Pozitivizm

Pozitivizm, yalnızca gözlemlenebilir ve ölçülebilir olguların bilimsel bilgiye temel oluşturabileceğini savunan bir felsefi akımdır.

Pozitivist bakış açısı, gözlemlenebilir ve ölçülebilir gerçeklere odaklanır. Bu yaklaşımda: Bilim, subjektif ve öznel deneyimlerden bağımsız olarak, duyusal bilgilerle elde edilir. Metafizik ve teolojik düşünceler, olgusal karşılığı olmayan spekülasyonlar olarak kabul edilir ve anlamsız bulunur. Araştırma yöntemi, tüm bilimler için aynıdır ve fiziğe indirgenebilir. Toplumsal gerçeklik, bireyin dışında var olan ve onu sınırlayan kurallar olarak görülür.

Mantıksal pozitivizmin temel ilkeleri şunlardır: 1. Doğrulama İlkesi: Bir ifadenin anlamlı olabilmesi için ya analitik (tanım gereği doğru) ya da empirik olarak doğrulanabilir olması gerekir. 2. Bilimsel Bilginin Üstünlüğü: Bilimsel yöntemler, objektif gözlem, deney ve mantıksal analiz yoluyla bilgi üretir ve bu nedenle diğer bilgi türlerinden üstündür. 3. Metafiziğin Reddi: Metafizik, teoloji ve etik gibi alanlar, ne analitik ne de empirik olarak doğrulanamadıkları için anlamsız olarak kabul edilir. 4. Dilin Anlamı ve Mantıksal Analiz: Dilin anlamı, mantıksal analiz yoluyla çözümlenebilir ve felsefi sorunlar, yanlış anlamalardan kaynaklanır. 5. Bilimsel Teorilerin Yapısı: Bilimsel teoriler, gözlemlenebilir olguların dilsel ve mantıksal temsilleridir ve empirik testlere tabi tutulabilir.

Pozitivistler, aşağıdaki unsurlara karşı çıkar: 1. Metafizik ve teolojik açıklamalar: Pozitivizm, bu tür açıklamaları doğrulanabilir ve nesnel olmadıkları için reddeder. 2. Öznel ve kişisel deneyimler: Bilimsel araştırmaların, gözlemlenebilir ve ölçülebilir gerçekler yerine öznel deneyimlere dayanmasını kabul etmez. 3. Saf objektiflik: Pozitivistler, bilimsel araştırmalarda saf objektifliğe ulaşılabileceğini reddeder ve bilim insanlarının kültürel inançlarına bağlı olarak taraflı olduklarını savunurlar. 4. Tek bir metodun kullanımı: Birden fazla metodun ve yöntemin kullanılmasının gerekli olduğunu, tek bir metodun yeterli olmadığını öne sürerler.

Pozitivizmin temel ilkeleri şunlardır: 1. Bilimsel Yöntem: Pozitivizm, gözlem, deney ve mantıksal analiz gibi bilimsel yöntemlerin kullanımını savunur. 2. Olgusallık: Yalnızca gözlemlenebilir ve ölçülebilir olgular gerçek bilgi kaynağı olarak kabul edilir, metafizik ve teolojik iddialar geçersiz sayılır. 3. Deterministik Yaklaşım: Doğa olaylarının belirli yasalar çerçevesinde meydana geldiği ve bu yasaların keşfedilebileceği öne sürülür. 4. Bilginin İlerleyici Doğası: İnsan bilgisinin sürekli olarak ilerlediğine inanılır, bilimsel araştırmalar ve keşifler insan bilgisini genişletir. 5. Gerçekçilik: Dış dünyada var olan gerçekliğin, insan algılarından bağımsız olarak var olduğu kabul edilir. 6. Metafizik ve Teolojik Red: Pozitivistler, bu tür açıklamaları doğrulanabilir ve nesnel olmadıkları için reddederler.

Pozitivist hukuk anlayışı, kanunların insanlar tarafından yaratıldığı ilkesine dayanır.

