Domates

Dubrava kelimesi farklı bağlamlarda farklı anlamlar taşıyabilir. Örneğin, Dubrava domates çeşidi, Rusya kökenli, erken olgunlaşan, kompakt ve dekoratif burçlara sahip bir çeşittir. Ayrıca, Dubrava kelimesi, meşe ağaçlarının ağırlıklı olduğu düz ormanları ifade eder. Dubrava ayrıca, Litvanya'da bulunan ve 1000'den fazla ağaç ve çalı türünün yetiştirildiği bir arboretumun adı olarak da kullanılır. Belirli bir bölgede ne yetiştiğine dair daha fazla bilgi için daha fazla bağlam veya detay gerekebilir.

986 F1 domatesin özellikleri: Çeşit: Oturak hibrit domates. Erkencilik: Orta erkenci, 75 günde olgunlaşır. Bitki yapısı: Bol yapraklı, meyveleri iyi örterek güneş yanıklığını engeller. Meyve: Hafif basık yuvarlak, içi ve dışı nar gibi kırmızı, sert, çatlama görülmez. Ağırlık: Meyveleri 250 gram ve üzeri ağırlıkta. Dayanıklılık: Fu ve nematod tolerant. Verim: Yüksek verimli.

Yaz turşusu için domates rendelemek amacıyla, öncelikle domatesler iyice yıkanmalı ve sapları temizlenmelidir. Rende Domates Turşusu Tarifi: 5 kg domates rendelenir. Yarım kg süs biberi ve 1 demet maydanoz eklenir. 5-6 diş sarımsak doğranır. 1 çay bardağı sirke ve 1 yemek kaşığı tuz ilave edilir. Malzemeler karıştırıldıktan sonra tercihen cam bir kavanoza doldurulup ağzı sıkıca kapatılır. 2 gün güneş almayan bir ortamda bekletildikten sonra buzdolabına alınır.

Domateslerde hedef nokta, erken yanıklık olarak da bilinen hedef nokta mantar hastalığıdır. Hastalıklı domateslerde olgunlaşıp yeşilden kırmızıya döndükçe, meyvede eşmerkezli, hedef benzeri halkalar ve merkezde kadifemsi siyah, mantar lezyonları olan dairesel noktalar görülür. Tedavi için şu yöntemler önerilir: Büyüme mevsiminin sonunda eski bitki artıklarını çıkarmak. Hava dolaşımına dikkat etmek ve bitkileri tam güneş ışığında büyütmek. Bitkilerin kalabalık olmadığından ve her domatesin bol miktarda hava sirkülasyonu olduğundan emin olmak. Bitkileri toprağın üstünde tutmak için domates bitkilerini kafese koymak veya kazıklamak. Sabahları sulama yaparak yaprakların kuruması için zaman bırakmak. Meyvenin toprakla doğrudan temas etmesini önlemek için malç uygulamak.

Kahvaltılık domates sosu yapmak için gerekli malzemeler: 4 kilo domates (Çanakkale ve sivri domates); 1 kilo kapya biber (fırında közlenmiş ve doğranmış); 500 gram yeşil biber (robottan geçirilmiş); 3 diş sarımsak (biberle beraber robottan geçirilmiş); yarım çay bardağı sirke (üzüm sirkesi); yarım çay bardağı zeytinyağı; yarım demet maydanoz; 2 tatlı kaşığı toz şeker; 2 tatlı kaşığı pul biber. Yapılışı: 1. Kapya biberleri közleyin, soğuduktan sonra doğrayın. 2. Domateslerin kabuklarını soyup doğrayın. 3. Tencerede domatesleri pişirin, yeşil biberi ekleyip biraz pişirin. 4. Kapya biberleri, şeker, tuz, pul biber ve zeytinyağını ilave edin. 5. Sirkesini ve maydonozunu ekleyip 5 dakika pişirin. 6. Ocağı kapatmadan sıcak kavanozlara doldurup ters kapatın. 7. Bir gece bekleyip kapakları kontrol edin. 8. Serin ve karanlık bir yerde muhafaza edin. Alternatif olarak, 2 kg domates, 500 gram sivri biber, 1 diş dövülmüş sarımsak ve yarım su bardağı zeytinyağı kullanarak da kahvaltılık domates sosu yapılabilir.

Domates, Osmanlı İmparatorluğu'na 19. yüzyılın başlarında girmiştir. Ancak, domatesin Osmanlı saray mutfağına ilk olarak 1723 yılında, 3. Ahmet döneminde, Damat İbrahim Paşa'nın masraf kayıtlarında az miktarda da olsa girdiği görülmektedir. Domatesi Osmanlı'ya tanıtan ve tohumlarını ilk getiren kişi, 1799-1825 yılları arasında Halep'te İngiliz Konsolosu olarak görev yapan John Barker'dir. Osmanlı'da ilk başlarda sadece yeşil domatesler tüketilmiş, kırmızıya dönenler ise bozulduğu düşünülerek atılmıştır.

