İdariYargı

İdari yargıda kesin kararlar iki ana kategoriye ayrılır: şekli anlamda kesin hüküm ve maddi anlamda kesin hüküm. 1. Şekli Anlamda Kesin Hüküm: Bir kararın itiraz ve yasa yollarından geçerek veya bunlara ilişkin başvuru süreleri sona ererek kesinleşmesidir. 2. Maddi Anlamda Kesin Hüküm: Şekli anlamda kesinlik kazanmış kararlara tanınan kanuni kesinlik vasfıdır. Ayrıca, idari yargıda kesin olan bazı özel kararlar da vardır, örneğin: - Sınır dışı etme kararlarına karşı idare mahkemesinin verdiği kararlar kesindir (3). - İvedilik usulüne tabi davalarda verilen kararlar temyiz edilebilir, ancak bu tür davalarda verilen nihai kararlar kesindir (3).

Hukukta sebep ikamesi, idarenin gösterdiği sebebin hukuka aykırı olduğunu tespit eden yargı yerinin, idarenin ileri sürmediği ancak kendisinin tespit ettiği başka bir sebebe dayanarak işlemi hukuka uygun bulması durumudur. Bu kavram, idari yargıda idarece ileri sürülmemiş bir gerekçenin, dosyanın incelenmesi sonucu yargı yerince saptanması ve bu gerekçenin uyuşmazlığın çözümü için kullanılması anlamına gelir.

İYUK'un (İdari Yargılama Usulü Kanunu) geçici maddeleri şunlardır: 1. Geçici Madde 10: 7331 sayılı Kanun ile yapılan değişikliklerden önceki sürelerin, 14/07/2021 tarihinden önce 10, 11 ve 13. maddeler uyarınca idareye yapılmış başvurular için de geçerli olacağını düzenler. 2. Geçici Madde 20/A: İvedi yargılama usulüne ilişkin düzenlemeleri içerir. 3. Geçici Madde 20/B: Merkezi ve ortak sınavlara ilişkin yargılama usulünü belirler.

Karar düzeltme isteminde belirtilmesi gereken hususlar şunlardır: 1. Düzeltilmesi istenen kararın tarih ve numarası. 2. Bildirim tarihi. 3. Düzeltme nedenleri. Ayrıca, dilekçede karşı tarafın da belirtilmesi gerekmektedir; çünkü karar düzeltme isteminden yararlanan taraf, karşı taraf olarak gösterilir. Karar düzeltme istemi, 15 günlük süre içinde yapılmalıdır.

İdareye başvurmadan icra takibi açılması durumunda, takip usul ve yasaya aykırı olarak değerlendirilir ve icra mahkemesi tarafından şikayetin kabulü ile takibin iptaline karar verilir. İdari yargıda, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) aleyhine hükmedilen alacakların tahsili için ilamlı takip başlatılmadan önce idareye yazılı olarak başvurulması zorunludur.

İdari istinaf mahkemesinde bir davanın kaç duruşmada biteceği, davanın karmaşıklığına ve mahkemenin iş yüküne bağlı olarak değişir. Genel olarak, 2019 yılı verilerine göre istinaf mahkemelerinde dosyaların karara bağlanması ortalama 3 yıl sürmektedir.

Evet, idari para cezası için delil şarttır. İdari para cezası kararlarında, fiilin işlendiğini ispata yarayacak bütün delillerin bulunması zorunludur. Bu deliller arasında olay tutanakları, tanık beyanları, kamera kayıtları ve raporlar yer alabilir.

İdari yargıda delil serbestisi ilkesi, kural olarak her türlü delilin kullanılabileceği anlamına gelir. Ancak bu ilke, bazı istisnalara sahiptir: - Tanık delili ve yemin delili idari yargıda uygulanmaz. - Hukuka aykırı olarak elde edilmiş bulgular delil olarak değerlendirilmez. - Gizli nitelikteki bilgi ve belgeler mahkemeye sunulmayabilir.

İdarenin iki yaptırım uygulaması durumunda, görevli mahkeme idari yargıdır.

FETÖ idari yargı tazminat davalarının ne kadar süreceği kesin olarak belirlenemez, ancak genel olarak idare mahkemelerinde açılan davaların 1 yıl içerisinde sonuçlandırıldığı söylenebilir. Tam yargı davalarında, yani idari eylem ve işlemlerden dolayı açılan tazminat davalarında, dava açma süresi zararın ve sorumlu idarenin öğrenilmesinden itibaren 1 yıl ve her hâlükârda olay tarihinden itibaren 5 yıldır.

İdari yargıda fer'i müdahale, tahkikat aşaması sona erinceye kadar yapılabilir.

Kamu ihale itirazen şikayetini, ihale sürecindeki hukuka aykırı işlem veya eylemler nedeniyle bir hak kaybına uğradığını iddia eden aday, istekli veya istekli olabilecekler yapar.

