EskiTürkler

Eski Türklerde kölelere "kul" denirdi. Ayrıca, köleler için "kün" ve "küngüz" gibi ifadeler de bulunmaktaydı; bunlar doğrudan "kadın köle" anlamında değil, genel anlamda "hizmetçi" anlamında kullanılmaktaydı. Kök Türkçe ve Uygurcada "kul" kelimesi, "başka birine tabi kimse" veya "hizmetçi" anlamında geçerdi. Eski Türklerde kölelik, yerleşik hayata geçen Uygurlar döneminde görülmüştür.

Eski Türklerde düşünce ve ahlak, bozkır kültürüne özgü bir sistem üzerine kuruluydu. Ahlak anlayışı: Vatani ahlak: Türkler, milletleri için hayatlarını feda etmeye hazırdı. Mesleki ahlak: Bireylerin toplumsal sorumluluklarını yerine getirmesini sağlardı. Aile ahlakı: Aile, toplumsal aidiyet duygusunu güçlendirir ve ahlaki değerleri şekillendirirdi. Cinsi ahlak: Kadın-erkek eşitliğini vurgular, bireylerin toplumsal rolleriyle uyumlu hareket etmelerini sağlardı. Medeni ahlak: Adalet, şefkat ve ahde vefa gibi değerleri esas alırdı. Şahsi ahlak: Bireyin manevi gelişimini ve sorumluluğunu temel alırdı. Düşünce sistemi: Gerçekçilik: Somut gerçekliğe düşkünlük ve yalnız görülene inanma eğilimi vardı. Beylik gururu: Üstünlük duygusu ve geniş ufuklara hükmetme arzusu yaratırdı. İnsan sevgisi: Adalet, hürriyet ve eşitlik düşüncesini getirirdi. Eski Türkler, teorik ve metafizik konularla ilgilenmemiş, pratik ve beşerî konulara odaklanmışlardı.

Eski Türklerde bayrak, devletin sembolü ve toplumun birliğinin temsilcisi olarak büyük bir öneme sahipti. Eski Türk kültüründe bayrakların önemli olmasının bazı diğer nedenleri: Bağımsızlık sembolü: Bayrak ve sancak, bağımsızlık ve mücadele simgesi olarak kabul edilirdi. Mitolojik ve sembolik anlamlar: Bazı bayraklar, gökten düşen tuğ veya paydora gibi mitolojik nesnelerle ilişkilendirilirdi. Renklerin sembolik kullanımı: Bayraklarda kullanılan renkler, Şamanizm ve Gök-Tanrı inancı gibi çeşitli inanç sistemleriyle bağlantılı olarak belirli anlamlar taşırdı. Eski Türk devletlerinde, farklı sosyal ve idari gruplara özgü çeşitli bayraklar bulunurdu.

Eski Türklerde yazı, Orhun yazısı ve Uygur yazısı olmak üzere iki ana yazı sistemiyle yazılıyordu. Orhun yazısı: Göktürkler tarafından kullanılmıştır. 38 damga (harf) içerir, 4'ü ünlüdür. Hece yazısı ve alfabe karışımı bir sistemdir. Genellikle sağdan sola yazılır, ancak soldan sağa yazıldığında harfler ters döner. Uygur yazısı: Uygurlar tarafından kullanılmıştır. Soğd alfabesinden türetilmiştir. 18 harflidir, 4'ü ünlüdür. Ünlülerin kalın mı ince mi okunacağını belirten imler içermez.

"Kaşları Ötüken" ifadesinin ne anlama geldiğine dair bir bilgi bulunamamıştır. Ancak, "Ötüken" kelimesinin bazı anlamları şunlardır: Oğuz destanında Tiyenşan dağlarıyla Orhun havzası arasında bulunduğu belirtilen, ormanlık ve kutsal bölge. Moğolcada yer tanrıçası. Türklerin ana yurdu veya kökenlerinin yer aldığı bölge. Dünyanın merkezi. Ayrıca, "Ötüken" ismi erkek ismi olarak kullanılmaktadır.

Eski Türklerde Spor Kültürü kitabı, Onur Yıldız tarafından yazılmış ve Atayurt Yayınevi tarafından yayımlanmıştır.

