Pozitivizm

Pozitivizm, doğru bilgiye yalnızca bilim yoluyla ulaşılabileceğini savunan felsefi bir görüştür. 19. yüzyılda Fransız filozof Auguste Comte tarafından ortaya atılmıştır. Pozitivizmin bazı temel ilkeleri şunlardır: Sadece gerçek bilinebilir. Olgular da tamamen gerçektir. Araştırmanın amacı, tanımlamak, tahmin etmek ve keşfetmektir. Tek bilgi kaynağı deney ve gözlemdir. Bilimsel yargı, inançlara ve değerlere göre değil, mantıksal ilkelere göre yapılır.

Pozitivist bakış açısı, gözlemlenebilir ve ölçülebilir gerçeklere odaklanır. Pozitivizmin temel odak noktaları: Bilimsel yöntem. Olgusallık. Deterministik yaklaşım. Bilginin ilerleyici doğası. Gerçekçilik.

Mantıksal pozitivizmin temel ilkeleri şunlardır: Anlamlı önermeler: Doğrulama ile belirlenebilir olmalıdır. İki bilgi kaynağı: Mantıksal akıl yürütme (analitik a priori) ve ampirik deneyim (sentetik a posteriori). Metafizik önermeler: Test edilemedikleri ve zamansız-mekansız oldukları için anlamsızdır. Bilimsellik: Gözlem ve deney ile doğrulanabilmelidir. Ayrıca, mantıksal pozitivizm, tüm insan bilgisinin mantıksal ve bilimsel temellere sistematik olarak indirgenmesi için çalışır.

Pozitivistler, aşağıdaki unsurlara karşı çıkar: Metafizik ve teolojik açıklamalar. Öznel ve kişisel deneyimler. Saf objektiflik. Tek bir metodun kullanımı. A priori (deney öncesi) kavramı. Ayrıca, pozitivizm, dinin geçmiş bir evre olduğunu savunur.

Pozitivizmin temel ilkeleri şunlardır: Sadece gerçek bilinebilir. Olgular da tamamen gerçektir. Bütün bilim dalları, meraklı ve sorgulayıcı olmalıdır. Araştırmanın amacı, tanımlamak, tahmin etmek ve keşfetmektir. Tek bilgi kaynağı deney ve gözlemdir. Bilimsel yargı, inançlara ve değerlere göre değil, mantıksal ilkelere göre yapılır. Ayrıca, Auguste Comte'un ortaya koyduğu Üç Hal Kanunu da pozitivizmin temel ilkeleri arasında yer alır: 1. Teolojik evre: Her şeyin din tarafından açıklandığı dönem. 2. Metafizik evre: Oluşun soyut güçlerle açıklandığı dönem. 3. Pozitivist evre: Gerçek bilgilerin doğru bilgi olarak kabul edildiği dönem.

Pozitivist hukuk anlayışının temelinde yatan ilkelerden bazıları şunlardır: Sosyal olgu ilkesi. Ayrılabilirlik ilkesi. Devlet tekelinde yasa yapma ilkesi. Etkinliğe odaklanma ilkesi. Pozitivist hukuk anlayışının temsilcileri arasında Jeremy Bentham, John Austin ve Hans Kelsen bulunur.

Pozitivist, pozitivizm akımının görüşlerini benimseyen kişiye denir. Pozitivizm, doğru bilgiye yalnızca bilim yoluyla ulaşılabileceğini savunan felsefi bir görüştür. Pozitivizmin bazı temel ilkeleri şunlardır: Sadece gerçek bilinebilir. Olgular da tamamen gerçektir. Araştırmanın amacı, tanımlamak, tahmin etmek ve keşfetmektir. Tek bilgi kaynağı deney ve gözlemdir. Bilimsel yargı, inançlara ve değerlere göre değil, mantıksal ilkelere göre yapılır.

Pozitivizm ve materyalizm aynı şey değildir, ancak birbiriyle ilişkili felsefi yaklaşımlardır. Materyalizm, her şeyin maddeden var olduğunu ve bilinen bütün görüngülerin maddi etkileşim sonucunda oluştuğunu savunan felsefi bir görüştür. Her iki yaklaşım da bilimsel yöntemlere dayanır, ancak materyalizm daha çok evrenin maddi temellerine odaklanırken, pozitivizm bilginin nesnel ve test edilebilir olmasını vurgular.

