Felsefe

Epifanik deneyim, genellikle bir kişinin bir anlayışa, gerçeğe veya aydınlanmaya aniden ulaşması olarak tanımlanan bir terimdir. Epifani kelimesi, Antik Yunanca "epiphaneia" kelimesinden türetilmiştir ve "görünme" veya "açığa çıkma" anlamına gelir.

Niccolò Machiavelli'nin "Prens" adlı eseri, bir hükümdarın saltanatını nasıl ayakta tutabileceğini ve gücünü nasıl daha da güçlendirebileceğini anlatır. Kitapta öne çıkan bazı konular: - Ahlaki ilkelerin esnekliği: Machiavelli'ye göre, ahlaki ilkeler her özel durumun ihtiyaçlarına teslim olmalıdır ve prens, gücünü koruyabilmek için gerekirse her şeyi yapmaktan çekinmemelidir. - Korkulan ama nefret edilmeyen hükümdar: Machiavelli, bir hükümdarın sevilmekten çok korkutulması gerektiğini, ancak kendinden nefret ettirmemesi gerektiğini öğütler. - Savaş ve acımasızlık: Machiavelli, savaşın ve acımasızlığın, gücü ve dengeyi koruyabilmek için gerekli olabileceğini savunur. - İdeal prens tipi: Eserde, Cesare Borgia'nın ilham kaynağı olduğu, büyük liderleri örnek alan, dindar görünen ve gerektiğinde öğüt ve tavsiye dinleyen bir prens tipi tasvir edilir.

Byung-Chul Han, modern toplum ve birey üzerindeki etkileri derinlemesine analiz eden çalışmaları nedeniyle önemlidir. Başlıca katkıları şunlardır: 1. Kapitalizm ve Teknoloji Eleştirisi: Han, kapitalizmin aşırı üretkenlik ve verimlilik odaklı olduğunu, bu durumun bireyleri tükenmişlik ve yorgunluğa götürdüğünü savunur. 2. Felsefi ve Kültürel Analizler: Eserleri, Alman İdealizmi, Karl Marx, Friedrich Nietzsche gibi düşünürlerin yanı sıra fenomenoloji, postyapısalcılık ve yapısöküm gibi konuları da kapsar. 3. Çok Dilli ve Etkili Bir Filozof: Han'ın eserleri birçok dile çevrilmiş olup, özellikle Latin Amerika ve İspanya'da büyük bir karşılık bulmuştur.

Tarih ve zaman arasındaki fark şu şekilde özetlenebilir: - Tarih, geçmişte yaşanmış olayları, bu olayların nedenlerini, sonuçlarını ve insan topluluklarının etkileşimlerini inceleyen bir bilim dalıdır. - Zaman ise, doğrusal bir akışa sahip, gelecekten geçmişe doğru sürekli değişen bir kavramdır.

Kritisizm, Yunanca "krinein" kelimesinden türetilmiş olup "ayırmak" veya "seçmek" anlamına gelir. Temel prensipleri şunlardır: 1. Eleştirel Düşünce: Her türlü bilgiye, inanca veya görüşe şüpheci bir yaklaşım benimser. 2. Bağımsızlık: Başkalarının fikirlerini kabul etmeden önce kendi araştırmalarını yapmayı teşvik eder. 3. Kanıta Dayalı Düşünce: Bir iddiayı desteklemek için somut kanıtlar gerektiğini vurgular. 4. Tutarlılık: Düşüncelerin ve inançların tutarlı olması gerektiğini savunur. Kritisizm ayrıca, sanat, edebiyat ve felsefe gibi alanlarda da önemli bir rol oynar ve eserlerin daha derin anlamlar kazanmasını sağlar.