Marmara fidesinin en iyi domatesi olarak Marmara F1 domates fidesi gösterilebilir. Marmara F1 domates fidesinin bazı özellikleri şunlardır: Oturak tip bitki olup erkenci ve yüksek verimlidir. Güçlü yaprak örtüsü sayesinde meyveleri güneş yanıklığı ve çevresel etkilere karşı korur. Hastalıklara dayanıklıdır: ToMV, Vd, Va, F0-1, For, Ma, Mi, Mj, TYLCV. Meyveleri 250-280 g ağırlığında, sert, parlak kırmızı ve hafif basık bir şekle sahiptir. Yüksek kalite, uzun raf ömrü ve nakliyeye uygun bir yapısı vardır. Domates çeşidi seçimi, kişisel tercihler ve yetiştirme koşullarına bağlı olarak değişebilir.

Domateslerde kısmi solgunluk yapan ve meyveleri üzerinde "kuş gözü" simptomları oluşturan bakteri, Clavibacter michiganensis subsp. michiganensis'tir. Bu bakteri, domates, biber ve patlıcan gibi Solanaceae familyasına ait bitkilerde hastalığa neden olur.

San Marzano domatesinin bazı özellikleri: Şekil: Uzun ve silindiriktir, diğer domates çeşitlerine göre daha ince ve düzdür. Boyut: Orta büyüklüktedir, genellikle 3-5 cm uzunluğundadır. Renk: Olgunlaştığında parlak kırmızı bir renge sahiptir. Cilt: İnce ve parlak bir cilde sahiptir. Et: Etli ve suludur, tohum bölümü diğer domateslere göre daha küçüktür. Lezzet: Tatlı ve hafif ekşi bir aromaya sahiptir, yoğun ve lezzetli bir tadı vardır. Kullanım alanları: Soslar, salçalar, konserve, salatalar ve güveçlerde kullanılır. Yetiştirme koşulları: İyi drene edilmiş, humuslu ve besin maddeleri açısından zengin toprakları tercih eder. San Marzano domatesleri, 1926'dan beri Avrupa korumalı menşe tanımı (PDO) sertifikasına sahiptir.

Burhaniye Hisarköy'de ağırlıklı olarak zeytin yetiştirilmektedir. İlçede ayrıca tahıllar, baklagiller, domates, karnabahar, enginar, lahana, biber gibi sebzeler ile şeftali, erik, incir, nar, mandalina, ceviz gibi meyveler de yetiştirilmektedir. 2025 yılında Burhaniye'de karpuz üretimi de artmış olup, özellikle Kocacami, Dutluca ve Pelitköy mahalelerinde yetiştirilen karpuzlar 20 kilograma kadar ulaşmıştır.

Domatesin kabuğunu soymak için birkaç yöntem kullanılabilir: Kaynar su yöntemi: Domatesin üst kısmına küçük bir “X” şekli çizin. Kaynar suya bırakın ve 30 saniye bekletin. Hemen soğuk suya alarak şoklayın. Kabuğu, parmaklarınızla veya bir bıçakla dikkatlice soyabilirsiniz. Mikrodalga yöntemi: Domateslerin sap kısımlarını kesin ve alt kısmına bıçakla “X” işareti çizin. Mikrodalgaya uygun bir kaba yerleştirin ve en yüksek güç ayarında 30 saniye ısıtın. Kabuğu, kesik kısımdan başlayarak soyun. Bıçak yöntemi: Domatesleri ikiye bölün, kesik yüzeyinin üzerine çevirin. Bıçağı, domates dilimlerinin uç kısmına, et ile kabuk arasına sokun ve kabuğundan ayırın. Doğru domatesi seçmek de önemlidir; sert kabuklu ve kalın domatesler, kaynar suya daldırıldığında daha kolay soyulur.

1 dönüme (1000 m²) dikilmesi gereken domates fidesi sayısı, domatesin türüne göre değişiklik gösterir: Sofralık yuvarlak domates: 1000 m² alana 1300-2000 adet fide dikilir. Sanayi tipi domates: 1000 m² alana 1500-2500 adet fide dikilir. Karık arası mesafe 75-125 cm, fide sıra arası mesafe ise 50-100 cm arasında değişir.

Domates sapının bazı işlevleri: Doğal bariyer: Domatesin sapı, meyveyi dış etkenlerden koruyan doğal bir bariyer görevi görür. Tazelik ve kalite göstergesi: Yeşil ve diri bir sap, domatesin yakın zamanda toplandığını ve kimyasal işleme fazla maruz kalmadığını gösterir. Toprak kalitesi göstergesi: Organik tarım yapılan arazilerde yetişen domateslerin sapı genellikle daha kalın, yeşil ve esnek olur, bu da bitkinin sağlıklı beslendiği ve kimyasal strese maruz kalmadığı anlamına gelir. Taşıma sistemi: Kökler ve yapraklar arasında su, besin maddeleri ve fotosentetik ürünlerin taşınmasını sağlar.

