Epidemiyoloji

Kohort ve vaka-kontrol çalışmaları arasındaki temel farklar şunlardır: Zamanlama. Kaza. Kohort çalışmaları, belirli bir maruziyet veya müdahalenin belirli bir sonuçla bağlantılı olup olmadığını görmek için bir grup insanı zaman içinde izleyen gözlemsel araştırma yöntemleridir. Kohort çalışmalarının bazı türleri: İleriye yönelik araştırmalar yapan prospektif kohort araştırmaları. Kayıtlardan geriye dönük izlemeler yapan retrospektif kohort araştırmaları. Vaka-kontrol çalışmalarının bazı türleri: Yuvalandırılmış vaka-kontrol çalışmaları. Vaka-kohort çalışmaları.

Salgının süresi, hastalığın türüne ve seyrine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Bazı salgınlar birkaç gün içinde sona erebilirken, diğerleri birkaç hafta veya hatta birkaç yıl sürebilir. Örneğin, COVID-19 gibi bazı salgınlar genellikle 7-10 gün boyunca bulaşıcı kalır. Ani salgınların süresi ise, salgının etki seviyesine ve nasıl seyrettiğine bağlı olarak değişir. Daha spesifik bir süre vermek için hastalığın adının bilinmesi gereklidir.

Tüberküloz epidemiyolojisi, tüberküloz basili ile insan ve toplum arasındaki etkileşimleri inceleyen bir bilim dalıdır. Tüberküloz epidemiyolojisinde bazı önemli kavramlar: Tüberküloz enfeksiyonu: Basilin bulaşıp, lokal granülamatöz bir inflamasyona neden olması ve basillerin sistemik olarak kontrol altına alınmasıdır. Aktif tüberküloz olgusu: Tüberküloz basili çıkaran (balgam veya diğer klinik örneklerde basil varlığı saptanan) olgulardır. Tüberküloz prevalansı: Belli bir toplumda araştırmanın yapıldığı anda, 100.000 kişilik nüfusta bulunan tüberkülozlu hasta (eski ve yeni olgu) sayısını gösterir. Tüberküloz insidansı: Bir yıl içinde 100.000 kişilik nüfusta saptanan yeni hasta sayısıdır.

Tıp literatüründe "peak yapmak", bir hastalığın vaka sayısının en üst sınırı, zirve noktasına ulaşması anlamına gelir. Örneğin, koronavirüs salgını eğrisinde hastaların sayısının en üst seviyeye çıkması "pik yapmak" olarak ifade edilir.

Olgu hızı, bir olayın gerçekleşme süresi olarak tanımlanır ve başlangıç zamanı ile bitiş zamanı arasındaki farkın hesaplanmasıyla elde edilir. Formül: Olgu Hızı = Başlangıç Zamanı - Bitiş Zamanı. Ayrıca, tıp alanında olgu hızı, bir toplumdaki sağlam kişilerin belirli bir hastalığa yakalanma olasılığı olarak da kullanılır ve prevalans sayısının risk altındaki kişi sayısına bölünmesiyle hesaplanır.

Epidemiyoloji final sınavında çıkabilecek konular arasında şunlar yer alabilir: Epidemiyolojinin tanımı, tarihçesi ve kavramları. Epidemiyolojik süreç ve araştırma yöntemleri. Epidemiyolojik ölçütler, veri kaynakları ve veri toplama araçları. Tanımlayıcı epidemiyoloji, vaka kontrol araştırmaları, kesitsel araştırmalar, kohort araştırmaları ve deneysel epidemiyoloji. Sağlık ve hastalık kavramları, sağlığın belirleyicileri ve sağlık ölçütleri. Bir salgın ve bulaşıcı hastalık durumunda önleme ilkeleri. Bildirim ve sürveyans sistemleri. Ayrıca, rölatif risk, atfedilen risk, sensitivite (duyarlılık), spesifite (seçicilik), pozitif ve negatif prediktif değer gibi epidemiyolojik kavramlar da sınavda yer alabilir. Sınav içeriği, üniversiteye ve dersin öğretim üyesine göre değişiklik gösterebilir.

