HMK

HMK'nın 167. maddesi, "Davaların Ayrılması" başlığını taşır ve şu şekildedir: > "Mahkeme, yargılamanın iyi bir şekilde yürütülmesini sağlamak için, birlikte açılmış veya sonradan birleştirilmiş davaların ayrılmasına, davanın her aşamasında, talep üzerine veya kendiliğinden karar verebilir. Bu durumda mahkeme, ayrılmasına karar verilen davalara bakmaya devam eder." Bu madde, yargılamanın sağlıklı bir şekilde yürütülmesini sağlamak amacıyla, birlikte açılmış veya sonradan birleştirilmiş davaların ayrılmasına imkan tanır. HMK 167. maddenin temel unsurları: Yargılamanın iyi yürütülmesi amacıyla. Birlikte açılmış veya birleştirilmiş davalar. Her aşamada ayrılma imkanı. Ayrılma kararının niteliği (ara karar olması ve tek başına kanun yoluna gidilememesi).

HMK madde 94, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun "Kesin Süre" başlıklı maddesidir. Madde 94'ün içeriği: Kanunun belirlediği süreler kesindir. Hâkim, tayin ettiği sürenin kesin olduğuna karar verebilir. Kesin olduğu belirtilmeyen süreyi geçirmiş olan taraf yeniden süre isteyebilir. Kesin süre içinde yapılması gereken işlemi süresinde yapmayan tarafın, o işlemi yapma hakkı ortadan kalkar. Bu madde, yargılama süreçlerinde belirlenen sürelerin kesinlik kazanması ve tarafların bu süreleri ciddiye almalarını sağlamak amacıyla düzenlenmiştir.

HMK 165/2, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 165. maddesinin ikinci fıkrasını ifade eder. HMK 165/2'ye göre: Mahkeme, ilgili tarafa görevli mahkemeye veya idari makama başvurması için uygun bir süre verir. Verilen süre içinde ilgili mahkemeye veya idari makama başvurulmadığı takdirde, ilgili taraf bu husustaki iddiasından vazgeçmiş sayılarak esas dava hakkında karar verilir.

Uzman görüşü, Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) madde 293'te şu şekilde düzenlenir: Tarafların Uzmana Başvurma Hakkı: Taraflar, dava konusu olayla ilgili olarak uzmanlarından bilimsel mütalaa alabilirler. Hâkimin Uzman Kişiyi Dinletme Yetkisi: Hâkim, talep üzerine veya resen, rapor alınan uzman kişinin duruşmada dinlenilmesine karar verebilir. Uzman Kişinin Duruşmaya Katılması: Uzman kişi, çağrıldığı duruşmaya geçerli bir özrü olmadan gelmezse, hazırladığı rapor mahkemece değerlendirmeye alınmaz. Masrafların Karşılanması: Uzman görüşüne başvuracak taraf, bu konudaki gerekli masrafları karşılar; mahkemeden veya karşı taraftan bu giderlerle ilgili herhangi bir talepte bulunulamaz ve bu giderler yargılama giderleri içerisinde sayılmaz.

Mahkemede haklılık oranı, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 326. maddesine göre, davada iki taraftan her biri kısmen haklı çıkarsa, yargılama giderlerini tarafların haklılık oranına göre paylaştırarak belirlenir. Bu maddeye göre: Kanunda yazılı haller dışında, yargılama giderleri, aleyhine hüküm verilen taraftan alınır. Davada her iki taraf da kısmen haklı çıkarsa, yargılama giderleri tarafların haklılık oranlarına göre paylaştırılır. Aleyhine hüküm verilenler birden fazla ise, mahkeme yargılama giderlerini bunlar arasında paylaştırabilir veya müteselsilen sorumlu tutulmalarına karar verebilir. Anayasa Mahkemesi, manevi tazminat davalarında bu kuralın Anayasa'ya aykırı olduğuna karar vermiş ve iptal etmiştir.

