Epidemiyoloji

Epidemolojik çalışmalar iki ana türe ayrılır: gözlemsel çalışmalar ve deneysel çalışmalar. Gözlemsel çalışmalar kendi içinde dört ana kategoriye ayrılır: 1. Kesitsel Karşılaştırma Çalışmaları: Büyük gruplar yerine çeşitli küçük gruplardan toplanan verilerin karşılaştırılması. 2. Korelasyon (Ekolojik) Çalışmaları: Popülasyon düzeyinde diyet ve kanser arasında bir korelasyon bulmaya çalışır. 3. Vaka Kontrol Çalışmaları: Hastalık tanısı konmuş kişileri, teşhis konmamış kişilerle karşılaştırır. 4. Kohort Çalışmaları: Birbirine benzeyen, ancak belirli faktörlere farklı maruz kalmış popülasyonları karşılaştırır. Deneysel çalışmalar ise genellikle laboratuvar ortamında veya klinik denemeler şeklinde yapılır ve şu türleri içerir: 1. İn Vitro Çalışmaları: İnsan veya hayvan hücresi üzerinde yapılan deneyler. 2. Klinik Denemeler: Yeni bir tedavi yönteminin etkinliğini değerlendirmek için yapılan çalışmalar. 3. Tarla Denemeleri: Klinik denemelere benzer, ancak sahada ve kişisel olarak yapılan çalışmalar.

Epidemic kelimesi iki farklı anlamda kullanılabilir: 1. Salgın hastalık: Belirli bir coğrafi bölgedeki popülasyonda, rapor edilen yıllık vaka sayısının hızla arttığı hastalık durumu. 2. Genel anlamda salgın: Ani ve hızlı yayılan, birçok insanı etkileyen zararlı veya istenmeyen bir olay.

2009 yılındaki domuz gribi salgını nedeniyle dünya genelinde 4.100 kişi hayatını kaybetti. Ayrıca, Türkiye'de domuz gribi nedeniyle 161 ölüm vakası kaydedildi.

İnsidans, belirli bir nüfusta belirli bir zaman dilimi içerisinde belirli bir hastalık veya hastalıkların yeni olgularının sayısını ifade eder. Epidemiyoloji ve birçok sosyal tıp biliminde sıklıkla kullanılır.

Evet, domuz gribinden ölenler olmuştur. 2009 yılındaki domuz gribi salgınında, dünya genelinde 8238 kişi H1N1 virüsü nedeniyle hayatını kaybetmiştir. Günümüzde, domuz gribine bağlı ölüm riski genellikle düşük olsa da, özellikle kronik hastalığı olan, yaşlı ve bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde ölümcül olabilmektedir.

MERS (Orta Doğu Solunum Sendromu) nedeniyle dünya genelinde 200'e yakın kişi hayatını kaybetti. 2014 yılında ise MERS'ten 343 ölüm rapor edildi.

Epidemik ve pandemi arasındaki temel fark, hastalığın yayılma alanı ve etkisidir: - Epidemik, belirli bir coğrafi bölgede, toplulukta veya popülasyonda bulaşıcı bir hastalığın hızla ve beklenmedik şekilde yayılmasıdır. - Pandemi, yeni bir hastalığın dünya çapında yayılması veya bir epideminin kontrolden çıkması durumudur.

Epidemik ve pandemi arasındaki temel fark, hastalığın yayılma alanı ve etkisidir: - Epidemik, belirli bir coğrafi bölgede, toplulukta veya popülasyonda bulaşıcı bir hastalığın hızla ve beklenmedik şekilde yayılmasıdır. - Pandemi, yeni bir hastalığın dünya çapında yayılması veya bir epideminin kontrolden çıkması durumudur.

Epidemiyoloji ve halk sağlığı birbiriyle ilişkili ancak farklı kavramlardır. Epidemiyoloji, hastalıkların toplum içindeki dağılımını, nedenlerini ve bunları etkileyen faktörleri inceleyen bir bilim dalıdır. Halk sağlığı ise, toplumlarda sağlık ve hastalık durumlarının neden ve nasıl farklı dağıldığını inceleyen daha geniş bir alandır.

Domuz gribi (H1N1) salgını ilk olarak 2009 yılında dünya genelinde geniş çaplı salgınlara yol açmıştır.

