Deney

Patlak fıçı deneyi, 17. yüzyılda yaşamış Fransız matematikçi, fizikçi ve düşünür Blaise Pascal tarafından yapılan bir sıvı basıncı deneyidir. Deneyin yapılışı: Pascal, su dolu bir fıçının üzerine monte ettiği ince bir boruya az miktarda su ekledi ve ardından fıçıyı patlattı. Deneyin sonucu: Bu deney, sıvı basıncının derinlikle arttığını ve her doğrultuda aynen iletildiğini gösterir.

TCK 90, Türk Ceza Kanunu'nun İnsan Üzerinde Deney başlıklı maddesidir ve şu şekilde düzenlenmiştir: Madde 90: 1. İnsan üzerinde bilimsel bir deney yapan kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. 2. İnsan üzerinde yapılan rızaya dayalı bilimsel deneyin ceza sorumluluğunu gerektirmemesi için: a. Deneyle ilgili olarak yetkili kurul veya makamlardan gerekli iznin alınmış olması; b. Deneyin öncelikle insan dışı deney ortamında veya yeterli sayıda hayvan üzerinde yapılmış olması; c. İnsan dışı deney ortamında veya hayvanlar üzerinde yapılan deneyler sonucunda ulaşılan bilimsel verilerin, varılmak istenen hedefe ulaşmak açısından bunların insan üzerinde de yapılmasını gerekli kılması. 3. Hasta olan insan üzerinde rıza olmaksızın tedavi amaçlı denemede bulunan kişi, bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. 4. Birinci fıkrada tanımlanan suçun işlenmesi sonucunda mağdurun yaralanması veya ölmesi halinde, kasten yaralama veya kasten öldürme suçuna ilişkin hükümler uygulanır. 5. Bu maddede tanımlanan suçların bir tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, tüzel kişi hakkında bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur.

Rosenhan Deneyi'nin amacı, psikiyatrik tanıların objektif verilere dayanıp dayanmadığını incelemektir. Deney, Stanford Üniversitesi'nden psikolog David L. Rosenhan tarafından, akıl hastalarına yanlış teşhis konulabileceğini ortaya koymak için yapılmıştır.

Fizik, teorilerini gözlemle desteklemek ve deneyle test etmek zorunda olduğu için deney ve gözleme dayalı bir bilimdir. Gözlem, fizikteki araştırmaların temelini oluşturur ve hipotezin her aşamasında yapılabilir. Bu yöntemler, fizik biliminin evrendeki olayları açıklığa kavuşturmasını ve doğa yasalarını belirlemesini sağlar.

Renk çarkı deneyinde, ana renkler olan kırmızı, sarı ve mavi renklerin karışımı sonucu ara renkler olan turuncu, yeşil ve mor renkleri oluşur.

Special deney olarak belirtilen iki farklı deney bulunmaktadır: 1. Rosenhan Deneyi: Amerikalı psikolog David Rosenhan tarafından 1973 yılında gerçekleştirilen bu deney, psikiyatri tanılarının objektif verilere dayanmadığını ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. 2. Stanford Hapishane Deneyi: Stanford Üniversitesi profesörü Philip Zimbardo tarafından 1971 yılında yapılan bu deney, durumsal değişkenlerin katılımcıların tepkileri ve davranışları üzerindeki etkilerini incelemiştir.

"Double Blind" filmi, deneysel bir ilaç denemesinin ters gitmesi sonucu, deneklerin yaşadığı korkunç yan etkileri konu alır. Filmde, fütüristik bir alanda toplanan yedi genç, ilacın beyinde büyük uykusuzluğa ve beklenmedik reaksiyonlara neden olması nedeniyle 4 gün boyunca uyanık kalmak zorunda kalır.

"Deneye deneye" ifadesi, deney yöntemi üzerinden bir durumu veya olayı anlatmaya çalışabilir. Deney yöntemi, bilinmeyen bir gerçeği bulmak, bir varsayımı sınamak veya bir ilkeyi doğrulamak için kullanılan bilimsel bir etkinliktir.