Domuz gribi, genellikle sonbahar ve kış aylarında görülme sıklığı artar. Ancak, domuz gribi her zaman görülebilir; çünkü virüs, genetik değişimler sonucunda insanlara da bulaşabilir hale gelmiştir.

Prevalans oranı, belirli bir popülasyonda belirli bir zamanda veya süre boyunca hem yeni hem de önceden var olan vaka sayısının, risk altındaki kişi sayısına bölünmesiyle hesaplanır. Formül: Prevalans = Toplam vaka sayısı / Toplam nüfus. Elementler: Toplam vaka sayısı: Hem yeni hem de daha önce teşhis edilmiş vakaları içerir. Toplam nüfus: Üzerinde çalışılan, hem hastalığı olan hem de olmayan tüm bireyleri kapsar. Örneğin, 5.000 kişilik bir nüfusta 300 kişi belirli bir hastalığa sahipse, prevalans şu şekilde hesaplanır: 300 / 5.000 = 0,06 veya %6. Prevalans ayrıca nokta prevalansı ve dönem prevalansı olarak da sınıflandırılabilir. Nokta prevalansı: Belirli bir andaki toplam vaka sayısını ifade eder. Dönem prevalansı: Belirli bir süre boyunca (örneğin, bir yıl) etkilenen nüfus oranını belirtir.

Sağlık hizmetlerinde sınıflandırma, hizmetlerin yönetimi, epidemiyolojik çalışmalar, ödeme işlemleri, hastanelerin istatistiksel analizleri ve sigorta işlemleri gibi birçok alanda önemli avantajlar sağlar. Sınıflandırmanın sağlık hizmetlerindeki bazı önemli işlevleri: Hastalıkların ve girişimlerin indekslenmesi: Benzer hastalık ve girişimler bir araya getirilerek tek bir kod atanır, bu da veri tabanlarının oluşturulmasını kolaylaştırır. Ödeme optimizasyonu: Kodlanmış veriler, sağlık hizmetleri için uygun ödemelerin yapılmasını sağlar. Sağlık politikası oluşturma ve kalite artışı: Sınıflandırma sistemleri, sağlık politikası oluşturmayı destekler ve kalite arttırma çalışmalarında rol oynar. Risk yönetimi ve klinik karar analizi: Risk yönetimi sağlar ve klinik karar analizlerine yardımcı olur. İletişim ve entelektüel gelişim: Sağlık çalışanları arasında iletişimi artırır ve hekimlerin entelektüel gelişimine katkı sağlar.

2001 yılında Türkiye'de kaç kişinin HIV pozitif olduğuna dair kesin bir sayı vermek mümkün değildir. Ancak, 1985 yılından 31 Aralık 2021 tarihine kadar doğrulama testi pozitif tespit edilerek bildirimi yapılan HIV pozitif kişi sayısı 29.293'tür. Türkiye'de HIV pozitif vakaların sayısı, sağlık kayıt sistemlerinin yetersizliği ve hastalığın uzun süren asemptomatik dönemi nedeniyle gerçek sayıdan daha düşük olarak bildirilmektedir.

İlk virüs, Çin'de ortaya çıkmıştır. 2019 yılının son günlerinde, Çin'in Hubei Eyaleti'ne bağlı Wuhan şehrinde, "Huanan" isimli bir deniz ve et ürünleri pazarından kaynaklandığı düşünülen yeni bir virüs ortaya çıkmıştır.

Pandemi, bulaşıcı bir hastalığın dünya genelinde hızla yayılması durumu olup, global bir salgını ifade eder. Bir hastalığın pandemi olarak tanımlanabilmesi için üç ölçüt gereklidir: 1. Yeni bir virüs olması. 2. İnsandan insana kolayca bulaşabilmesi. 3. Kolaylıkla ve sürekli bir biçimde kişiden kişiye bulaşması. Pandemi, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından ilan edilir.

