Epidemiyoloji

1997 yılında "Pokémon" animesi, Japonya'da yayınlanan "Electric Soldier Porygon" adlı bölümün, epilepsi hastalarında nöbetlere yol açması nedeniyle yayından kaldırılmıştır. Bu bölümde, Pikachu'nun elektrik saldırısıyla roketleri durdurmaya çalışması ve roketlerin patlamasıyla ekranın büyük bir kısmında mavi-kırmızı ışıkların yanıp sönmesi, yoğun ve hızlı bir şekilde gerçekleşmiştir. Japon İtfaiye Departmanı, 685 çocuğun hastanelere kaldırıldığını açıklamıştır. Yaşanan olayın ardından, bölüm tüm dünyada yasaklanmış ve yapımcılar tazminat ödemiştir.

Askeri tıpta bulunan bazı bölümler: Gülhane Askeri Tıp Fakültesi (GATA) bölümleri: Tıp Fakültesi; Diş Hekimliği Fakültesi; Hemşirelik Yüksekokulu; Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Diğer üniversiteler: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi; Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi; İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi. Askeri tıp eğitimi, askeri personelin sağlığını korumak ve askeri operasyonlarda tıbbi destek sağlamak amacıyla sunulmaktadır.

Bernardino Ramazzini, 17. yüzyılda yaşamış İtalyan bir hekim olup, iş sağlığı kavramının temellerini atan kişi olarak bilinir. Başlıca katkıları: Meslek hastalıkları üzerine çalışmalar: Madencilerden berberlere kadar farklı meslek gruplarını analiz ederek, çevresel faktörlerin hastalıklara etkisini vurgulamıştır. De Morbis Artificum Diatriba: 1700 yılında yayımlanan bu eseri, 52 farklı meslek grubunda görülen sağlık sorunlarını sistematik olarak ele alan ilk kapsamlı çalışmadır. Tıbbi teşhis süreçlerine meslek öyküsünün dahil edilmesi: Hekimlere, hastaları muayene ederken "Ne iş yapıyorsunuz?" sorusunu sormalarını tavsiye etmiştir. Önleyici önlemler: İş yerlerindeki risklerin belirlenmesi, işçilerin sağlık durumlarının izlenmesi ve uygun koruyucu önlemlerin alınması gibi konularda öncü olmuştur.

Yeni bir salgın, genellikle şu üç temel bileşenin bir araya gelmesiyle başlar: 1. Patojen veya hastalık ajanı. 2. Duyarlı bireyler. 3. Bulaşma yolu. Salgının başlamasında etkili olan bazı faktörler: Kontamine yiyecek ve içecekler. Kirli su kaynakları. Solunum yoluyla yayılan mikroorganizmalar. Yetersiz hijyen koşulları. Toplu yaşam alanları. Doğal afet sonrası koşullar. Hayvan kaynaklı enfeksiyonlar.

Evet, Azerbaycan'da mpox (maymun çiçeği) tespit edilmiştir. Azerbaycan Sağlık Bakanlığı ve Tıbbi Bölgesel Birimler Yönetim Birliği (TABIB), hastanın 2-11 Ocak tarihleri arasında turistik gezi amacıyla yurt dışına giden 22 yaşındaki bir Azerbaycan vatandaşı olduğunu bildirmiştir. 18 Ocak 2025 tarihinde Dünya Sağlık Örgütü, Azerbaycan'da tespit edilen ilk mpox vakasının raporunu almıştır. Mpox, yakın temas yoluyla yayılan ve tipik olarak grip benzeri semptomlara ve irin dolu lezyonlara neden olan viral bir enfeksiyon olarak bilinmektedir.

Peto Paradoksu, büyük gövdeli ve uzun ömürlü canlıların, beklenen aksine, daha düşük kanser oranlarına sahip olmasını açıklayan bir kavramdır. Bu paradoksun bazı nedenleri: Tümör baskılayıcı genler: Büyük canlılarda, tümör baskılayıcı genlerin daha fazla kopyası bulunur. DNA onarım sistemleri: Balinalar ve kaplumbağalar gibi canlılar, etkili DNA onarım enzimlerine sahiptir. Hücresel yaşlanma mekanizmaları: Büyük canlılarda hücreler, kontrolsüz bölünmeyi engelleyen ek moleküler frenler geliştirmiştir. Bu paradoks, kanserle mücadelede evrimsel adaptasyonların varlığını gösterir ve yeni tedavi stratejilerine ilham kaynağı olabilir.

SMR farklı alanlarda farklı işlevlere sahip olabilir: Yüzey hareket radarı (SMR). Küçük modüler reaktör (SMR). Self myofascial release (SMR).