Pozitivist düşünce, doğru bilgiye yalnızca bilim yoluyla ulaşılabileceğini savunur. Pozitivizmin temel ilkeleri: Sadece gerçek bilinebilir. Olgular tamamen gerçektir. Araştırmanın amacı, tanımlamak, tahmin etmek ve keşfetmektir. Tek bilgi kaynağı deney ve gözlemdir. Bilimsel yargı, inançlara ve değerlere göre değil, mantıksal ilkelere göre yapılır. Pozitivizm, metafizik ve teolojiyi reddeder; yalnızca gözlemlenebilir ve deney ile test edilebilir olguları kabul eder.

Pozitivist düşüncenin ne zaman bittiğine dair kesin bir tarih vermek mümkün değildir. Pozitivizm, 19. yüzyılda Fransız filozof Auguste Comte tarafından ortaya atılmış ve uzun yıllar etkisini sürdürmüştür. Ancak, pozitivizmin etkisi zamanla azalmış ve özellikle 20. yüzyılda pozitivist bilim anlayışına karşı eleştiriler yükselmiştir. Örneğin, Frankfurt Okulu, sosyal bilimlerde pozitivist yöntemlerin kullanımını eleştirmiş ve bilimsel gözlemlerin tarafsız olamayacağını savunmuştur. Günümüzde pozitivizmin sosyoloji üzerindeki etkisi azalmış olsa da, pozitivist düşünce tamamen ortadan kalkmamıştır. Özetle, pozitivist düşüncenin kesin bir bitiş tarihi belirlemek yerine, etkisinin zamanla azaldığı ve farklı yaklaşımlarla eleştirildiği söylenebilir.

Pozitivist aşama, Auguste Comte'un "Üç Hal Yasası"na göre üç ana döneme ayrılır: 1. Teolojik evre: Fenomenlerin tanrısal veya manevi nedenlerle açıklandığı dönem, Orta Çağ'a kadar uzanır. 2. Metafizik evre: Olayların oluşunun soyut kuvvetlerle açıklandığı dönem, 1789'a kadar sürmüştür. 3. Pozitivist evre: İnsan düşüncesinin ve gelişiminin en yüksek basamağı olarak kabul edilir; bu aşamada sadece gözlemlenebilir olgular incelenir ve olaylar arasındaki değişmez yasalar araştırılır.

19. yüzyıl filozofları çeşitli akımlara mensuptur. Öne çıkan bazı akımlar ve filozoflar şunlardır: İdealizm: Johann Gottlieb Fichte, Friedrich Wilhelm Joseph Schelling ve Georg Wilhelm Friedrich Hegel. Materyalizm: Ludwig Feuerbach ve Almanya’da genç doğa araştırıcısı Ludwig Büchner. Pozitivizm: Auguste Comte. Yeni-Kantçılık: Otto Liebmann ve Marbourg ile Bade okullarının temsil ettiği akım. Yaşam Felsefesi: Wilhelm Dilthey, Kierkegaard ve Friedrich Nietzsche. Bilimcilik: Ernest Renan ve Hippolyte Adolphe Taine. Ayrıca, 19. yüzyıl felsefesinde romantik düşünce, rasyonalizm, tarihselcilik ve evrimcilik gibi akımlar da bulunmaktadır.

Negatif bilimlerin kurucusu olarak kabul edilen ilk isim Victor Bochard'dır. Bochard'a göre, bir durumu açıklamak için birden fazla doğru kanıt, o durum hakkında kesin yargıya varmak için yetersizdir.

Pozitivizm ve mantıksal pozitivizm arasındaki temel farklar şunlardır: Tarih ve gelişim: Pozitivizm, 19. yüzyılda Auguste Comte tarafından kurulmuşken, mantıksal pozitivizm 20. yüzyılda pozitivizmden gelişmiştir. Anlam ölçütü: Pozitivizm, tüm pozitif bilgilerin bilimsel yöntemlerle doğrulanabileceğini savunur. Metafizik: Mantıksal pozitivizm, metafiziği tamamen reddeder ve gözlemlenemeyen, deneysel olmayan önermeleri bilim olarak kabul etmez. Bilimsel yöntem: Mantıksal pozitivizm, tümevarımcı bir yaklaşıma sahiptir ve bilimin gözlemle başlayıp teoriye ulaştığını savunur.