Pozitivist kelimesi, doğru bilgiye yalnızca bilim yoluyla ulaşılabileceğini savunan felsefi akım olan pozitivizmin takipçisi anlamına gelir. Pozitivizm, 19. yüzyılda Fransız düşünür Auguste Comte tarafından ortaya atılmıştır.

Pozitivizm ve materyalizm aynı şeyler değildir. Materyalizm, gerçekliğin temelinin madde olduğunu savunan bir felsefi görüştür. Pozitivizm ise, bilgi kaynağının yalnızca deneysel gözlem ve bilimsel yöntemlerle elde edilen veriler olduğunu savunan bir felsefi akımdır.

Pozitivist düşünce, sadece gözlem ve deneye dayanan bilgiye vurgu yapan bir felsefi yaklaşımdır. Bu yaklaşım, aşağıdaki ilkeleri savunur: 1. Nesnellik: Öznellikten uzak, nesnel gerçekler ve kanıtlar üzerine kurulu bir bilgi arayışı. 2. Evrensellik: Evrensel yasalar ve prensipler üzerine inşa edilmiş bilgi, farklı zaman ve mekanlarda geçerli olabilir. 3. Verilerin Ölçülebilirliği: Bilginin ölçülebilir ve test edilebilir olması gerektiği. 4. Belirlenimcilik: Doğal yasalar ve belirli neden-sonuç ilişkilerini vurgular. Pozitivizm, metafizik ve teolojik düşünceleri reddeder ve dinin geçmiş bir evre olduğunu savunur.

Pozitivist düşüncenin 20. yüzyılın ortalarına doğru etkisini yitirdiği söylenebilir. Ayrıca, 1990'larda pozitivizmin yerini postpozitivizmin aldığı da belirtilmektedir.

Pozitivist aşama, Auguste Comte'un Üç Hâl Yasası'na göre üç ana aşamaya ayrılır: 1. Teolojik Aşama: İnsan davranışları ruhsal ve doğaüstü varlıklar terimleriyle açıklanır. 2. Metafizik Aşama: İnsan davranışı soyutlama, kişisellikten uzak oluşum ve varlıklar veya güçler terimleriyle açıklanır. 3. Pozitivist Aşama: Davranışı anlama araçları gözlem ve akıl-mantıktır.

19. yüzyıl filozofları çeşitli felsefi akımlara mensuptur: 1. İdealizm: Friedrich Schelling, Johann Gottlieb Fichte ve Hegel gibi filozoflar Alman idealizmine aittir. 2. Pozitivizm: Auguste Comte tarafından geliştirilen pozitivizm, 19. yüzyılın sonlarına doğru ortaya çıkmıştır. 3. Materyalizm: Ludwig Feuerbach, materyalist felsefenin temel taşlarını oluşturmuştur. 4. Romantizm: Romantik düşünce, aydınlanmacı ideallerin eleştirisini yapan bir akımdır. 5. Pragmatizm: William James, pragmatizmin kurucusudur ve bu akım 19. yüzyıl sonlarında Amerika ve İngiltere'de ortaya çıkmıştır. Ayrıca, 19. yüzyılda John Locke, David Hume ve Immanuel Kant gibi önemli filozoflar da bulunmaktadır.

Negatif bilimlerin kurucusu olarak kabul edilen bir kişi yoktur. Ancak, pozitivizmin kurucusu olarak Auguste Comte kabul edilir.

Sosyolojinin ilk teorisi olarak kabul edilen Auguste Comte'un pozitivist yaklaşımıdır. Comte, 19. yüzyılın başlarında sosyolojiyi bilimsel bir disiplin haline getirmiş ve toplumu incelemenin doğa bilimlerindeki gibi objektif ve sistematik yöntemlerle yapılması gerektiğini savunmuştur.