İdeb ismi, farklı alanlarda faaliyet gösteren kurum veya kuruluşları ifade edebilir. İşte bazıları: İdeb Makina: Türkiye'nin ilk ve tek cüruf kırıcı makinesi üreticisidir. İç Denetim Birimi Başkanlığı (İDEB): T.C. Dışişleri Bakanlığı'na bağlı olarak, bakanlığın mali ve mali olmayan tüm iş ve işlemlerini denetlemekle görevlidir. Identical Brains Studios Ltd (IDEB): Bu şirket hakkında finansal bilgiler ve teknik analizler mevcuttur, ancak tam olarak ne iş yaptığı belirtilmemiştir.

Salgın, belli bir insan popülasyonunda, belirli bir periyotta, önceki tecrübelere göre beklenenden fazla sayıda görülen bulaşıcı hastalıktır. Salgın türleri: Epidemi: Belirli bir bölgede yayılan salgınlar. Pandemi: Dünya çapında yayılan salgınlar. Nozokomiyal salgınlar: Sağlık hizmetleriyle ilişkili enfeksiyonlar. Salgın tanımı, "beklenen"in ne olduğuna bağlı olarak subjektif olabilir.

Tıpta endemi ve salgın arasındaki temel fark, hastalığın yayılma alanı ve etkisidir: Endemi, bir hastalığın belirli bir coğrafi bölgede veya toplulukta sürekli olarak bulunması durumudur. Salgın (epidemi), bir hastalığın belirli bir grup insan arasında, belirli bir süre boyunca beklenenden daha fazla vakada görülmesidir. Endemi, genellikle daha sınırlı bir coğrafi alanı etkilerken, salgın daha geniş bir bölgede, örneğin bir ülkede veya birkaç ülkede görülebilir.

Bulaşıcılık etkisi, farklı bağlamlarda farklı anlamlar taşıyabilir. Epidemiyolojide bulaşıcılık, bir patojenin konakçılar arasında yayılma yeteneğidir. İktisat literatüründe ise bulaşıcılık, bir ülkedeki finansal sorunların diğer ülkelere hızla yayılması durumudur. Genel kullanımda bulaşıcılık, bir hastalığın veya olumsuz bir durumun bir yerden diğerine hızla yayılması anlamına gelir.

Nokta prevalans, belirli bir tarihte toplumda saptanan toplam vaka sayısını ifade eder. Prevalans, belirli bir nüfusta, belirli bir zaman dilimi içerisinde, çalışma kapsamında yer alan, belirli bir hastalık veya hastalıklara sahip tüm olguların oranıdır. Prevalans hesaplanırken riskteki populasyonun göz önüne alınması gerekir. Prevalans, epidemiyoloji ve birçok sosyal tıp biliminde sıklıkla kullanılır.

Prevalansı yüksek hastalık, belirli bir toplumda veya popülasyonda mevcut olan tüm hastalık vakalarının (hem yeni hem de önceden teşhis edilmiş olanlar) oranının yüksek olması anlamına gelir. Yüksek prevalans, hastalığın toplumda yaygın ve uzun süredir var olduğunu, tedavi ve yaşam boyu yönetim gerektirdiğini gösterir. Örneğin, diyabet gibi kronik hastalıklar yüksek prevalansa sahiptir. Prevalans, hastalığın süresine, yeni vaka sayısına ve iyileşme oranına bağlı olarak değişebilir.

Kızamık analiz formu doldurmak için aşağıdaki adımlar izlenebilir: 1. Tanımlayıcı bilgilerin doldurulması: Kurum adı, ilçe, il, vaka kayıt numarası, TC kimlik numarası, adı, soyadı, cinsiyet, doğum tarihi, okula gidiyorsa okul adı ve şubesi, adres, telefon, baba adı. 2. Klinik bilgilerin doldurulması: Döküntü başlangıç tarihi ve türü, başlangıç yeri, ateş, öksürük, burun akıntısı, konjunktivit, otitis, lenfadenopati, artrit, ishal, ensefalit, pnömoni ve diğer komplikasyonlar. 3. Laboratuvar verilerinin doldurulması: Vaka ile ilk karşılaşıldığında alınan kan, idrar veya boğaz sürüntüsü örneklerinin alınma ve laboratuvara geliş tarihleri, test sonuçları ve tarihleri. 4. Olası enfeksiyon kaynağının belirtilmesi: Döküntüden 7-18 gün öncesinde başka şüpheli kızamık vakası ile temas, döküntüden 12-23 gün öncesinde başka şüpheli kızamıkçık vakası ile temas ve döküntüden 7-23 gün önce seyahat öyküsü. 5. Son vaka sınıflamasının yapılması: Vaka değil, aşı etkisi, diğer, laboratuvarla doğrulanmış kızamık, epidemiyolojik ilişkili kızamık, klinik (olası) kızamık gibi sınıflamalar. Form, Sağlık Bakanlığı'na faks veya posta yoluyla gönderilecektir. Formun doğru ve eksiksiz doldurulması için Sağlık Bakanlığı'nın ilgili genelgelerine başvurulması önerilir.

