınca, senedin sahteliği iddia edildiğinde, o senet hakkında karar verilinceye kadar herhangi bir işleme esas alınamaz.

89.3 maddesine göre menfi tespit davasında ihtiyati tedbir talebi, 3. haciz ihbarnamesinin tebliğinden itibaren 15 günlük hak düşürücü süre içinde yapılmalıdır.

Menfi tespit davalarında arabulucuya başvurma zorunluluğu, 1 Eylül 2023 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir.

Menfi tespit davasının ne kadar süreceği, davanın içeriğine ve yargılama sürecine bağlı olarak değişir. Pratik uygulamalara göre, menfi tespit davalarının ortalama olarak 12 ila 18 ay arasında sonuçlandığı söylenebilir. Bu süreler kesin değildir ve davanın seyri sırasında değişebilir.

Menfi ve müspet tespit davası arasındaki fark, davanın konusuna ve amacına göre belirlenir. Menfi tespit davası, bir hukuki ilişkinin var olmadığını veya davacının belirli bir borçtan sorumlu olmadığını iddia eder. Müspet tespit davası ise davacının bir hakkın veya hukuki ilişkinin var olduğunu iddia ettiği davadır.

Menfi tespit davasını borçlu olduğu iddia edilen kişi açar. Davada davacı borçlu, davalı ise alacaklı taraftır.

Menfi tespit davasında teminat miktarı, icra takibinden önce açılan davalar için alacağın %15'i olarak hesaplanır. Hesaplama formülü: Teminat miktarı = (Borç miktarı) x 0,15. Eğer dava icra takibinden sonra açılmışsa, mahkeme %115 teminat yatırılmasını isteyebilir.

Ticaret siciline terkin edilen bir şirket, menfi tespit davasında taraf olamaz. Çünkü, ticaret sicilinden terkin edilmekle birlikte şirketin tüzel kişiliği sona erer ve hak ehliyeti ortadan kalkar.

Menfi tespit davasında tanık dinlenmesi, genel olarak mümkün değildir. Ancak, istisnai hallerde tanık dinlenmesi yapılabilir.

Menfi tespit davasında karşı taraf, borçlu olduğunu iddia eden kişi tarafından alacaklı olarak gösterilen kişidir.

Menfi tespite konu borç ile organik bağı olmayan üçüncü kişi, menfi tespit davasında, borçlu olmadığını iddia eden kişiyle (davacı) doğrudan bir borç ilişkisi bulunmayan, ancak bu borçtan dolayı mağdur olan kişiyi ifade eder. Örneğin, imza sahteciliği nedeniyle başlatılan bir icra takibinde, asıl borçlu olmayan ve bu durumdan habersiz olan bir kişi, menfi tespit davası açarak üçüncü kişi sıfatıyla borçlu olmadığını kanıtlamaya çalışabilir.

89/3 menfi tespit organik bağı, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu'nun (İİK) 89. maddesi kapsamında üçüncü kişilere gönderilen haciz ihbarnameleri ile ilgilidir. Bu bağlamda, menfi tespit davası, üçüncü kişinin, kendisine gönderilen ikinci haciz ihbarnamesine itiraz etmemesi veya icra dairesine borçla ilgili mal veya parayı teslim etmemesi durumunda açılır. Organik bağ ifadesi, bu davanın, birinci ve ikinci haciz ihbarnameleri ile olan ilişkisini ve bu belgelerin menfi tespit davasının temelini oluşturduğunu ifade edebilir.

Borçlu olmadığının tespitinde ihtiyati tedbir istemek için menfi tespit davası açılması gerekmektedir. İhtiyati tedbir talebi şu şekilde yapılır: 1. Dava Açılmadan Önce: Esas hakkındaki görevli ve yetkili mahkemeye başvuru yapılır. 2. Dava Açıldıktan Sonra: Asıl davanın görüldüğü mahkemeden talep edilir. İhtiyati tedbir kararı ile alacaklının tahsilat yapması geçici olarak durdurulur, haciz ve satış işlemleri ertelenir, borçlunun malvarlığı üzerindeki baskı kalkar.

Menfi tespit davalarında ispat yükü, genel olarak davalı alacaklı üzerinde kabul edilir. Ancak, davanın koşullarına göre bu yük değişebilir: - Borç hiç doğmamışsa: Davacı (borçlu) sadece borcun hiç doğmadığını iddia ediyorsa, ispat yükü davalıya geçer. - Başka nedenlerle geçersizlik veya sona erme: Davalı, borcun aslında doğduğunu kabul edip, ödendiğini, ibra edildiğini, takas-mahsup gibi bir sebeple sona erdiğini ileri sürerse, bu iddia ve delilleri kanıtlamak borçluya düşer.

İtirazın iptali ve menfi tespit davaları aynı anda açılabilir, ancak bazı koşullara bağlıdır. - Menfi tespit davasının reddi, alacaklının aynı konuda itirazın iptali davası açmasını engellemez. - Doktrindeki görüşe göre, itirazın iptali davası açıldıktan sonra menfi tespit davası açılması mümkün değildir, çünkü borçlu, itirazın iptali davasında zaten savunmalarını ileri sürebilir.

Menfi tespit davasında borçlu, çeşitli nedenlerle borçlu olmadığını iddia edebilir ve bu bağlamda aşağıdaki iddiaları öne sürebilir: 1. Senedin Sahteliği veya Geçersizliği: Senedin sahte olduğunu, üzerinde tahrifat yapıldığını veya hatır senedi olduğunu iddia edebilir. 2. Borcun Ödenmiş Olması: Borcun daha önce ödenmiş olduğunu veya senedin bedelsiz olduğunu öne sürebilir. 3. Hukuki İlişkinin Yokluğu: Borç ilişkisinin baştan itibaren geçerli olmadığını veya hiç doğmadığını iddia edebilir. 4. İradeyi Sakatlayan Nedenler: Hata, hile, tehdit veya gabin gibi nedenlerle senedin geçersiz olduğunu ileri sürebilir. 5. Kira İlişkisi: Kira ilişkisinden kaynaklanan borçlar için, kiralanan malın ayıplı olduğunu veya hukuki ayıp nedeniyle borçlu olmadığını iddia edebilir. Bu iddialar, davanın koşullarına ve delil durumuna göre değişiklik gösterebilir.

Menfi tespit davası, aşağıdaki davaların bekletici mesele yapılmasına neden olabilir: 1. İtirazın iptali davası: Menfi tespit davası ile aynı vakıaların tartışıldığı durumlarda, iki davanın birleştirilmesi veya menfi tespit davasının bekletici mesele yapılması gerekebilir. 2. Tasarrufun iptali davası: Menfi tespit davasının sonucu, tasarrufun iptali davasının kararını etkileyebileceğinden, bekletici sorun yapılabilir.