HMK 125, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 125. maddesini ifade eder. HMK 125'e göre, davacı, devreden tarafla olan davasından vazgeçerek şu iki seçenekten birini kullanabilir: 1. Dava konusunu devralmış olan kişiye karşı davaya devam etme. 2. Davayı, devreden taraf hakkında tazminat davasına dönüştürme. Eğer dava konusu davacı tarafından üçüncü bir kişiye devredilirse, devralan kişi davada davacı sıfatını kazanır ve dava kaldığı yerden devam eder.

HMK 119/2 usulden ret, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (HMK) 119. maddesinin 2. fıkrasına göre davanın açılmamış sayılması anlamına gelir. Eksikliğin giderilmesi için mahkemeye bir haftalık kesin süre verilir. Usulden ret kararının sonuçları arasında, zamanaşımı veya hak düşürücü sürelerin işlemeye devam etmesi, harçların iade edilmemesi ve davacının aynı konuda tekrar dava açtığında baştan başlamış gibi işlem görmesi yer alır.

HMK 139, "Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 139. maddesi" anlamına gelir. HMK 139'un içeriği: Mahkeme, dilekçelerin karşılıklı verilmesinden ve belirlenen incelemeyi tamamladıktan sonra, ön inceleme için bir duruşma günü tespit eder ve taraflara bildirir. Çıkarılacak davetiyede, duruşma davetiyesine ve sonuçlarına ilişkin diğer hususların yanı sıra, tarafların sulh için gerekli hazırlığı yapmaları ve duruşmaya sadece taraflardan birinin gelmesi durumunda, gelmeyen tarafın yokluğunda yapılan işlemlere itiraz edemeyeceği ihtar edilir. Ayrıca, tarafların, dilekçelerinde gösterdikleri ancak henüz sunmadıkları belgeleri mahkemeye sunmaları veya başka yerden getirtilecek belgelerin getirtilebilmesi için gereken açıklamayı yapmaları gerektiği, aksi takdirde o delile dayanmaktan vazgeçmiş sayılacakları belirtilir.

Hükmün tashihi, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (HMK) 304. maddesinde düzenlenmiştir. Hükmün tavzihi ise HMK'nın 305. maddesinde yer alır. HMK'nın 306. maddesi ise tavzih ve tamamlama talebi ile usulünü düzenler. HMK'nın 305/2. maddesine göre, hüküm fıkrasında taraflara tanınan haklar ve yüklenen borçlar, tavzih yolu ile sınırlandırılamaz, genişletilemez ve değiştirilemez.

Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) uyarınca sulhun etkisi şu şekildedir: Davayı sona erdirir. Mahkemenin vereceği kararları belirler. İcra edilebilirlik sağlar. Tek taraflı dönüşsüzdür.

HMK 190. madde, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun "İspat Yükü" başlıklı maddesidir. Maddede yer alan düzenlemeler şu şekildedir: Genel kural. Kanuni karine durumu. Bu madde, ispat yüküne ilişkin genel kuralları belirler ve karine durumunda ispat yükünün nasıl değişeceğini açıklar.

HMK 137, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 137. maddesini ifade eder. HMK 137. maddeye göre ön inceleme aşamasında yapılan işlemler: dava şartları ve ilk itirazların incelenmesi; uyuşmazlık konularının tam olarak belirlenmesi; hazırlık işlemleri ve tarafların delillerini sunmaları için gereken işlemlerin yapılması; tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebileceği davalarda onları sulhe veya arabuluculuğa teşvik edilmesi; bu işlemlerin tutanağa geçirilmesi. Ön inceleme tamamlanmadan tahkikata geçilemez ve tahkikat için duruşma günü verilemez.

HMK'ya göre kanun yararına temyiz süresi, kararın kesinleşmesi ile başlar. Yüze karşı (tefhimen) verilen kararlar için temyiz süresi, kararın duruşmada açıklandığı gün başlar. Gıyapta verilen kararlar için ise süre, gerekçeli kararın tebliğ edildiği tarihte başlar. Kanun yararına temyiz, olağanüstü bir kanun yolu olduğu için belirli bir süreye bağlı değildir; ilgili taraflar, herhangi bir süreye bağlı olmadan başvuru yapabilir.

