HMK

HMK'nın 240. ve 241. maddeleri şunlardır: Tanık Gösterme Şekli (HMK m. 240). Davada taraf olmayan kişiler tanık olarak gösterilebilir. Tanık gösteren taraf, tanık dinletmek istediği vakıayı ve dinlenilmesi istenen tanıkların adı ve soyadı ile tebliğe elverişli adreslerini içeren listeyi mahkemeye sunar. Bu listede gösterilmemiş olan kimseler tanık olarak dinlenemez ve ikinci bir liste verilemez. Tanık listesinde adres gösterilmemiş veya gösterilen adreste tanık bulunamamışsa, tarafa adres göstermesi için, işin niteliğine uygun kesin süre verilir. Bu süre içinde adres gösterilmez veya gösterilen yeni adres de doğru değilse, bu tanığın dinlenilmesinden vazgeçilmiş sayılır. Tanıklardan Bir Kısmının Dinlenilmesiyle Yetinilmesi (HMK m. 241). Mahkeme, gösterilen tanıklardan bir kısmının tanıklığı ile ispat edilmek istenen husus hakkında yeter derecede bilgi edindiği takdirde, geri kalanların dinlenilmemesine karar verebilir.

HMK madde 107, belirsiz alacak ve tespit davasını düzenler. HMK madde 108 ise inşaî davayı kapsar. Dolayısıyla, tespit davası için HMK madde 107'nin incelenmesi gerekmektedir.

HMK madde 46, hakimlerin yargılama faaliyetinden dolayı aşağıdaki sebeplere dayanılarak Devlet aleyhine tazminat davası açılabileceği durumları düzenler: Kayırma veya taraf tutma. Sağlanan veya vaat edilen bir menfaat. Açık ve kesin bir kanun hükmüne aykırılık. Duruşma tutanağında mevcut olmayan bir sebebe dayanma. Tutanakların değiştirilmesi veya tahrif edilmesi. Hakkın yerine getirilmesinden kaçınma. Bu madde, hakimlerin hukuki sorumluluğunu ve devletin rücu hakkını belirler. HMK madde 46'nın ne zaman uygulanacağına dair spesifik bir zaman belirtilmemiştir. Ancak, bu maddeye dayalı tazminat davaları, hakimlerin yargılama faaliyetleri sırasında meydana gelen ve maddede belirtilen sebeplere dayanan zarar durumlarında açılabilir.

Evet, değer artış payı alacağı (katkı payı alacağı) kesinleşmeden icraya konulabilir. Bu tür davalar, Medeni Kanun'un 227. ve devamı maddelerine dayalı olup, tarafların şahsi veya ailevi yapılarına dair hukuki durumlarında değişiklik yaratmayan, sonuçları itibarıyla sadece mal varlığını etkileyebilen, boşanma ilamının fer'i niteliğinde olmayan edaya ilişkin ilamlardır.

HMK 341, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun "İstinaf Yoluna Başvurulabilen Kararlar" başlıklı maddesidir. Bu maddeye göre, ilk derece mahkemelerinin aşağıdaki kararlarına karşı istinaf yoluna başvurulabilir: nihai kararlar; ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz taleplerinin reddi kararları, karşı tarafın yüzüne karşı verilen ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz kararları, karşı tarafın yokluğunda verilen ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz kararlarına karşı yapılan itiraz üzerine verilen kararlar. Ayrıca, manevi tazminat davalarında verilen kararlara karşı, miktar veya değere bakılmaksızın istinaf yoluna başvurulabilir. Kesinlik sınırı olarak, miktar veya değeri 3.000 Türk Lirasını geçmeyen malvarlığı davalarına ilişkin kararlar kesindir.

Hukuki belirsizlik, çeşitli hukuk felsefesi akımları bağlamında ele alınmaktadır ve bu kavramla ilgili spesifik bir madde bulunmamaktadır. Hukuki belirsizlik, hukuk kurallarının metnin belirsizliği, bu metne verilecek anlamın belirsizliği ve hukuk kuralının somut olaylara doğrudan uygulanabilirliği gibi problemleri içerir. HMK Madde 23, yargı yerinin belirlenmesine ilişkin inceleme usulünü ve bu inceleme sonucu verilen kararın bağlayıcılığını düzenler. Bu madde, hukuki belirsizliklerin giderilmesinde ve yargı birliğinin sağlanmasında rol oynar. Türk Ceza Kanunu'nun 2. maddesi, belirlilik ilkesini vurgulayarak ceza normlarının açık, net ve sınırları belirlenmiş olmasını gerektirir. Bu nedenle, hukuki belirsizlik genel bir kavram olup, spesifik bir maddeye indirgenemez.

