Epidemiyoloji

2024 yılı itibarıyla ABD'de kuş gribi vakalarının en çok görüldüğü eyaletler California ve Colorado'dur. ABD'de 2024 yılında kuş gribi, 16 eyalette 866 sürüde tespit edilmiştir.

Evet, New York'ta kuş gribi vakaları tespit edilmiştir. Şubat 2025'te, New York'un Queens, Bronx ve Brooklyn bölgelerindeki canlı kanatlı hayvan pazarlarında kuş gribi (avian influenza) vakaları görülmüştür. İnsanlarda kuş gribi enfeksiyonu bildirilmemiştir, ancak tarım işçilerinin korunması için önlemler alınmıştır.

Kuş gribinin New York'a nasıl geldiğine dair kesin bir bilgi bulunmamakla birlikte, hastalığın ABD genelinde yayıldığı bilinmektedir. ABD'deki kuş gribi vakalarının yayılma yolları: Yabani kuş türleri arasında; Kümes hayvanı çiftliklerindeki kuşlarda. New York'ta, 2025 yılı Şubat ayında, kuş gribi vakaları Queens, Bronx ve Brooklyn'deki canlı kanatlı hayvan pazarlarında tespit edilmiştir.

COVID-19 (yeni koronavirüs hastalığı), ilk olarak Çin'in Vuhan eyaletinde, Aralık 2019'un sonlarında ortaya çıkmıştır.

R0 değerinin 1 olması, bir salgının kontrol altına alındığını gösterir. Bu durum, virüsü taşıyan bir kişinin hastalığı birden az kişiye bulaştırdığı anlamına gelir. Ancak, R0 değerinin 1'in üzerinde olması, bulaşıcılığın devam ettiğini ve salgının sürebileceğini ifade eder.

Epidemiyoloji ve halk sağlığı arasındaki temel farklar şunlardır: Epidemiyoloji, hastalıkların toplum içindeki dağılımını, nedenlerini ve bu dağılımları etkileyen faktörleri inceleyen bir bilim dalıdır. Halk sağlığı ise, toplumun tamamını gözeterek adil, bütüncül ve sürdürülebilir yöntemler geliştirmeyi amaçlayan bir alandır. Epidemiyoloji, halk sağlığının yan dal uzmanlık alanlarından biridir.

Bu yıl gribin şiddetli geçmesinin bazı nedenleri: Aşılama oranlarının düşmesi. Virüsün genetik değişiklikleri. Kapalı ortamlarda daha fazla zaman geçirilmesi. Birden fazla virüsün bir arada bulunması.

R0 değerinin 1'in üzerinde olması, bulaşıcılığın ve salgının süreceğinin işareti olarak görülür. Dünya Sağlık Örgütü'nün (DSÖ) hesaplamalarına göre, bir hastalığın tehlikeli kabul edilmesi için R0 değerinin 2 ile 2,5 arasında olması gerekmektedir. Ancak R0 değeri, salgının ilerleyişine ve diğer faktörlere bağlı olarak değişebilir. R0 değerinin 1'in altına düşmesi, salgının yayılma hızının neredeyse sona yaklaştığı anlamına gelir.

Vebanın en çok görüldüğü ülkeler günümüzde Madagaskar, Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve Peru'dur. Kara Ölüm olarak bilinen ve 1347-1352 yılları arasında Avrupa'da büyük yıkıma yol açan veba salgını ise en çok Avrupa'da etkili olmuştur.

Epidemiyologların temel amacı, toplumların sağlıklarını korumak ve yükseltmektir. Bu amaç doğrultusunda epidemiyologlar şu hedefleri gerçekleştirmeye çalışır: Sağlıkla ilgili olayların dağılımını incelemek. Risk popülasyonunu belirlemek. Hastalıkların nedenlerini ve doğal seyrini belirlemek. Hastalıkların önlenmesi ve kontrolü için stratejiler geliştirmek. Sağlık politikalarını geliştirmek ve değerlendirmek.

Kara Ölüm, 1346-1353 yılları arasında Avrupa ve Yakın Doğu'da büyük bir veba salgınını ifade eder. Kara Ölüm'ün bazı etkileri: Toplumsal ve ekonomik etkiler: Feodaliteyi zayıflatmış, tarımı zorlaştırmış ve ekonomik çöküntülere yol açmıştır. Sosyal etkiler: Aile yapılarını bozmuş, toplumsal göçleri artırmış ve kiliseye olan güveni sarsmıştır. Kültürel etkiler: "Decameron" gibi eserlerin yazılmasına ilham vermiş ve bazı dini ve felsefi eserlerin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Salgının nedeni, Yersinia pestis bakterisidir ve genellikle hıyarcıklı veba şeklinde görülmüştür.