Sosyolojinin ilk teorisi olarak kabul edilebilecek birkaç yaklaşım bulunmaktadır: Toplumsal Evrimcilik. Pozitivizm. Üç Hal Kanunu. Ayrıca, Montesquieu'nun "Kanunların Ruhu" adlı eseri, tarihsel sosyoloji terimlerini kullanarak toplumsal olayları analiz etmesi bakımından ilk sosyolojik çalışmalardan biri olarak değerlendirilir.

Olguculuk (pozitivizm), doğru bilginin yalnızca bilimsel bilgi olduğu ve bu bilgiye ise yalnızca ampirizm (deneycilik) ile ulaşılabileceğini savunan bir felsefi akımdır. Bu akımın kurucusu ve temsilcisi Auguste Comte'dur.

Klasik bilim anlayışı, 1940'lı yıllara kadar geçerli olan ve A. Comte, diğer pozitivistler ve mantıkçı empiristler tarafından temsil edilen bilim görüşüdür. Temel özellikleri: Bilim ve gerçek dünya: Bilim, gerçek ve olgusal dünya-evren hakkında bilgi verir. Matematik: Bütün bilimlere örnek olabilecek ideal bilim matematiktir ve tüm bilimler matematiğin diliyle ifade edilmelidir. Genel yasalar: Bilimsel açıklamanın amacı, tek tek olaylardan hareketle tümevarımsal olarak genel yasalara varmaktır. Doğrusal ilerleme: Bilim, bilgi birikimi hâlinde doğrusal ilerleyen bir süreçtir; sonraki bilgiler, öncekileri kapsayıcı özelliktedir. Mutlaklık: Bir gün gelecek bilim mükemmelleşecek ve bilimsel bilgi mutlaklaşacaktır.

Durdygylyç adlı bir kişinin hangi akıma mensup olduğu hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, Émile Durkheim adlı sosyolog, pozitivist akıma mensuptur ve sosyolojiyi "kesin bir bilim" olarak yerleştirmek için çalışmıştır.

Orhan Okay, Ahmet Midhat Efendi'yi "Batı Medeniyeti Karşısında Ahmet Midhat Efendi" adlı eserinde şu şekilde anlatmaktadır: 1. Medeniyet Anlayışı: Ahmet Midhat Efendi'nin, Şark ve Garp medeniyetleri hakkındaki görüşlerini ele alır ve bu konuda haklı veya haksız olup olmadığının tartışmasını yapmaz. 2. Eğitim ve Öğretim: Yazar, eğitim ve öğretim ile halka hizmeti romancılığının temel düsturu haline getirdiğini vurgular. 3. Çok Yönlülüğü: Ahmet Midhat Efendi'nin, Türk ve dünya tarihi ile ilgilendiğini, çeşitli alanlarda eserler verdiğini ve "Hâce-i Evvel" olarak anıldığını belirtir. 4. Pozitivizm ve Materyalizm: Ahmet Midhat Efendi'nin, devrin diğer aydınları gibi sosyal ve ferdi karakter taşıyan fikirlere zaman zaman ilgi duyduğunu, ancak materyalizm konusunda bazı yönleriyle çağdaşlarından ayrıldığını ifade eder.

Auguste Comte, pozitivizm (olguculuk) olarak bilinen doktrini savunur. Bu düşünce sistemine göre toplumlar üç aşamadan geçer: 1. Teolojik (Tanrıbilimsel) Evre: Olgular tanrısal güçlerle açıklanır. 2. Metafizik Evre: Olgular soyut kavramlar ve ideal biçimlerle açıklanır. 3. Pozitivist (Olgucu) Evre: Olgular olgularla açıklanır, deney ve gözleme dayalı bilgi edinilir. Comte ayrıca İnsanlık Dini olarak adlandırdığı seküler bir din kurmuştur. Comte, sosyolojinin kurucusudur ve sosyolojiyi toplumun yeniden düzenlenmesi için bir bilim olarak savunmuştur.