HMK (Hukuk Muhakemeleri Kanunu) tensip tutanağında yer alabilecek bazı hususlar: Davanın kabulü ve dilekçe kontrolü. Dava türü ve yargılama usulü. Delillerin sunulması. Ön inceleme ve duruşma tarihleri. Diğer hususlar. Tensip tutanağı, davanın açıldığı mahkemenin hakimi tarafından hazırlanır ve taraflara tebliğ edilir.

Zamanaşımı def’i, HMK 144 kapsamında değildir. HMK 144, tahkikat aşamasında tarafların dinlenilmesini düzenler ve bu madde, tarafların iddia ve savunmalarını sözlü olarak mahkemeye sunmalarını içerir. Zamanaşımı def’i ise, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (HMK) 141. maddesinde düzenlenen savunmanın genişletilmesi yasağı kapsamında değerlendirilir.

Hayır, delil tespiti 5846 sayılı FSEK'te özel bir hükümle düzenlenmemiştir. Ancak, 5846 sayılı FSEK’te yapılan değişikliklerle, delil tespiti konusu "delillerin muhafazası" başlığı altında 76/A hükmünde ayrıca düzenlenmiştir. Delil tespiti, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (HMK) 400 ila 406. maddeleri arasında genel hükümlerle düzenlenmiştir.

HMK'nın 109. maddesi, "kısmi dava"yı düzenler. Bu maddeye göre: Talep konusunun niteliği itibarıyla bölünebilir olduğu durumlarda, sadece bir kısmı dava yoluyla ileri sürülebilir. Dava açılırken, talep konusunun kalan kısmından açıkça feragat edilmiş olması hali dışında, kısmi dava açılması, talep konusunun geri kalan kısmından feragat edildiği anlamına gelmez. Kısmi davada, saklı tutulan alacak bölümü için gerek kısmi dava karara bağlanmadan önce, gerekse daha sonra ayrı bir dava açılması usulen mümkündür. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 109. maddesinin ikinci fıkrası, 1/4/2015 tarihli ve 6644 sayılı Yargıtay Kanunu ile Hukuk Muhakemeleri Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile yürürlükten kaldırılmıştır.

Mahkeme yemin metni şu şekilde okunur: "Size sorulan sorular hakkında, gerçeğe uygun cevap vereceğinize ve hiçbir şey saklamayacağınıza namusunuz, şerefiniz ve kutsal saydığınız bütün inanç ve değerler üzerine yemin eder misiniz?". Yemin eden kişi bu soruya, "Bana sorulan sorular hakkında gerçeğe uygun cevap vereceğime ve hiçbir şey saklamayacağıma namusum, şerefim ve kutsal saydığım bütün inanç ve değerlerim üzerine yemin ediyorum." şeklinde yanıt verir ve yemin eda edilmiş sayılır. Yemin sırasında, hakim de dahil olmak üzere duruşmada hazır bulunan herkes ayağa kalkar.

HMK 293 uzman görüşü, çözümü uzmanlık bilgisi gerektiren durumlarda, taraflar tarafından dava konusu olayla ilgili olarak alınır. Uzman görüşü almak için gerekli şartlar: Uyuşmazlığın niteliği. Uzman belirleme. Mahkemeye sunum. Uzman görüşü, sadece bu nedenle ayrıca süre istenemez.

Cevap dilekçesinde ileri sürülmesi gereken ilk itirazlar şunlardır: Kesin yetki kuralının bulunmadığı hallerde yetki itirazı. Uyuşmazlığın tahkim yoluyla çözümlenmesi gerektiği itirazı. Ayrıca, 22/7/2020 tarihli ve 7251 sayılı Kanun ile yapılan değişiklik sonucunda, HMK madde 116'nın üçüncü bendinde yer alan "asliye ticaret mahkemeleri ile diğer hukuk mahkemeleri arasındaki iş bölümü itirazı" kaldırılmıştır. İlk itirazlar, davalının cevap dilekçesiyle birlikte mahkemeye sunulmalıdır; aksi takdirde bu hak kaybedilir ve dava esastan incelenerek yargılamaya devam edilir.

