Epidemiyoloji

Kuduz saha rehberi, kuduz riskli temas sonrası profilaksi yaklaşımının yanı sıra temas öncesi profilaksi önerileri, hastalığa ilişkin genel bilgiler ve hastalıktan şüphelenilmesi durumunda yapılacaklar ile bildirimlere dair esasları içeren bir rehberdir. Bu rehber, Sağlık Bakanlığı tarafından geliştirilmiştir ve ülke verileri, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve diğer ülkelerin konuyla ilgili rehberleri dikkate alınarak hazırlanmıştır. Kuduz saha rehberine şu sitelerden ulaşılabilir: ekmud.org.tr; veteriner.erciyes.edu.tr; klimik.org.tr; baglarbasi.gov.tr.

Domuz gribi salgınının ne zaman başlayacağına dair kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Domuz gribi, genellikle kış aylarında, özellikle Ocak ve Şubat aylarında daha sık görülmektedir. Ancak, salgının başlama zamanı, virüsün mutasyonu ve bulaşma koşullarına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Domuz gribi belirtileri arasında yüksek ateş, kuru öksürük, boğaz ağrısı, kas ve eklem ağrıları, halsizlik ve bazen mide-bağırsak problemleri yer alır. Aşı ve hijyen önlemleriyle hastalığın yayılması önlenebilir.

Epidemiyolojide sıklık ölçütleri şunlardır: İnsidans (Hastalanma). Prevalans (Sıklık). Atak Hızı. Mortalite Hızı (Ölümlülük). Fatalite Hızı. Ayrıca, epidemiyolojide kullanılan diğer sıklık ölçütleri arasında kaba doğum hızı, genel doğurganlık hızı, bağımlılık oranı gibi göstergeler de bulunmaktadır.

Prevalans, belirli bir nüfusta, belirli bir zaman dilimi içerisinde, çalışma kapsamında yer alan, belirli bir hastalık veya hastalıklara sahip tüm olguların oranıdır. Prevalans, epidemiyoloji ve birçok sosyal tıp biliminde sıklıkla kullanılır. Prevalans ayrıca şu şekilde sınıflandırılabilir: Nokta prevalansı. Dönem prevalansı. Prevalans, vakaların hem süresini hem de birikimini hesaba katar, yani kaç kişinin bu durumla yaşadığını yansıtır.

Epidemik ve pandemi arasındaki temel fark, hastalığın coğrafi yayılımı ve etkisidir: Epidemik, bir hastalığın belirli bir coğrafi bölgede veya toplulukta normalden daha fazla sayıda görülmesi durumudur. Pandemi ise, bir hastalığın birden fazla ülkeye veya kıtaya yayılarak geniş bir alanda çok sayıda insanı etkilemesi durumudur. Bir hastalık, önce epidemik olarak tanımlanır, ardından birden fazla ülkeye yayıldığında pandemi olarak ilan edilir. Örnekler: Epidemik: Ebola, 2014-2016 yılları arasında Batı Afrika'da hızla yayıldığında epidemik olarak tanımlandı. Pandemi: COVID-19, dünya genelinde milyonlarca vakaya yol açarak pandemi olarak ilan edildi.

Epidemik ve pandemi arasındaki temel fark, hastalığın coğrafi yayılımı ve etkisidir: Epidemik, bir hastalığın belirli bir coğrafi bölgede veya toplulukta normalden daha fazla sayıda görülmesi durumudur. Pandemi ise, bir hastalığın birden fazla ülkeye veya kıtaya yayılarak geniş bir alanda çok sayıda insanı etkilemesi durumudur. Bir hastalık, önce epidemik olarak tanımlanır, ardından birden fazla ülkeye yayıldığında pandemi olarak ilan edilir. Örnekler: Epidemik: Ebola, 2014-2016 yılları arasında Batı Afrika'da hızla yayıldığında epidemik olarak tanımlandı. Pandemi: COVID-19, dünya genelinde milyonlarca vakaya yol açarak pandemi olarak ilan edildi.