"Çift Kör" (Double Blind) filmi, yeni bir ilaç denemesine katılan yedi gencin hikayesini anlatıyor. Deneyin amacı, insan beyninin uyku düzenini etkileyen bir ilacı test etmektir. Laboratuvarda mahsur kalan denekler, uykuyla mücadele ederek hayatta kalmak zorundadır.

MEB Fen Bilimleri Kitabı Sayfa 95'te iki farklı konu ele alınmıştır: 1. Kuvvetin Şekil Değiştirici Etkisi: Bu bölümde, balon, yay, sünger ve plastik topun üzerinden kuvvet kaldırıldığında şekillerinde meydana gelen değişiklikler ve bu durumun kuvvet etkisi olarak değerlendirilmesi anlatılmaktadır. 2. Maddenin Hal Özellikleri: Bu kısımda, bir delgeç yardımıyla el işi kağıdında açılan delikler ve elde edilen daire şeklindeki kağıt pullarının, katı, sıvı ve gaz bölümlerine yapıştırılması deneyi yer almaktadır.

Hırsızlar Mağarası deneyi, Türk asıllı Amerikalı sosyal psikolog Muzafer Sherif ve eşi Carolyn Sherif tarafından 1944 yılında gerçekleştirilmiştir. Deneyin amacı, ortak amaçlarla mücadele eden gruplar ile farklı amaçlarla mücadele eden grupların davranışlarını değerlendirmektir. Deney süreci üç aşamadan oluşmaktadır: 1. Bağlanma Aşaması: Çocuklar iki gruba ayrılır ve birlikte aktiviteler yaparak grup değerlerini oluştururlar. 2. Rekabet Aşaması: Gruplar arasında çatışma çıkması için yarışmalar düzenlenir ve kazanan ödüllendirilirken kaybeden hiçbir şey almaz. 3. Ortak Amaçların Oluşturulması: Gruplar arasındaki gerilimi azaltmak için ortak hedefler belirlenir ve birlikte çalışmalar yapılır. Sonuç olarak, deney, sınırlı imkanlar uğruna çatışmanın ön yargılı tutumlara sebep olduğunu, ancak gruplara ortak bir amaç verildiğinde önyargıların ortadan kalkarak işbirliğinin mümkün olduğunu göstermektedir.

Sıvı deneyinde bağımlı değişken, deneyin sonuçlarını veya ölçülen değişiklikleri temsil eden değişkendir. Örneğin, bir sıvı deneyinde bağımlı değişken, sıvının sıcaklık artışı olabilir.

Katı, sıvı ve gaz maddeleri kes yapıştır yöntemiyle incelemek için aşağıdaki adımları izleyebilirsiniz: 1. Katı Maddeler: Belirli bir şekli ve hacmi olan katı maddeleri (örneğin, taş, tahta, kaşık) kesin ve bir kaba yerleştirin. 2. Sıvı Maddeler: Sıvı maddelerin (örneğin, su, süt, benzin) bulunduğu kapları kesin ve sıvıları ayrı kaplara boşaltın. 3. Gaz Maddeler: Gaz maddelerin (örneğin, hava, doğal gaz) bulunduğu kapları kesin ve gazların sıkıştırılabilme özelliğini incelemek için bu kapları basınç uygulayan bir sisteme bağlayın.

II. düzenekte bilyenin daha az yükselmesinin nedeni, su direncinin hava direncine göre daha fazla olmasıdır.

Milgram Otoriteye İtaat Deneyi, psikolog Stanley Milgram tarafından yapılmıştır.

Ön test son test kontrol grubu modeli, aşağıdaki durumlarda kullanılır: 1. Deneysel araştırmalarda: Birden çok grup kullanıldığında ve grupların yansız olarak seçildiği durumlarda, en az bir deney ve bir kontrol grubu oluşturmak için. 2. Ön testin son test ölçümleri üzerinde etkili olacağı düşünülen çalışmalarda: Ön testin yapılmaması nedeniyle tercih edilir. 3. Eğitim araştırmalarında: Özellikle deney öncesi ölçmenin bağımlı değişkeni etkileme olasılığının yüksek olduğu durumlarda.

