ÇiviYazısı

Şapinuva'da yapılan arkeolojik kazılarda 3500 yıllık insan kafatası ve uyluk kemiği bulunmuştur. Ayrıca, Şapinuva Ören Yeri'nde çivi yazılı tabletler ve fragmanlar da ele geçirilmiştir.

"Yapanı kim yazdı?" sorusuna doğrudan bir cevap bulunamamıştır. Ancak, "yazıyı kim buldu?" sorusuna ilişkin bilgiler mevcuttur. Yazıyı ilk olarak Sümerler bulmuştur.

Anadolu'da ilk yazılı belgeler, Kültepe'de bulunmuştur.

Çivi yazısıyla ilk horoskopu M.Ö. 410 yılında Babilliler yapmıştır.

Kadeş Barış Antlaşması, çivi yazısıyla ve Akad dilinde yazılmıştır.

Çivi yazısında bir cümle yazmak için, öncelikle kil tablet üzerine kamıştan yapılmış ve ucu üçgen şeklinde olan bir aletle yazılar yazılırdı. Yazıda, çiviye benzeyen çizgiler kullanılır ve bu nedenle yazı sistemine "çivi yazısı" adı verilir. Örnek bir çivi yazısı cümlesi, "KUR.A.KA" şeklinde olabilir, bu da "dağ.su.ağız" anlamına gelir.

Yeni Asur dönemi belgeleri, aşağıdaki yerlerde bulunmaktadır: 1. Ninova Kütüphanesi: M.Ö. 620-610 yıllarına tarihlenen ve Asurbanipal döneminde kurulan bu kütüphane, Asur ve bölge coğrafyalarının tarihine ışık tutan önemli belgelerin saklandığı bir yerdir. 2. Sultantepe Höyüğü: Diyarbakır yakınlarında yer alan bu höyükte, Yeni Asur Krallığı dönemine ait tabletler bulunmuştur. 3. Ziyarettepe (Tušhan): Dicle nehri kıyısında, Diyarbakır il sınırları içinde yer alan bu bölge, Yeni Asur dönemi için önemli bir bölgesel merkezdir ve çivi yazılı belgeler içermektedir. 4. Kültepe (Kaniş): Kayseri yakınlarında bulunan bu antik kent, Asur ticaret kolonilerinin Anadolu'daki merkezi olup, Asur çivi yazısı ile yazılmış tabletler burada da bulunmaktadır.

Eski yazılar, çivi yazısı olarak bilinen yazı sisteminde kil tabletler üzerine yazılırdı.

Urartularda toplam 1700 civarında çivi yazılı belge bulunmaktadır.

Yazıyı ilk olarak Sümerler bulmuştur. Sümerler, M.Ö. 3500 civarında çivi yazısını icat etmişlerdir.

Mezopotamya uygarlıkları, çivi yazısını kullanmışlardır.

Sümerlerin çivi yazısını icat etmesi, ortak kültürel mirasa önemli katkılarda bulunmuştur. Bu icat, aşağıdaki alanlarda etkileri olan bir dönüm noktası olmuştur: Tarihin başlangıcı: Çivi yazısı ile birlikte tarihî çağlar başlamış ve olaylar yazılı hale getirilebilmiştir. Hukuk ve yönetim: İlk yazılı kanunlar olan Ur-Nammu Kanunları, çivi yazısı sayesinde oluşturulmuş ve sonraki hukuk sistemlerine ilham vermiştir. Bilim ve eğitim: Çivi yazısı, bilimsel faaliyetlerin kaydedilmesini ve eğitim materyallerinin oluşturulmasını sağlamıştır. Edebiyat: Gılgamış Destanı gibi önemli edebi eserler, çivi yazısı ile yazılmış ve günümüze ulaşmıştır.

Anadolu'da bulunan ilk çivi yazılı tunç tablet, 20 Haziran 1986 tarihinde Boğazköy kazılarında ele geçen Hattuşa Bronz Tableti'dir. Yeni bir Hitit kralının ortaya çıkışı, bu tablette adı geçen kralın, daha önce amcasının oğlu Kurunta'ya verilen krallığın kendisine verilmesi olayıyla ilişkilidir.

Tarihin başlangıcı, M.Ö. 4. bin yılda Sümerler'in çivi yazısını bulmasıyla kabul edilir.

Babil Venüs tabletleri, MÖ 1. bin yıldan kalma çivi yazılı tabletlerde Venüs'ün astronomik konumlarının bir kaydını içermektedir. Bu tabletler, Venüs'ün doğuş zamanlarını, Güneş'in doğuşundan ve batışından önce ve sonra ufuktaki ilk ve son görünürlüğünü Ay tarihleri şeklinde vermektedir. Babiller, Venüs'ü "göklerin tanrıçası" olarak kabul etmiş ve onun gökyüzünde bulunduğu yerleri dikkatle incelemişlerdir.

Sümerler tarafından yazılan çivi yazısı, üçgen uçlu bir kalem (stilus) kullanılarak yumuşak kil tabletler üzerine çizilirdi. Yazma süreci şu adımları içerir: 1. Yazıların Oluşturulması: Başlangıçta semboller, gerçek nesnelere denk geliyordu ve resimlere benziyordu. 2. Kurutma ve Pişirme: Yazılan tabletler kurutulduktan sonra fırında pişirilerek sağlamlaştırılırdı. 3. Sert Yüzeyler: Çivi yazısı, kil tabletler dışında taş gibi sert yüzeylere de yazılırdı. Bu yazı sistemi, Sümerlerden sonra Mezopotamya, Anadolu ve İran'da başka birçok halk tarafından da kullanılmıştır.

Çivi yazısını Anadolu'ya getiren uygarlık, Asurlular'dır.

Asurluların en önemli modellerinden biri, ilk sömürgeci devlet olmalarıdır. Diğer önemli modelleri ise şunlardır: - Dünyanın bilinen ilk kütüphanesini kurmaları. - Çivi yazısını Anadolu'ya getirerek tarihi devirleri başlatmaları. - Düzenli ordu ve süvari birlikleri kurmaları.

Çivi yazısını Türkçeye çeviren bilim adamı, İngiliz subay Sir Henry C. Rawlinson'dur.

Urartu çivi yazısı alfabesi 54 harften oluşmaktadır.