Farmakoepidemiyoloji, ilaçların büyük topluluklar üzerindeki etkilerini, ilaç etkileşimlerini, ilaçların nadir yan etkilerinin toplumlarda dağılımını ve nedenlerini inceleyen bir bilim dalıdır. Bu alanda yapılan araştırmalar, ilaç kullanımının boyutlarını farklı açılardan ortaya koymanın yanı sıra, yeni ilaçların geliştirilmesine katkı sağlamakta ve piyasadaki ilaçlar arasında halk sağlığını tehdit etme potansiyeli taşıyanların tespit edilerek pazardan çekilmelerine yardımcı olmaktadır. Farmakoepidemiyoloji, klinik farmakoloji ve epidemiyolojinin kesiştiği noktada, ilaç etkilerini ve ilaç kullanımını epidemiyolojik prensiplerle inceler.

DEPH kısaltmasının açılımı şu şekillerde olabilir: Department of Epidemiology and Population Health (Epidemiyoloji ve Nüfus Sağlığı Bölümü); Department of Epidemiology and Public Health (Epidemiyoloji ve Halk Sağlığı Bölümü); Di-2-ethylhexyl Phthalate (bir kimyasal madde).

Epidemi (salgın), belirli bir bölgede bir anda ortaya çıkan ve hızla yayılan akut halk sağlığı sorunlarına verilen addır. Endemi, belirli bir alanda veya belirli bir popülasyon arasında tahmin edilebilir bir oranda meydana gelen salgın hastalıklardır. Pandemi ise bir hastalığın birden fazla ülke veya kıtayı kapsayacak şekilde yayılması ve geniş bir nüfusu etkilemesi durumudur.

İnsidans hızı, belirli bir popülasyonda belirli bir zaman dilimi içinde yeni vakaların ortaya çıkma oranını ölçer. İnsidans hızını yorumlamak için şu bilgiler dikkate alınabilir: Zaman dilimi: İnsidans, genellikle bir ay veya bir yıl gibi belirli bir süre içinde hesaplanır. Risk altındaki nüfus: Bu, zaman periyodunun başlangıcında hastalıksız olan ancak hastalığa duyarlı bireylerden oluşur. Hastalık bulaşma hızı: İnsidans, hastalığın ne kadar hızlı yayıldığını anlamaya yardımcı olur. Sağlık tehditleri: Yeni sağlık tehditlerinin belirlenmesine katkı sağlar. Önleyici tedbirler: Aşıların veya halk sağlığı müdahalelerinin etkinliğinin değerlendirilmesinde kullanılır. Örneğin, 10.000 kişilik bir nüfusta bir yıl içinde 200 yeni hastalık vakası görüldüğünde, insidans oranı 200/10.000 = 0,02 veya %2 olarak hesaplanır. İnsidans hızı, genellikle % veya %0, şeklinde ifade edilir.

Taşıyıcı ya da vektör, hastalık etkenini vücudunda barındıran fakat kendisi hasta olmadan diğer canlılara bulaştıran taşıyıcı canlılara verilen addır. Biyolojik vektör: Etken, vektörün vücudunda yaşam siklusunun bir bölümünü geçirir veya çoğalırsa bu tür vektörlere denir. Mekanik vektör: Etken, vektörde herhangi bir üreme veya gelişme dönemi geçirmezse bu tür vektörlere denir.

2002-2004 yılları arasında yaşanan SARS (Şiddetli Akut Solunum Yolu Sendromu) salgını sonucunda dünya genelinde 774 kişi hayatını kaybetmiştir.

Sigmoid eğrisi, çeşitli alanlarda kullanılmaktadır: Makine Öğrenimi ve Derin Öğrenme: Sigmoid fonksiyonu, özellikle binary sınıflandırma problemlerinde kullanılır. Büyüme Modelleri: Sigmoid desen, birçok organizmanın yaşamları boyunca geçirdiği farklı büyüme evrelerini açıklamak için kullanılır. İstatistik: Sigmoid eğrileri, lojistik dağılım, normal dağılım ve Student'in t dağılımı gibi dağılımların birikimli dağılım fonksiyonu olarak istatistikte yer alır.

Fransa'da en yüksek günlük COVID-19 vaka sayısı, 18 Ocak 2022 tarihinde kaydedilmiştir. Bu tarihte Fransa'da 464.769 vaka tespit edilmiştir. Daha önceki yüksek vaka sayıları ise: 2 Kasım 2020: 52.518 vaka; 24 Şubat 2021: 31.519 vaka.