Domuz gribi salgınının bitmesinin nedeni, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından 2010 yılında salgının küresel çapta sona erdirilmesi olarak açıklanmıştır. Salgının sona ermesinde etkili olan faktörler arasında, H1N1 virüsüne karşı geliştirilen aşılar ve insanların virüse karşı bağışıklık kazanması yer almaktadır.

Epidemiyoloji, popülasyonda hastalıkların sıklığını, dağılımını ve hastalık oluşumunu etkileyen faktörleri inceleyen ve bu hastalıklara karşı hedefleri ve yöntemleri belirleyen bilim dalıdır. Epidemiyolojinin amaçları: - Hastalıkların teşhisini yapmak. - Popülasyondaki hastalık özelliklerini belirlemek. - Hastalıkları kontrol altına almak veya ortadan kaldırmak. Epidemiyolojinin bölümleri: - Tanımlayıcı epidemiyoloji: Sahada hastalık ve hastalık nedenlerinin gözlemlenmesini içerir. - Deneysel epidemiyoloji: Seçilen veya oluşturulan gruplarda hastalığın gözlenmesini içerir. - Analitik epidemiyoloji: Tanımlayıcı ve deneysel epidemiyoloji gözlemlerinden elde edilen verilerin matematiksel ve istatistiksel yöntemlerle değerlendirilmesini içerir. - Teorik epidemiyoloji: Hastalık modelinin oluşturulmasını kapsar.

İnsidans oranı, belirli bir zaman diliminde yeni vakaların sayısını, risk altındaki toplam nüfusa bölerek hesaplanır. Formül şu şekildedir: İnsidans Oranı = (Yeni Vakaların Sayısı / Toplam Nüfus) x 1000. Bu hesaplamada: - Yeni vakaların sayısı, belirli bir dönemde hastalığa veya duruma yeni teşhis konulan bireylerin toplamıdır. - Toplam nüfus, risk taşıyan ve hastalığa yakalanma olasılığı olan tüm bireyleri içerir.

İnsidans ve prevalans arasındaki fark, hastalık sıklığını ölçme yöntemleridir. - İnsidans, belirli bir zaman diliminde bir popülasyonda yeni vakaların ortaya çıkma hızını ifade eder. - Prevalans ise, belirli bir zamanda mevcut tüm vakaların sayısını, yani hem yeni hem de önceden var olan vakaları kapsar. Özetle, insidans yeni vakaları, prevalans ise eski ve yeni tüm vakaları ortaya koyar.

İnsidans ve prevalans arasındaki fark, hastalık sıklığını ölçme yöntemleridir. - İnsidans, belirli bir zaman diliminde bir popülasyonda yeni vakaların ortaya çıkma hızını ifade eder. - Prevalans ise, belirli bir zamanda mevcut tüm vakaların sayısını, yani hem yeni hem de önceden var olan vakaları kapsar. Özetle, insidans yeni vakaları, prevalans ise eski ve yeni tüm vakaları ortaya koyar.

"Silerim" ve "sırlarım" ifadeleri farklı bağlamlarda kullanıldığı için aralarındaki fark da farklıdır: 1. Çini ve Seramik Sanatı: "Sır altı" ve "sır üstü" terimleri çini ve seramik sanatında kullanılır. 2. Epidemiyoloji Modelleri: "SIR" ve "SEIR" modelleri epidemiyolojide kullanılan bölmeli modellerdir.

Kohort çalışması, belirli bir özelliği paylaşan insan gruplarının, zaman içinde nasıl etkilendiklerini inceleyen bir araştırma yöntemidir. Bu yöntem, iki ana türde uygulanabilir: 1. Prospektif kohort çalışması: Araştırmacılar, grubu bugün itibariyle izlemeye başlar ve ileriye doğru gözlemler. 2. Retrospektif kohort çalışması: Araştırmacı, geçmişteki verileri kullanır ve ne olduğuna geri dönüp bakar. Kohort çalışmaları, özellikle tıp alanında hastalıkların nedenlerini anlamada ve sağlık risk faktörlerini tespit etmede kullanılır.

Pandemik hastalık, dünyada birden fazla ülkede veya kıtada, çok geniş bir alanda yayılan ve etkisini gösteren salgın hastalıklara verilen genel isimdir.

Corona virüsü, ilk olarak Aralık 2019 tarihinde Çin'in Wuhan kentinde ortaya çıktı.

Eris varyantı, ilk defa 2023 yılının şubat ayında Güney Afrika'da tespit edilmiştir.