Türkiye Ruh Sağlığı Profili, Türkiye'de ruhsal hastalıkların yaygınlığını ve ruhsal tedavi ihtiyaçlarını belirlemek amacıyla yapılan bir çalışmadır. Türkiye Ruh Sağlığı Profili'nin bazı bulguları: 2-3 yaş grubu çocuklarda ruhsal bozukluk görülme sıklığı %10,9. 4-18 yaş grubunda %10,7. Erişkinlerde %15,4. Son 12 ayda ruhsal rahatsızlık görülme oranı erişkinlerde %17,2. Ruhsal rahatsızlık nedeniyle yardım için başvuru oranı %4,7. Bu çalışma, 1998 yılında gerçekleştirilmiştir.

Koronavirüsün son varyantı olan Eris (EG.5.1) varyantının bitişi hakkında kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Dünya Sağlık Örgütü, Eris'in küresel düzeyde düşük bir halk sağlığı riski oluşturduğunu ve vakalarda artışa neden olabileceğini belirtmiştir. Koronavirüsün tamamen bitmesi için yeni varyantların ortaya çıkmasının engellenmesi ve toplumsal bağışıklığın sağlanması gerekmektedir.

Ulusal Viral Hepatit Kongrelerinde ele alınan bazı konular şunlardır: Hepatitlerin epidemiyolojisi. Moleküler viroloji. Klinik yönetim. Tedavi protokolleri. Özel hasta gruplarının yönetimi: cezaevindeki hastalar, AMATEM takibinde olan hastalar, hemodiyaliz hastaları, osteoporotik hastalar, lipid metabolizma bozukluğu olan hastalar, immünosuprese hastalar, gebeler. Hepatit C'de mikroeliminasyon deneyimleri. Hepatit A ve E yönetimi. Ayrıca, kongrelerde tanı ve tedavi yöntemlerindeki güncel gelişmeler de tartışılmaktadır.

Batı Nil virüsü ilk kez 1937 yılında Uganda'nın Batı Nil bölgesinde tespit edilmiştir. Türkiye'de ise Batı Nil virüsü vakaları ilk olarak 2010 yılının Eylül ayında bildirilmiştir.

Pandemik ve salgın arasındaki temel fark, coğrafi yayılma ve etki alanıdır: Salgın, belirli bir bölgede veya toplumda, belirli bir hastalığın beklenenden daha fazla görülmesi durumudur. Pandemik ise, bir salgının birden fazla ülke veya bölgeye yayılarak geniş bir alanda etkili olmasıdır. Bir hastalığın pandemi olarak kabul edilebilmesi için, yeni bir virüs olması, insandan insana kolayca ve sürekli bulaşabilmesi ve çok sayıda ülkeyi etkilemesi gerekir.

13 Şubat 2025 tarihli haberlere göre, Amasya Üniversitesi Sabuncuoğlu Şerefeddin Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde Koroner Yoğun Bakım Servisinde görev yapan 32 yaşındaki Minecan Tek, domuz gribi nedeniyle hayatını kaybetmiştir. Bu nedenle, domuz gribine yakalanan hemşirenin iyileştiğine dair bir bilgi bulunmamaktadır.

Dünyada var olan bazı salgınlar şunlardır: Nijerya lassa ateşi salgını. Kongo Demokratik Cumhuriyeti ebola salgını. Hindistan kara mantar salgını. Çocuk hepatit salgını. Maymun çiçeği salgını. Ayrıca, 2019 yılının Aralık ayında Çin'in Wuhan kentinde ortaya çıkan ve solunum yolu enfeksiyonuna yol açan COVID-19 virüsü de küresel bir salgın (pandemi) olarak devam etmektedir.

Sınıflandırılan ve kodlanan verilerin kullanıcıları ve kullanımı şu şekilde incelenebilir: Kullanıcılar: Yetkili personel. Bilgi sahipleri. Kullanım: Veri güvenliği ve gizliliği. Erişim kontrolü. Veri depolama ve yönetimi. Yasal uyum ve risk yönetimi. Veri analizi ve karar verme.

Morbidite hızı, belirli bir nüfusta, belirli bir zaman dilimi içerisinde hastalığa yakalanan kişilerin sayısının sağlıklı olan nüfusa oranıdır. Morbidite hızı hesaplanırken kullanılan formül: Morbidite Hızı = Hastalık Belirtisi Gösteren Kişi Sayısı / Etkenle Enfekte Olan Hasta Sayısı x 1000. Örneğin, 100 kişi içerisinde 10 kişi hastalığa yakalandıysa, morbidite oranı 10/90 olarak hesaplanır. Morbidite hızı, genellikle oran veya hız şeklinde de ifade edilir ve istatiksel bir ölçü terimidir.

