ÇiviYazısı

Eski yazılar çeşitli yüzeylere yazılmıştır: Taş: İlk yazı yüzeyi olarak kullanılmıştır. Ostrakon: Kırık veya sağlam haldeki çanak çömleklerin yazı yazmak için kullanılan yüzeyleridir. Madenler ve metaller: Sert madenlerin yüzeyleri kazınarak, yumuşak olanların üzerine yazı yazılmıştır. Kil tabletler: Sümerler tarafından kullanılan ve yaygın olan bir yazı yüzeyidir. Bitki kökenli yüzeyler: Palmiye yaprakları, ağaç kabukları, ahşap gibi malzemeler kullanılmıştır. Deri ve parşömen: Deri, asırlar boyunca kullanılan bir malzeme olup, parşömen haline getirilerek de kullanılmıştır. Ayrıca, eski yazıların yazıldığı diğer yüzeyler arasında papirüs, bambu ve keten bezi de bulunmaktadır.

Bugüne kadar ele geçen Urartu çivi yazılı belgelerinin toplam sayısı 1700 adet civarındadır. Bu belgelerin 300 tanesi kapsamlı metinlerden oluşan taş yazıtlardır.

Mezopotamya'da kullanılan ilk alfabe, çivi yazısıdır. Çivi yazısında, resimler yerine her biri bir heceye veya kelimeye karşılık gelen şekiller (logogram) kullanılmıştır.

Anadolu'da bulunan ilk çivi yazılı tunç tablet, 1986 yılında Boğazköy kazılarında keşfedilmiş ve Hitit Büyük Kralı IV. Tuthaliya ile Tarhuntaşşa Kralı Kurunta arasında imzalanan bir antlaşmanın metnini içermektedir. Yeni bir Hitit kralının ortaya çıkışı ise, Kurunta'nın, Tuthaliya IV'ün ölümünden sonra Büyük Kral unvanını alması ile ilişkilidir. Bu gelişmeler, Hitit İmparatorluğu'nun son dönemlerinde, imparatorluğun hızla yıkılmaya yüz tuttuğu bir zamanda gerçekleşmiştir.

Tarih bölümü için ilk kaç bin gerektiği, üniversiteye ve o yılki başvuru sayısına bağlı olarak değişir. Örneğin, 2022 yılında Tarih bölümü başarı sıralaması 498.000 ile 800.000 arasında değişmekteydi. Bazı üniversitelerin 2024 yılı için Tarih bölümü taban puanları ve sıralamaları: KOÇ ÜNİVERSİTESİ: Tarih (İngilizce) (Burslu). BOĞAZİÇİ ÜNİVERSİTESİ: Tarih (İngilizce). İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ: Tarih. ANKARA ÜNİVERSİTESİ: Tarih. HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ: Tarih. Daha fazla bilgi için üniversitelerin resmi web sitelerini veya YÖK Atlas gibi platformları ziyaret edebilirsiniz.

Babil Venüs tabletleri, özellikle Ammiza-duga’daki Venüs tabletleri, İ.Ö. 1700-1600 yıllarına tarihlenir ve Venüs gezegeninin hareketlerini kaydeder. Tabletlerde yer alan bazı bilgiler: Ay’ın ilk görüleceği günün hesaplanması. Ay ve güneş tutulmalarının nerelerde gözleneceğinin belirtilmesi. Venüs gibi gezegenlerin dönüşlerindeki kayda değer noktaların çizelgede gösterilmesi. Ayrıca, Babil tabletlerinde Venüs, İştar olarak sembolize edilir ve bu sembol, sekiz köşeli bir yıldızdır.

Sümerler, çivi yazısını kil tabletler üzerine, çubuklarla çizgisel izler bırakarak yazarlardı. Çivi yazısı yazmak için kullanılan bazı temel kurallar: Hece sistemi: Çivi yazısı hece sistemine dayanır. Yazım yönü: İlk zamanlarda yazı, Çince'de olduğu gibi, yüzleri sağa dönük işaretlerle, sağ üst köşeden başlayarak, aşağıya doğru yazılırdı. Malzeme: En yaygın olarak kullanılan malzeme kil tabletlerdi. Çivi yazısı, yaklaşık M.Ö. 2700 yıllarında, gerek biçimsel ve gerekse içerik gelişimini geniş ölçüde tamamlayarak, tam ve gerçek anlamda bir yazı sistemi haline geldi.

Çivi yazısını Anadolu'ya Asurlular getirmiştir. MÖ 2000 yıllarında, Kayseri Kültepe’de kurdukları ticaret merkezleriyle yaptıkları yazışmalar sonucunda Anadolu’ya ilk kez yazıyı getirmişlerdir.

Çivi yazısını Türkçeye çeviren bilim insanı hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, çivi yazısının çözülmesinde önemli rol oynayan bazı bilim insanları şunlardır: Georg Friedrich Grotefend. Henry Creswicke Rawlinson. Edward Hincks, Jules Oppert ve George Smith.