İdari yargıda davalı, genellikle devlet kurumları veya kamu kuruluşlarıdır. Davalı olarak gösterilebilecek diğer kişiler ise şunlardır: - Bağlı kuruluşlar: 5018 sayılı kanun kapsamında yer alan ve idarenin iş ve işlemleriyle ilgili davalarda taraf sıfatını haiz olan kuruluşlar. - Yerinden yönetim birimleri: Belediyeler, köyler, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları gibi kamu tüzel kişileri. - Kamu görevlileri: Görevden haksız yere alınma veya disiplin cezası gibi durumlarda, bu işlemleri tesis eden idareye karşı dava açılabilir.

İdari işlem tebliğ tarihinden itibaren 60 gün içinde dava açılabilir.

İdari yargıda dava, aşağıdaki adımlarla sonuçlanır: 1. Dava Dilekçesi Hazırlama: Davacı, idari işlemin iptali veya bir hakkın tesisi için dilekçe hazırlar ve ilgili idare mahkemesine başvurur. 2. Dosyanın İncelenmesi: Mahkeme, davacı tarafından sunulan dilekçe ve belgeleri inceler, eksik belge varsa tamamlaması için davacıya süre verir. 3. Karşı Tarafın Savunması: Dava konusu olan idari işlemi gerçekleştiren idare, savunmasını mahkemeye sunar. 4. Keşif ve Bilirkişi İncelemesi: Mahkeme, davanın niteliğine göre keşif veya bilirkişi incelemesi talep edebilir. 5. Karar Verme Süreci: Mahkeme, tarafların beyanlarını, sunulan delilleri ve hukuki düzenlemeleri değerlendirerek karar verir. Dava sonucuna göre iptal davası açılırsa, hukuka aykırı işlem iptal edilir ve işlemden doğan sonuçlar ortadan kalkar. İdari davalarda sürecin doğru yönetilmesi için hukuki danışmanlık almak önemlidir.

İdari yargıda ıslah edilebilir, ancak bu durum sınırlıdır. Islah, dava sürecinde tarafların yapmış oldukları hataları düzeltmeleri veya dava konusunu genişletmeleri için tanınan bir haktır. İdari yargıda ıslahın uygulanabileceği durumlar: - Dava dilekçesindeki şekil hatalarının düzeltilmesi. - Taleplerin genişletilmesi veya daraltılması (dava konusu işlemin özünü değiştirmemek kaydıyla). - Eksik delillerin tamamlanması. Tam yargı davalarında, zarar miktarının değiştirilmesi veya artırılması ıslah yoluyla mümkündür.

Manevi tazminatın ıslah edilebilir olması, idari yargıda açılan davalarda, dava dilekçesinde talep edilen manevi tazminat miktarının sonradan artırılabilmesi anlamına gelir. Bu durum, idarenin gerçekleştirdiği eylemlerde zarar görenlerin, manevi tazminat taleplerini dava süreci devam ederken değiştirebilecekleri bir imkan sunar.

Tanı değişikliğinin idari mahkemeye başvurma hakkını etkileyip etkilemeyeceği konusunda doğrudan bir bağlantı bulunmamaktadır. Ancak, idari mahkemeye başvurma hakkı, genel olarak idari işlemlerin hukuka aykırılığı veya kişisel hakların ihlali durumlarında ortaya çıkar. Dolayısıyla, tanı değişikliği gibi bir idari işlemle ilgili olarak, eğer bu işlem kişinin haklarını ihlal ediyorsa, idari mahkemeye başvurma hakkı söz konusu olabilir.

İdari yargıda ara sınavda çıkan konular şunlardır: 1. Anayasa Hukuku ve Anayasa Yargısı. 2. İdare Hukuku ve Türk İdari Teşkilatı. 3. Medeni Hukuk ve Borçlar Hukuku. 4. Ticari İşletme ve Şirketler Hukuku. 5. Hukuk Yargılama Usulü. 6. Ceza Hukuku ve Ceza Yargılama Usulü. 7. Vergi Hukuku ve Vergi Usul Hukuku. 8. Maliye ve Ekonomi. 9. İmar ve Çevre Hukuku. 10. Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi.

Özel yetkili savcı, genellikle askeri savcı veya idari savcı gibi belirli alanlarda uzmanlaşmış savcılardır. Görevlerine göre farklı sorumlulukları vardır: Askeri savcılar, askeri yargı sistemine tabi olan suçlara ilişkin davalara bakar ve askeri personelin disiplinini sağlamakla görevlidir. İdari savcılar, kamu kurumları ve şirketlerdeki yasa dışı veya etik dışı faaliyetlerin soruşturulması ve yasalara uyumun sağlanmasıyla görevlidir. Ayrıca, yardımcı savcılar da başsavcıya yardımcı olarak soruşturma yapma, kanıt toplama, tanıklarla görüşme ve dava dosyalarını hazırlama gibi görevleri üstlenirler.