Pozitivizm ve mantıksal pozitivizm arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Tarih ve Gelişim: Pozitivizm, 19. yüzyılda Auguste Comte tarafından kurulmuşken, mantıksal pozitivizm 20. yüzyılda pozitivizmden gelişmiştir. 2. Anlam Ölçütü: Pozitivizm, tüm pozitif bilgilerin bilimsel yöntemlerle doğrulanabileceğini savunur. 3. Metafizik: Mantıksal pozitivizm, metafiziği tamamen reddeder ve gözlemlenemeyen, deneysel olmayan önermeleri bilim olarak kabul etmez. 4. Bilimsel Yöntem: Mantıksal pozitivizm, tümevarımcı bir yaklaşıma sahiptir ve bilimin gözlemle başlayıp teoriye ulaştığını savunur.

Olguculuk (Pozitivizm), felsefi akımlardan biridir.

Klasik bilim anlayışı, temellerini Auguste Comte'un fikirlerinde bulan pozitivist bilim anlayışı olarak tanımlanır. Bu anlayışa göre bilimin özellikleri şunlardır: - Olgusallık: Bilim, dış dünyadaki gerçeklikle ilgili bir araştırma etkinliğidir. - Tek bir yöntem: Tüm bilimler, matematiğin dilini kullanarak aynı yöntemi izlemelidir. - Birikimli ilerleme: Bilimsel bilgi, her adımda önceki hataların geride bırakılmasıyla birikimli olarak ilerler. - Nedensellik: Bilimsel açıklama, neden-sonuç ilişkileri kurularak yapılır. - Nesnellik: Bilim, kişisel eğilim, istek ve önyargılardan arınmış olmalıdır. Klasik bilim anlayışı, 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren yetersiz görülmüş ve eleştirilmiştir.

Durdygylyç adlı bir kişinin hangi akıma mensup olduğu hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, Émile Durkheim adlı sosyolog, pozitivist akıma mensuptur ve sosyolojiyi "kesin bir bilim" olarak yerleştirmek için çalışmıştır.

Orhan Okay, Ahmet Midhat Efendi'yi "Batı Medeniyeti Karşısında Ahmet Midhat Efendi" adlı eserinde şu şekilde anlatmaktadır: 1. Medeniyet Anlayışı: Ahmet Midhat Efendi'nin, Şark ve Garp medeniyetleri hakkındaki görüşlerini ele alır ve bu konuda haklı veya haksız olup olmadığının tartışmasını yapmaz. 2. Eğitim ve Öğretim: Yazar, eğitim ve öğretim ile halka hizmeti romancılığının temel düsturu haline getirdiğini vurgular. 3. Çok Yönlülüğü: Ahmet Midhat Efendi'nin, Türk ve dünya tarihi ile ilgilendiğini, çeşitli alanlarda eserler verdiğini ve "Hâce-i Evvel" olarak anıldığını belirtir. 4. Pozitivizm ve Materyalizm: Ahmet Midhat Efendi'nin, devrin diğer aydınları gibi sosyal ve ferdi karakter taşıyan fikirlere zaman zaman ilgi duyduğunu, ancak materyalizm konusunda bazı yönleriyle çağdaşlarından ayrıldığını ifade eder.

Auguste Comte, pozitivizm adını verdiği düşünce sistemini savunur. Bu sisteme göre: 1. Doğru bilgi sadece bilimsel bilgidir ve bu bilgiye ancak deneycilik (ampirizm) ile ulaşılabilir. 2. Toplum, doğa olayları gibi değişmez yasalara tabidir ve bu yasalar gözlem, analiz ve karşılaştırma gibi bilimsel ilkelerle ortaya çıkarılmalıdır. 3. Din ve metafizik yaklaşımlar objektif değildir çünkü olaylara önyargılarla eğilirler. 4. İnsanlık tarihi, gelişmelerin tarihidir ve toplum daha mükemmele doğru gitmektedir. 5. Sosyoloji, modern toplumun rehberi olmalı ve toplumların düzen içerisinde ilerlemelerini sağlamalıdır.