Maya balon deneyi, mayaların uygun sıcaklık, nem ve besin ortamında nasıl çoğaldığını ve karbondioksit gazı ürettiğini gözlemlemek için yapılan bir deneydir. Deneyin yapılışı: 1. İki plastik bardağın içine dörder çay kaşığı kuru maya koyun. 2. Bardaklardan birine iki çay kaşığı şeker ekleyin. 3. Bir büyüğünüzün yardımıyla suyu ısıtın, ancak kaynatmayın, oda sıcaklığından biraz daha sıcak olması yeterli. 4. Bardaklara dörder yemek kaşığı ılık su ekleyin ve iyice karıştırın. 5. Maya-su-şeker karışımını şişelerden birine, maya-su karışımını da diğerine koyun. 6. Şişelerin ağzına birer balon geçirin. 7. Şişeleri ılık su dolu bir kabın içinde 20 dakika kadar bekletin. Sonuç olarak, mayaların çoğalması ve karbondioksit gazı üretmesiyle balonlar şişer.

Suda yüzen resim deneyi yapmak için aşağıdaki adımları izlemek gerekmektedir: 1. Malzemeler: Cam bir kase, tahta kalemleri, porselen kaşık ve su. 2. Hazırlık: Cam kaseyi suyla doldurun. 3. Resim Çizme: Porselen kaşığa istediğiniz renk tahta kalemi ile bir şekil, harf veya sayı gibi bir resim çizin. 4. Resmin Suya Bırakılması: Tahta kalemi kuruyunca yavaşça suya daldırın. Bu deney, suyun kaldırma kuvveti sayesinde bazı cisimlerin batıp bazılarının yüzdüğünü gözlemlemeyi sağlar.

Volkanların patlamasına neden olan deney, kimyasal bir reaksiyona dayanır. Bu deneyde kullanılan malzemeler ve süreç şu şekildedir: 1. Malzemeler: 500 ml'lik bir şişe (cam veya plastik), genişçe bir kap, ¾ su bardağı limon suyu veya sirke, 5 tatlı kaşığı karbonat veya kabartma tozu, sıvı deterjan (bir çay bardağına 1 parmak sıvı bulaşık deterjanı üzerine toplamda 3 parmak olacak kadar su eklenir), ½ su bardağı su, gıda boyası (isteğe bağlı). 2. Deneyin Yapılışı: - Şişeyi genişçe kabın tam ortasına gelecek şekilde yerleştirin. - Şişenin içine limon suyu veya sirkeyi ekleyin. - Renklendirmek için gıda boyasını şişeye ekleyin. - Sulandırılmış deterjanı karışımın üzerine dökün. - Şişeyi hafifçe sallayarak biraz karıştırın. - Karbonatı veya kabartma tozunu, içinde yarısına kadar su olan su bardağının içine dökün ve karıştırın. - Karbonatlı suyu karıştırıp, şişenin içine hızlıca dökün. Bu deneyde volkan patlaması gözlemlenir çünkü asit olan limon suyu veya sirke ile baz olan karbonatın bir araya gelmesi sonucu kimyasal reaksiyon gerçekleşir ve karbondioksit gazı açığa çıkar.

Tuzlu buz deneyi yapmak için gerekli malzemeler: tuz, buz, su ve ip. Deneyin yapılışı: 1. Buz küplerini bardaklara koyun. 2. İpi buzun üzerine yerleştirin. 3. Üzerine bolca tuz ekleyin. 4. Bir-iki dakika bekleyin, tuz buzu eritecektir. 5. İpliği yavaşça çekerken buz da iple birlikte havaya kalkacaktır. Bu deney, tuzun suyun donma noktasını düşürdüğünü ve buzun erimesini hızlandırdığını gösterir.