Tybif F1 domates çeşidinin bazı özellikleri: Bitki yapısı: Güçlü ve yarı açık yapıdadır. Çiçeklenme ve meyve tutumu: İlk salkımdan üst salkımlara kadar çok iyidir. Yaprak yapısı: Çoğu zaman içe doğru hafif dönüktür. Meyve şekli: Basık yuvarlak ve hafif lobludur. Meyve rengi: Koyu kırmızıdır. Ortalama meyve ağırlığı: 250-320 gramdır. Dayanıklılık: Nemotad, domates sarı yaprak kıvırcıklık virüsü ve tütün mozayik virüsüne karşı dayanıklıdır. Yetiştiricilik: Çatlamaya dayanıklı ve yetiştiriciliği kolaydır. Raf ömrü: Uzun ve ihracata uygundur. Hasat süresi: 65-85 gündür.

Linda F1 domates çeşidinin ne zaman dikilmesi gerektiğine dair bilgi bulunamadı. Ancak, domates fidesi dikimi için genel olarak uygun zaman, ilkbahar don tehlikesinin tamamen kalktığı, toprak ve hava sıcaklığının 12-15 dereceyi bulduğu zamandır. Dikim zamanı, bölgelere ve mikroklimalara göre değişiklik gösterebilir. Domates dikimi için hava sıcaklığı 18 derecenin altına düşmemeli, toprak sıcaklığı ise 12 derecenin altına düşmemelidir.

Kuru domates yaparken dikkat edilmesi gereken bazı püf noktalar: Domates seçimi: Kurutma için tohumsuz ve fazla sulu olmayan, yumurta biçiminde ve küçük boyutlu domatesler seçilmelidir. Tuz kullanımı: Domateslerin iç kısımlarına kaya tuzu serpilmelidir. Kurutma ortamı: Güneşte kurutma yapılacaksa, domateslerin doğrudan ve tam olarak güneş ışığı alması sağlanmalıdır. Saklama: Kurutulmuş domatesler, hava almayan bir kapta saklanmalıdır. Gece bakımı: Gece sıcaklık düştüğü için domatesler eve taşınmalı, sabah yeniden dışarı çıkarılmalıdır. Rehidrasyon: Kullanmadan önce domatesler suda yumuşatılmalıdır.

Domates, botanik olarak bir meyvedir. Sınıflandırma: Âlem: Plantae; Şube: Tracheophyta; Sınıf: Magnoliopsida; Takım: Solanales; Familya: Solanaceae; Cins: Solanum; Tür: S. lycopersicum. Ancak mutfakta genellikle sebze olarak sınıflandırılır ve kullanılır.

Neşeli Domates (Merry Cüce) çeşidinin bazı özellikleri: Olgunlaşma süresi: Orta-erkenci bir çeşit olup, ilk sürgünlerden hasada kadar yaklaşık 110 gün geçer. Çalı boyu: Bitkiler oldukça küçüktür, 40-50 cm yüksekliğindedir. Meyve şekli ve rengi: Meyveler uzun, sonunda küçük bir ağız kısmı olan ve genellikle içeri doğru bastırılmış bir şekle sahiptir. Meyve ağırlığı ve tadı: Meyvelerin ağırlığı 70-90 g arasında değişir, tadı zengin ve tatlıdır. Kullanım alanı: Domatesler hem taze hem de salata yapımında, ayrıca tuzlanmış ve salamura olarak kullanılır. Hastalık direnci: Yüksek hastalık direncine sahiptir. Bakım gereksinimleri: Özel bir bakım gerektirmez, düzenli sulama ve gübreleme yeterlidir.

Sırık domates ile oturak domates arasındaki temel farklar şunlardır: Büyüme Şekli: Sırık domatesler sürekli büyümeye devam ederken, oturak domatesler belirli bir boya geldikten sonra uzamaz. Yetiştirme Yöntemi: Sırık domatesler ağırlıklı olarak seralarda yetiştirilir, çünkü açık tarlada herek ile destek gerektirir. Verim: Tek gövde halinde yetiştirildiklerinde daha kaliteli ve yüksek verim elde edilir. Hasat: Sırık domatesler belirli bir zaman sürecinde elle hasat edilirken, oturak çeşitler 2-3 seferde elle veya mekanize sistemle hasat edilebilir.

Domates tohumlarının çimlenmesi 5-13 gün arasında gerçekleşir. Çimlenme süresi, tohum kalitesine, sıcaklık ve ışık düzeyine bağlı olarak değişebilir. Ayrıca, tohumların çimlenmesi için en az 12-15 °C ortam sıcaklığına ihtiyaç vardır.