Eski Türklerde yönler şu şekilde söylenirdi: Doğu: "İlgerü" (ileriye doğru, sonsuzluğa kadar). Güney: "Kün ortası" (gün ortası). Batı: "Gün batısı". Kuzey: "Kara" (siyah). Eski Türklerde yönler, Güneş'in konumuna göre belirlenirdi; yüzlerini doğuya dönerek yönlerin adlarını söylerlerdi.

Eski Türklerde 12 ay, 12 hayvanlı Türk takvimindeki aylara işaret eder. Bazı ay isimleri: Aram; İkinç ay; Üçünç ay; Törtinç ay; Beşinç ay; Altınç ay; Yitinç ay; Sekizinç ay; Tokuzınç ay; Onunç ay; Bir yigirminç ay; Çakşaput ay. Bu takvim, Mete Han'ın tahta çıkış tarihi olan MÖ 209'da başlamıştır.

Eski Türklerde kullanılan bazı müzik çalgıları: Telli Çalgılar: Kopuz, ud, tanbur, rebab, kemençe, lavta. Nefesli Çalgılar: Ney, kaval, zurna, sipsi, tulum. Vurmalı Çalgılar: Davul, kudüm, def, halile (zil). Diğer Çalgılar: Santur, kanun, komuz. Ayrıca, İslamiyet öncesi dönemde "saz", "kaval" ve "ney" gibi çalgılar; İslamiyet sonrası dönemde ise "kanun", "ud" ve "tanbur" gibi çalgılar yaygın olarak kullanılmıştır.

Eski Türklerde portre yapımı, İslamiyet'in kabulünden sonra yasaklanmıştır. XIII. yüzyılda İslamiyeti kabul eden Moğol Hükümdarı Gazan Han, Uygurlardan kalan resimleri tahrip ettirmiştir.

Eski Türkler bıyık bırakırlardı. Bıyık bırakmak bir zorunluluk değil, bir seçenekti. Ayrıca, Manas Destanı'nda Müslüman olmayan Türkler ile Moğolların sakal bırakmadıkları da belirtilmektedir.

Eski Türk insanı, çeşitli özelliklere sahipti: Toplumsal Yapı: Toplum, "beyler" (idare edenler) ve "halk" (idare edilenler) olarak ikiye ayrılırdı. İnanç: Eski Türkler, doğa ruhlarına inanırlardı. Yaşam Biçimi: Türkler, genellikle atlı bir yaşam sürerdi; çocuklar önce ata biner, sonra yürümeyi öğrenirlerdi. Kadın Hakları: Kadınlar toplumda izole değildi ve erkeklerle eşit kabul edilirdi. Ahlaki Değerler: Toplum, güçlü bir ahlaki yapıya sahipti; zina gibi davranışlar ağır cezalarla karşılanırdı. Töre: Toplum, yazılı olmayan kanun niteliğindeki "töre" ile yönetilirdi.

Eski Türklerde boy, ataları ortak olan ve aralarında kan bağı bulunan insanlar topluluğudur. Boyların bazı özellikleri: Lider: Her boyun başında, "bey" unvanına sahip bir lider bulunur. Yaşam tarzı: Konargöçer bir yaşam sürerler; kış ve yaz mevsimlerini farklı yerlerde geçirirler. Dayanışma: Boylar arasında güçlü bir iç dayanışma vardır; bir bireye yapılan saldırı, tüm boya yapılmış sayılır. Ekonomik yapı: Hayvancılık temel geçim kaynağıdır ve kaynaklar ortak kullanılır. Askeri yapı: Boylar, devlete askeri güç sağlayan temel birimlerdir. Bazı boy örnekleri: Bozoklar (Günhan, Ayhan ve Yıldızhan) ve Üçoklar.

Eski Türklerin nasıl selamlaştığına dair bazı örnekler: Baş eğme: Karşılaşma sırasında iyi dilek sözleri söylemek, selamlaşma biçimi olarak kabul edilirdi. El sunma: Bir selamlaşma biçimi olarak "el sunma" vardı. Diz çökme: Tanrı'ya ve hükümdarlara saygı göstermek amacıyla selam verirken diz çökme yaygındı. Göz teması: Akranlar arasında selamlaşma, çapraz ellerin tutuşması şeklinde olurdu. Mesafeli selamlama: Kadınlarla mesafeli bir selamlaşma için, gözleri yere çevirip başı bir kez salladıktan sonra yukarı kaldırmak yaygındı. Ayrıca, "esenlikler" dilemek de eski Türklerde bir selamlaşma ifadesi olarak kullanılmış olabilir. Bu bilgiler, bilimsel araştırmalardan ziyade, konuyla ilgili yapılan okumalardan edinilen tahminlere dayanmaktadır.