Bilgi felsefesinde aklın sınırları sorunu, insanın dış dünyayı olduğu gibi bilip bilemeyeceği problemini ele alır. Bu bağlamda iki farklı görüş öne çıkar: 1. Realist filozoflar: İnsandan bağımsız bir varlık alanını kabul eder ve insanın o alandaki nesneleri olduğu gibi bilebileceğini savunur. 2. Epistemolojik idealistler: Bilgiye sınır çekilebileceğini düşünür ve insanın sadece kendi zihnindekileri ve zihin içeriklerini bilebileceğini iddia eder.

Katre kelimesi, hem somut hem de soyut anlamlarda önemli bir yere sahiptir: 1. Edebi ve Felsefi Anlam: Edebiyat dünyasında katre, bir şeyin kıymetini, nadirliğini veya zarifliğini vurgulamak için kullanılır. 2. Günlük Dil Kullanımı: Günlük dilde katre, genellikle bir damla suyu ifade etmek için kullanılır ve bu anlamıyla yaşamın sürekliliğini simgeler. 3. Kültürel Referanslar: Katre ismi, Arapça kökenli olup, bazı kültürlerde isim olarak da kullanılarak bireylere estetik bir çağrışım ve duygusal derinlik kazandırır.

İndeterminist yaklaşım, ahlak felsefesinde Gazzâlî'ye aittir.

Albert Camus'nün absürtizm anlayışı, insanın varoluşunun anlamsızlığını kabul edip, bu anlamsızlığa rağmen yaşamın tadını çıkarmayı ve anlamı kendi içinde yaratmayı önerir. Camus'nün absürtizm felsefesinin temel unsurları: Anlamsızlık: Dünya, insanların ve olayların karmaşık bir rastgeleliğidir ve insanın varoluşunun temel gerçeği anlamsızlıktır. İsyan: İnsan, bu anlamsızlığa karşı sürekli bir isyan içinde olmalıdır. Özgürlük: Mutlak ve sınırsız bir kavram olmayan özgürlük, burada ve şimdi aranmalıdır. Tutku: Hayat ne kadar anlamsız olursa olsun, her şey tutkuyla yaşanmalıdır. Camus, absürtizmi "Sisifos'un Söyleni" adlı eserinde açıklamış ve "Yabancı" ile "Veba" gibi eserlerinde işlemiştir.

"Von" kelimesi farklı bağlamlarda çeşitli amaçlarla kullanılır: 1. Almanca'da: "Von" bir edat olarak, bir yerin veya kişinin kökenini belirtmek için kullanılır. 2. Matematik ve Bilimde: "Von" genellikle bir isimle birleşerek belirli bir kavramı veya teoremi tanımlamak için kullanılır. 3. Felsefede: Felsefi terimlerde, bazı düşünürlerin veya filozofların isimleriyle birlikte kullanılır. 4. Diğer Dillerdeki Kullanımı: Bazı İskandinav dillerinde de kişinin kökenini veya ridüktif bir anlamı ifade etmek için kullanılır. 5. Kültürel ve Tarihi Bağlamlar: Avrupa'da aristokratik ailelerin isimlerinde sıkça görülür ve bu ailelerin kökenlerini, tarihlerini belirtir.

Etik ilkeler ve pratik etik arasındaki fark şu şekilde özetlenebilir: 1. Etik İlkeler: Felsefi bir disiplin olarak etik, insan davranışlarının ahlaki değerlerini inceler ve evrensel, nesnel doğrular üzerine kurulu teorik bir çerçeve sunar. 2. Pratik Etik: Etik ilkelerin günlük yaşama uygulanmasını inceleyen bir alandır.

Etik ilkeler ve pratik etik arasındaki fark şu şekilde özetlenebilir: 1. Etik İlkeler: Felsefi bir disiplin olarak etik, insan davranışlarının ahlaki değerlerini inceler ve evrensel, nesnel doğrular üzerine kurulu teorik bir çerçeve sunar. 2. Pratik Etik: Etik ilkelerin günlük yaşama uygulanmasını inceleyen bir alandır.