Nu varyantı, ilk olarak 11 Kasım 2021 tarihinde Botsvana'da tespit edilmiştir. Türkiye'de ise Nu varyantına dair herhangi bir vaka tespit edilmemiştir.

Evet, Türkiye'de kuş gribi vakaları görülmektedir. 2024 yılında, Afyonkarahisar ve Denizli'de yumurta üretim tesislerinde kuş gribi salgını yaşanmış ve bu nedenle 6,5 milyon kanatlı hayvan itlaf edilmiştir. Ancak, şu anda Türkiye'de insan sağlığı açısından olumsuz bir durum beklenmemektedir.

2013 yılında yaşanan grip salgını hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, grip salgınlarının genellikle her yıl görüldüğü ve mevsimsel olarak değiştiği bilinmektedir. Grip her yıl Ekim ayında başlayarak Aralık ayında artar ve Nisan-Mayıs aylarını kapsayan dönemde sık görülür. 2019 yılında yapılan bir haberde, o yıl grip salgınının dört mevsim görüldüğü ve hala devam ettiği belirtilmiştir. Daha spesifik bir bilgi için yerel sağlık otoritelerinin veya ilgili kurumların raporlarına başvurulması önerilir.

Pandemi ve endemik hastalığın ne zaman biteceği kesin olarak bilinmemektedir. Pandemi, üç yoldan biriyle sona erebilir: İnsanların önemli bir kısmı bağışık hale gelir ve virüs artık yayılamaz. Aşı bulunur ve insanlar bağışık hale getirilir. Virüs mutasyona uğrar ve insandan insana bulaşma özelliğini kaybeder. Endemik hastalık aşamasına geçiş için ise Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve yerel sağlık kuruluşlarının, vaka sayısı, ölüm oranı ve hastaneye kaldırılmayı gerektiren vaka sayısı gibi belirli istatistiksel kriterler doğrultusunda küresel pandeminin bittiğini resmen ilan etmesi gerekmektedir. Bazı bilim insanları, COVID-19'un bir gün sona ereceği ve pandeminin endemik bir hastalık haline geleceği konusunda hemfikirdir. Aşılama oranlarının yüksek olduğu bölgelerde, virüsün daha erken endemik hale gelmesi beklenmektedir.

Prevalans ve insidans şu şekilde hesaplanır: 1. İnsidans: - İnsidans hızı = Bir zaman dilimindeki yeni vaka sayısı / Aynı zaman diliminde risk altındaki nüfus. - Risk altındaki nüfus: Zaman periyodunun başlangıcında hastalıksız olan ancak hastalığa duyarlı bireylerden oluşur. 2. Prevalans: - Prevalans = Toplam vaka sayısı (yeni + mevcut) / Aynı anda toplam nüfus. - Toplam vaka sayısı: Hem yeni hem de daha önce teşhis edilmiş vakaları içerir. - Toplam nüfus: Hem hastalığı olan hem de olmayanlar dahil olmak üzere çalışılan tüm bireyleri kapsar. Örnekler: - İnsidans: Bir yıl boyunca 10.000 kişilik bir nüfusta 200 yeni hastalık vakası görüldüğünde, görülme sıklığı oranı 200 / 10.000 = 0,02 veya %2 olur. - Prevalans: 5.000 kişilik bir nüfusta 300 kişi belirli bir hastalığa sahipse, prevalans 300 / 5.000 = 0,06 veya %6 olur.

İnsidans oranı, belirli bir zaman diliminde yeni hastalık vakalarının sayısını ölçtüğü için önemlidir. İnsidans oranının önemli olduğu bazı durumlar şunlardır: Halk sağlığını koruma. Sağlık hizmetleri planlaması. Hastalıkların kontrolü. Yeni tedavi yöntemlerinin değerlendirilmesi. Ayrıca, insidans verileri, sağlık sorunlarının yaygınlığı hakkında kamuoyunu bilgilendirmek ve sağlık alanında farkındalığı artırmak için de kullanılır.