Abdülkadir Donuk'un eski Türklerde devlet teşkilatı ile ilgili çalışmaları arasında "Eski Türk Devlet Teşkilatında 'Tarhan' Unvanı ve Tarihî Gelişmesi" başlıklı makalesi bulunmaktadır. Eski Türk devlet teşkilatının bazı özellikleri: Kağan: Devletin başında, gücünü ve yetkisini Tanrı'dan aldığına inanılan kağan unvanlı bir hükümdar bulunurdu. Askeri Yapı: Teşkilat ağırlıklı olarak askeri nitelikteydi. Unvanlar: Kağan'ın altında Yabgu, Şad ve Tigin gibi unvanlar; devlet kademesinde Beg ve yüksek memurlara Buyruk denirdi. Toy ve Kurultay: Devlet işlerinin görüşüldüğü siyasi ve askeri meclis, dini ayinlerin yapıldığı tören ve eğlencelere sahne olan şölenlerin gerçekleştiği toplantılardı. Katun: Kağan'ın en büyük eşine verilen unvan olup, önemli yetkilere sahipti.

Eski Türklerde "tegin" (veya "tigin") unvanı, hakanın veliahtına verilen bir unvandır. Bu unvana sahip bazı kişiler: Kül Tigin; Alp Tigin; Sebük Tegin; Gümüştekin; Gazi Tegin; Şah Tuğtekin; Aprın Çor Tigin. Tegin unvanı zamanla Türkiye'de "tekin" adına evrilmiştir.

Eski Türklerde erkek çocuğa "oğul" denirdi. Ayrıca, "oğlan" kelimesi de hem kız hem de erkek çocuklar için kullanılabilirdi. Bunun yanı sıra, çocuğun ilk adı genellikle doğumundan birkaç gün sonra yapılan bir törenle konulurdu.

Eski Türklerin birbirlerine nasıl hitap ettikleri ile ilgili bazı bilgiler şu şekildedir: Eşler. Ebeveynler ve çocuklar. Diğer hitaplar. Ayrıca, eski Türklerde hükümdarın eşine "katun" veya "hatun" unvanı verilirdi. Eski Türkçe hitapların anlamları, dilin evrimi ve kültürel etkileşimlerle zaman içinde değişmiş olabilir.

Eski Türklerin yönetim anlayışı şu temel özelliklere dayanır: Kut İnancı: Türklerde devlet yönetimi, tanrısal bir temele dayanır ve hükümdarın yönetme yetkisi "kut" adı verilen ilahi bir güçten gelir. Sosyal Adalet: Yönetimde esas olan, halkın adaletle yönetilmesi ve ekonomik olarak rahat bir yaşantıya sahip olmasıdır. Merkezi Otorite: Devletin başında, hem siyasi hem de askeri liderlik görevini üstlenen bir hükümdar bulunur. Esnek Yönetim Modeli: Göçebe yaşam tarzına uygun olarak, merkezi otoriteyi sağlayan hükümdar, savaş zamanlarında tüm boyları bir araya getirir, barış zamanlarında ise her boyun kendi iç işlerinde bağımsız hareket etmesine izin verirdi. Töre: Türk devleti, özel yasalara dayalı bir yapıya sahiptir ve töre hükümlerine uymayanlar cezalandırılırdı. Cihanşümul Devlet Fikri: Türk devletinin amacı, "güneşin doğduğu yerden battığı yere kadar" her tarafa Türk adaletini yaymaktır.

Tahta Köy'ün hikayesine dair iki farklı bilgi bulunmaktadır: 1. Coğrafi köken: Tahta Köyü, adını Tahta Çayı'ndan almaktadır. 2. Deyimsel köken: "Tahtalı köy" deyimi, Orta Asya'daki eski Türk mezar geleneklerine dayanır.