Tamiflu ve Relenza'nın Türkiye'ye ne zaman geleceğine dair bir bilgi bulunamamıştır. Ancak, bu ilaçların reçetesiz satışı ile ilgili bazı bilgiler mevcuttur. 2009 yılında, Sağlık Bakanlığı İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü'nün yazısı ile Tamiflu ve Relenza Rotadisk isimli ilaçların reçetesiz satışı yasaklanmıştır. Daha fazla bilgi için ilgili eczacı odalarına veya sağlık bakanlığı kaynaklarına başvurulması önerilir.

Halk sağlığı sürveyansı, hastalıkların kontrol ve önlenmesi, sağlık hizmetlerinin planlanması ve iyileştirilmesi açısından büyük önem taşır. Sürveyansın önemli olmasının bazı nedenleri: Hastalıkların erken tanısı: İnsidans ve prevalans değişikliklerinin erken tespitini sağlar. Risk faktörlerinin belirlenmesi: Girişimler için öncelikli risk faktörlerinin belirlenmesine yardımcı olur. Programların değerlendirilmesi: Hastalık önleme ve kontrol programlarının etkinliğini ölçer. Planlama: Halk sağlığı önceliklerinin belirlenmesini ve gelecekteki sağlık gereksinimlerinin tahmin edilmesini sağlar. Maliyet etkinliği: Ölüm, hastalık ve sakatlıkların azaltılmasını daha az kaynakla mümkün kılar.

"Kaç yıl sonra hayat normale döner?" sorusuna kesin bir cevap vermek mümkün değildir. Bazı tahminler şu şekildedir: Amerikan Bloomberg kanalının hesaplamasına göre, eğer aşı dağıtımı mevcut hızda devam ederse ve yeni varyantlara karşı etkili olursa, küresel sürü bağışıklığının kazanılması 7 yıl alabilir. İki doz aşıya göre yapılan hesaplamada, Türkiye'nin nüfusunun yüzde 75'ini aşılayarak sürü bağışıklığı kazanması 2,6 yıl sonra öngörülmektedir. Sağlık Bakanlığı Koronavirüs Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Alpay Azap, tamamen normale dönmenin 2021 yılı ocak veya bahar aylarında olabileceğini belirtmiştir. Bu tahminler, mevcut duruma ve yeni gelişmelere göre değişiklik gösterebilir.

Covid-19'un hızlı yayılmasının bazı nedenleri: Hafif belirtiler: Çoğu hasta, öksürüğe ve yüksek ateşe rağmen hastalığı hafif atlatabiliyor. Yüksek bulaşıcılık: Virüsün, hücreye girişini ve bulaşıcılığını kolaylaştıran özel bir protein yapısı bulunuyor. İnsandan insana kolay bulaşma: Virüs, enfekte kişinin öksürmesi, hapşırması veya konuşması sırasında yayılan damlacıklar ve aerosoller yoluyla kolayca bulaşıyor. Toplumsal hareketlilik: Özellikle yaşlıların sosyal aktiviteleri, salgının yaşlılar arasında hızla yayılmasına neden oldu. Yetersiz önlemler: Bazı ülkelerde test kapasitesinin yetersizliği ve eksik önlemler, salgının büyümesine yol açtı.

Tıpta epidemiyolojik yaklaşım, toplumdaki hastalık, salgın, kaza ve sağlıkla ilgili durumların dağılımını, görülme sıklıklarını ve bunları etkileyen belirteçleri inceleyen bir bilim dalı olan epidemiyoloji çerçevesinde yapılan çalışmaları ifade eder. Epidemiyolojik yaklaşımın temel amaçları şunlardır: Sağlığı geliştirmek ve hastalıkları azaltmak. Sağlık bilgilerini toplamak, yorumlamak ve kullanmak. Hastalık ya da kazaların nedenlerini araştırmak. Sağlık hizmetlerinin etkinliğini ölçmek ve değerlendirmek. Epidemiyolojik çalışmalar gözlemsel veya deneysel olabilir.