Thomas Kuhn'a göre paradigma, bilimsel bir yaklaşımın, ele aldığı olguları ve bunlar arasındaki ilişkileri anlamak ve sorgulamak için doğrudan ve dolaylı olarak kullandığı tüm kabuller, inançlar, kurallar, kavramsal ve deneysel araçların bütünüdür. Kuhn'a göre paradigma aynı zamanda: Evrensel olarak tanınan bilimsel bir başarıdır. Bilimsel bir topluluğun kabul ettiği bir bakış açısıdır. Paradigma, bilim insanlarının nasıl düşüneceklerini ve davranacaklarını söyleyen bir dizi normdur.

Varlığın hem madde hem de idea olarak kabul edilmesi, düalizm (ikicilik) olarak adlandırılan felsefi görüştür. Bu görüşün önemli temsilcilerinden biri René Descartes'tır.

Sofistlerin en önemli temsilcileri şunlardır: 1. Protagoras: "İnsan her şeyin ölçüsüdür" sözüyle ünlüdür ve görecelilik felsefesini savunmuştur. 2. Gorgias: Sicilya doğumlu bir filozof ve retorikçidir, varlık ve bilgi üzerine fikirleri vardır. 3. Antiphon: Retorikle ilgilenmiş ve hukuki konularda yazılar yazmıştır. 4. Thrasymakhos: Özellikle Platon'un "Devlet" adlı eserindeki diyaloglarıyla bilinir. 5. Kallikles: Sofistlerin diğer önemli temsilcilerindendir.

"Merleau-Ponty Sözlüğü" kitabını Emre Şan çevirdi.

Anarşizm, toplumsal otoritenin, tahakkümün, erkin ve hiyerarşinin tüm biçimlerini bertaraf etmeyi savunan çeşitli politik felsefeleri ve toplumsal hareketleri tanımlayan sosyal bir terimdir. Anarşizm, her koşulda her türlü otoriteyi reddetmektir. Anarşizm, bireyin toptan özgürlüğünü, devlet kurumunun yokluğunda da insanların bir toplum düzeni, üstelik daha adaletli ve özgürlükçü bir toplum düzeni kurabileceğini savunan bir ideolojidir.

Cevher, bir şeyin maddesi, özü veya asıl unsuru anlamına gelir. Bazı örnekler: Demir bir cevherdir, sertliği ise bir arazdır. Su bir madde veya cevherdir, buharlaşması ise bir arazdır. Elma bir maddedir, rengi, kokusu ve tadı ise arazlardır. Özellikler: Cevherler, kâinatta arazlara göre daha az bulunur ve arazlara mekân görevi yaparlar. Cevherler, kendi başlarına var olabilirken, arazlar kendi başlarına var olamazlar ve sürekli halden hale geçerler.

Aristoteles'in en önemli felsefeleri arasında şunlar öne çıkar: 1. Varlık Felsefesi ve Metafizik: Aristoteles, varlık ve gerçeklik kavramlarını merkeze alan bir metafizik geliştirmiştir. 2. Bilgi Teorisi: Aristoteles, bilginin duyular aracılığıyla dünyayı algılamamız ve ardından akıl yoluyla bu algılamaları anlamlandırmamız sonucunda elde edildiğini savunur. 3. Etik ve Erdem: Aristoteles'e göre insanın en yüksek amacı "eudaimonia" yani mutluluktur ve bu mutluluk, erdemli bir yaşam sürmek ve insanın potansiyelini en üst düzeyde gerçekleştirmesine bağlıdır. 4. Politika: Aristoteles'in politika felsefesi, toplumun doğası, devletin işleyişi ve insanın toplumsal yaşamı hakkında düşünceler içerir.

Kader ve alın yazısı kavramları farklı anlamlar taşır. Kader, Allah'ın ilminin bir nevisi olup, O'nun olmuş, olmakta olan ve olacak olan her şeyi önceden bilmesi olarak tanımlanır. Alın yazısı ise, daha doğmadan önce insanın başına gelecek şeylerin Allah tarafından takdir edilmesi anlamında kullanılır.