Yargıtay kararlarında HMK'ya (Hukuk Muhakemeleri Kanunu) atıf yaparken, örneğin HMK m. 304 şeklinde madde numarası belirtilerek yapılabilir. Ayrıca, belirli bir Yargıtay kararına atıf yapılacaksa, örneğin Yargıtay 1. Hukuk Dairesinin 1.2.2018 tarihli ve E. 2016/755, K. 2018/852 sayılı kararı için Y. 1.HD, 1.2.2018, 755/852 şeklinde gösterilebilir. Atıf yapılırken, kararın tarihi, daire adı, esas ve karar numaraları eksiksiz olarak belirtilmelidir.

HMK 209, adi senetler ve resmi senetler için farklı durumlarda uygulanır: Adi senetler: Adi bir senetteki yazı veya imza inkar edildiğinde, bu konuda bir karar verilinceye kadar, o senet herhangi bir işleme esas alınamaz. Resmi senetler: Resmi senetlerdeki yazı veya imza inkar edildiğinde, senetteki yazı veya imzanın sahteliği mahkeme kararıyla sabit olmadıkça, senet işlemlere esas alınmaya devam eder. HMK 209'un uygulanmadığı durumlar: İcra takipleri: Kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile yapılan takiplerde, imza inkarı durumunda HMK 209 uygulanmaz; bu durumda İİK'nın 170. maddesi uygulanır. Sahtelik iddiasının nedeni: Sahtelik iddiası imza dışında bir nedene dayanıyorsa, HMK 209 uygulanır.

Evet, maddi hatada ıslah yapılabilir. Hukuk Muhakemeleri Kanunu'na göre, tarafların veya mahkemenin dava dosyasında bulunan belgelerdeki açık yazı ve hesap hataları, karar verilinceye kadar düzeltilebilir. Ancak, ıslah sadece açılmış davalarda ve belirli usul kurallarına uygun olarak yapılabilir.

6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (HMK) 400. ile 405. maddeleri arasında delil tespiti düzenlenmiştir. HMK madde 401, delil tespitinde görevli ve yetkili mahkemeyi belirler: Dava açılmamış hallerde: Esas hakkındaki davaya bakacak mahkeme veya keşif ya da bilirkişi incelemesinin yapılacağı yerin sulh mahkemesi. Dava açılmış hallerde: Delil tespiti, davayı gören mahkeme tarafından yapılır. HMK madde 401'in 2. fıkrasında, noterler tarafından yapılacak tespitler için yetki konusunun Noterlik Kanunu'na bırakıldığı belirtilir.

HMK 22, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun "İnceleme Yeri" başlıklı 22. maddesini ifade eder. HMK 22'nin iki fıkrası şu şekildedir: 1. Birinci fıkra: İlk derece mahkemeleri için bölge adliye mahkemelerine, bölge adliye mahkemeleri için ise Yargıtay'a başvurulacağını belirtir. 2. İkinci fıkra: İki mahkemenin aynı dava hakkında göreve veya yetkiye ilişkin olarak verdikleri kararların kanun yoluna başvurulmaksızın kesinleştiği takdirde, görevli veya yetkili mahkemenin bölge adliye mahkemesince veya Yargıtayca belirleneceğini ifade eder.

HMK'nın 18. maddesi, yetki sözleşmesinin geçerlilik şartlarını düzenler: Kesin yetki hâlleri ve tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edemeyecekleri konular. Yazılı şekil şartı. Uyuşmazlığın belirli veya belirlenebilir olması. Yetkili mahkemelerin gösterilmesi. HMK'nın 19. maddesi ise yetki itirazının ne zaman ve nasıl ileri sürüleceğini düzenler: Yetkinin kesin olduğu davalar. Yetkinin kesin olmadığı davalar. Yetkisizlik kararı. Davalının yetki itirazında bulunmaması.

6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (HMK) 362/1-b maddesine göre, kira ilişkisinden doğan ve miktar veya değeri itibarıyla temyiz edilebilen alacak davaları ile kira ilişkisinden doğan diğer davalardan üç aylık kira tutarı temyiz sınırının üzerinde olanlar temyiz edilebilir. 2025 yılı için bu temyiz sınırı 544.000 TL'dir.