Grip virüsü, her yıl dünya nüfusunun yaklaşık %5-15'ine bulaşır. Dünya Sağlık Örgütü'ne göre, her yıl yaklaşık 1 milyar kişi grip ile enfekte olur. Grip virüsünün bulaşma yolları: Damlacık yoluyla bulaşma: Öksürüp hapşıran kişi, virüs içeren damlacıkları etrafa yayar ve bu damlacıkların ağız, burun ya da gözlere ulaşması ile hastalık bulaşır. Temas yoluyla bulaşma: Virüs bulaşmış yüzeylere veya nesnelere dokunduktan sonra ellerin ağız, burun veya gözlerle temas etmesi yoluyla da bulaşma gerçekleşebilir.

COVID-19'un (yeni tip koronavirüs) ortaya çıkış nedeni tam olarak bilinmemektedir. Olası aracı hayvanlar arasında pangolin, yılan veya başka bir vahşi hayvan bulunmaktadır. Virüsün kökeni ile ilgili araştırmalar devam etmektedir.

"Rus 19" ifadesi, muhtemelen COVID-19 virüsünü ifade etmektedir. COVID-19, ilk olarak Çin'in Vuhan kentinde 31 Aralık 2019 tarihinde tespit edilmiştir. Rusya'da COVID-19'un ilk vakası ise 11 Mart 2020 tarihinde görülmüştür. Dolayısıyla, "Rus 19" ifadesinin çıkış tarihi olarak 31 Aralık 2019 veya 11 Mart 2020 tarihleri dikkate alınabilir.

İnsidans riski, belirli bir popülasyonda belirli bir zaman dilimi içinde yeni vakaların ortaya çıkma olasılığını ifade eder. İnsidans, bir hastalığın ne kadar hızlı yayıldığını veya belirli bir süre içinde bir durumun gelişme riskini gösterir. İnsidans riski hesaplanırken: Yeni vakalar dikkate alınır, eski vakalar hesaba katılmaz. Risk altındaki nüfus belirlenir; bu, zaman periyodunun başlangıcında hastalıksız olan ancak hastalığa duyarlı bireylerden oluşur. İnsidans riski, % veya belirli bir oran olarak ifade edilir.

Domuz gribi (H1N1 virüsü), Türkiye'de en çok İstanbul ilinde görülmüştür. 2009 yılında Sağlık Bakanlığı'nın verilerine göre, Türkiye'de domuz gribi tanısı konulan 411 vakanın 210'u İstanbul'da tespit edilmiştir.

Epidemiyolojik çalışma türleri şu şekilde sınıflandırılabilir: Gözlemsel araştırmalar. Tanımlayıcı araştırmalar: Korelasyonel (ekolojik) araştırmalar, olgu sunumları ve olgu serileri. Analitik araştırmalar: Kesitsel araştırmalar, vaka-kontrol araştırmaları, kohort araştırmaları. Deneysel (müdahale) araştırmalar. Metodolojik araştırmalar. Ayrıca, kalitatif inceleme ve kantitatif araştırmalar da epidemiyolojik çalışma türleri arasında yer alır.

Epidemic kelimesi, salgın, salgın hastalık, bulaşıcı hastalık anlamlarına gelir. Ayrıca, "epidemic" şu anlamlara da gelebilir: hızlı yayılma; genel; epidemi. Örnek cümle: "The epidemic spread through the whole town" (Salgın, tüm şehirde yayıldı).

İnsidans, belirli bir nüfusta belirli bir zaman dilimi içerisinde yeni ortaya çıkan hastalık veya hastalık vakalarının sayısını ifade eder. İnsidans, epidemiyoloji ve birçok sosyal tıp biliminde sıklıkla kullanılır. İnsidans hesaplaması için gerekli unsurlar: Yeni vakalar. Risk altındaki nüfus. İnsidans değeri, bir yıldan daha uzun bir zaman dilimini kapsadığında "kümülatif insidans" olarak adlandırılır. İnsidans, aynı zamanda sağlıklı durumdaki bireylerin hastalanma olasılığı olarak da tabir edilebilir.

Evet, domuz gribinden ölenler olmuştur. 2009 yılındaki domuz gribi salgınında dünya genelinde 340.000'in üzerinde vaka oluşmuş ve 4.100 kişi hayatını kaybetmiştir. Domuz gribinden ölümler genellikle yaşlı ve altta yatan kronik hastalığı olan kişilerde değil, sağlıklı genç bireylerde, gebelerde ve obezlerde görülmektedir.