Harcın tamamlanması için verilen süre, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (HMK) 120. maddesi uyarınca, mahkemece eksikliğin tespit edilmesi ve taraflara bildirilmesinden sonra iki haftalık kesin süre olarak hesaplanır. Bu süre, HMK 92. madde gereği, tebliğ veya tefhim tarihinden itibaren işlemeye başlar. Eğer harç tamamlanmazsa, mahkeme dosyayı 3 ay süreyle işlemden kaldırır; bu süre içinde eksiklik giderilmezse dava açılmamış sayılır.

HMK m. 115/2, davanın usulden reddi halinde şu durumu ifade eder: Mahkeme, dava şartı noksanlığını tespit ederse davanın usulden reddine karar verir. Ancak, dava şartı noksanlığının giderilmesi mümkün ise bunun tamamlanması için kesin süre verir. Bu süre içinde dava şartı noksanlığı giderilmezse, dava dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddedilir.

HMK 311, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun "Feragat ve Kabulün Sonuçları" başlıklı maddesidir. Madde 311'in içeriği: Feragat ve kabulün hukuki sonucu: Feragat ve kabul, kesin hüküm gibi hukuki sonuç doğurur. İrade bozukluğu durumunda iptal: Feragat ve kabule ilişkin irade beyanları, hata, hile veya ikrah sebeplerinden biriyle sakatlanmışsa, beyanda bulunan taraf, borçlar hukuku kurallarına göre, iradeyi sakatlayan sebebi ispat ederek feragat veya kabulün iptali için dava açabilir.

HMK 19, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun "Yetki İtirazının İleri Sürülmesi" başlıklı maddesidir. Bu madde, yetki itirazının ne zaman ve nasıl ileri sürüleceğini, yetkinin kesin olduğu ve kesin olmadığı durumlar için farklı esaslara göre düzenler: Yetkinin kesin olduğu davalar: Mahkeme, yetkili olup olmadığını davanın sonuna kadar kendiliğinden araştırır; taraflar da mahkemenin yetkisiz olduğunu her zaman ileri sürebilir. Yetkinin kesin olmadığı davalar: Yetki itirazı, cevap dilekçesinde ileri sürülmelidir. Yetki itirazında bulunan taraf, yetkili mahkemeyi veya birden fazla yetkili mahkeme varsa tercih ettiği mahkemeyi belirtmek zorundadır.

HMK madde 356, "Duruşma Yapılması ve Karar Verilmesi" başlıklı bir maddedir. Madde içeriği: 353. maddede belirtilen haller dışında inceleme, duruşmalı olarak yapılır. Duruşma günü taraflara tebliğ edilir. Duruşma sonunda bölge adliye mahkemesi, istinaf başvurusunu esastan reddedebilir veya ilk derece mahkemesi hükmünü kaldırarak yeniden hüküm kurabilir. 22/07/2020 tarihli ve 7251 sayılı Kanunun 36. maddesiyle maddeye ikinci fıkra eklenmiştir. Madde gerekçesinde ise bölge adliye mahkemesince, duruşma yapılmadan verilecek kararlara ilişkin 357. maddede belirtilen haller dışında, ilk derece mahkemesi kararının duruşmalı olarak inceleneceği esası getirilmiştir.

HMK 10, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 10. maddesini ifade eder. HMK 10'un içeriği: Sözleşmeden doğan davalar. Sözleşmenin ifa edileceği yer. HMK 10, sözleşmeden doğan davalarda tarafların daha fazla seçenek sunarak, adaletin daha hızlı ve etkin bir şekilde sağlanmasına katkıda bulunur.

Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) uyarınca tanıkların dinlenmesinde geçerli olan bazı ilkeler: Tanıkların davaya bakan mahkemede dinlenmesi. Tanıkların hangi vakıa hakkında dinlenileceğinin belirtilmesi. Tanık listesinden vazgeçilememesi. Tanıkların ayrı ayrı dinlenmesi. Tanıkların gerektiğinde yüzleştirilmesi. Tanıkların yazılı not kullanamaması. Tanıkların yemin etmesi. Tanıkların mahkeme salonunu terk edememesi.