Evet, çivi yazısıyla yazı yazmak zordur. Çivi yazısını zorlaştıran bazı unsurlar şunlardır: Hece sistemi: Sesli harfler birer işaretle gösterilebilirken sessiz harfler mutlaka bir sesli ile birlikte belirtilmelidir. Çok işaretlilik: Aynı kelime farklı işaretlerle yazılabilir. Çok seslilik: Bazı işaretler, kullanıldığı bağlama göre farklı hece değerleri kazanabilir. Öğrenme süreci: Yazı sistemini ve gramer kurallarını öğrenmek zaman alır. Çivi yazısı, yaklaşık M.Ö. 2700 yıllarında gelişiminin tamamlanıp tam ve gerçek anlamda bir yazı sistemi haline gelmiştir.

Çivi yazısı ile yazılmış diller şunlardır: 1. Sümerce: Çivi yazısının ilk olarak geliştirildiği dil. 2. Akadca: Çivi yazısının en uzun süre kullanıldığı dillerden biri. 3. Elamca: Bugünkü İran sınırları içinde kalan Elam ülkesinde kullanılan dil. 4. Hititçe: Orta Anadolu'da konuşulan dil. 5. Hurri, Luvi, Urartu: Eski Yakın Doğu'da kullanılan diğer diller. Ayrıca, Aramice ve Eski Farsça gibi diller de çivi yazısı ile yazılmıştır.

Anadolu'da tarih çağlarını başlatan olay, Sümerler tarafından M.Ö. 3200 yıllarında yazının keşfedilmesi olarak kabul edilir. Ancak, Anadolu'da yazının kullanılmaya başlanması daha uzun bir zaman diliminde gerçekleşmiştir; Sümerlilerin keşfettiği yazının Anadolu'ya ulaşması, yaklaşık M.Ö. 2000 yıllarında, Assurlu tüccarların Anadolu'ya ticaret kolonileri kurmasıyla mümkün olmuştur. Genel kabule göre ise Anadolu'nun tarih dönemleri, Hititlerin Anadolu'da ilk teşkilatlı devleti kurarak kendi yazılarını kullanmasıyla başlatılmaktadır.

Kil tabletlerdeki yazılar, çivi yazısı kullanılarak yazılmışsa, şu adımlarla çözülebilir: 1. Tabletin hazırlanması: Tablet, kil hamurundan yapılmış olup, henüz yumuşakken ucu üçgen şeklinde olan kaleme benzer bir araçla yazılırdı. 2. Kurutma ve fırınlama: Yazı yazıldıktan sonra tablet kurutulur ve bazen fırında pişirilerek daha dayanıklı hale getirilirdi. 3. Yazıların okunması: Arkeologlar ve dilbilimciler, tabletlerin üzerindeki yazıları çözmek için çivi yazısının sembollerini ve anlamlarını incelerler. Diyarbakır'da bulunan ve kadın isimlerinin yazılı olduğu kil tabletin üzerindeki yazılar, Süryanice, Asurca, Akadca ve Sami dil grubu gibi çeşitli dillerde yazılmıştır. Bu tabletin üzerindeki yazıların çözümü de benzer yöntemlerle gerçekleştirilmiştir.

Babil tabletleri, antik Mezopotamya'da yazılmış önemli belgeler olup, çeşitli alanlarda insanlığa ışık tutan eşsiz kaynaklar olarak kabul edilir. Bu tabletlerin önemi şu nedenlerle öne çıkar: 1. Yazının Gelişimi: Çivi yazısının ilk örneklerini sunarak yazının doğuşu ve gelişimi hakkında bilgi sağlar. 2. Günlük Yaşam: Babillilerin günlük yaşamları, ticaret faaliyetleri, sosyal ilişkileri ve ekonomik durumları hakkında detaylı bilgiler sunar. 3. Din ve Mitoloji: Babil mitolojisi, tanrıları, ritüelleri ve dini inançları hakkında önemli bilgiler içerir. 4. Bilim ve Matematik: Astronomi, matematik ve geometri alanındaki gelişmişlikleri, tabletler sayesinde anlaşılmaktadır. 5. Hukuk: Babillilerin hukuk sistemi, kanunları ve sözleşmeleri hakkında bilgi veren tabletler bulunmaktadır.

Sümerler, çivi yazısı adı verilen bir yazı sistemi kullanmışlardır. Sümerlerin çizim teknikleri arasında ayrıca kaya ve mağara resimleri de bulunmaktadır.

Urartularda "tablet anal" ifadesi, çivi yazılı kil tabletleri ifade edebilir. Urartular, çivi yazısını ve Hitit hiyeroglif yazısını kullanmışlardır.

Tıp tarihinin ilk kaynağı olarak kabul edilen belge, 5 bin yıl önce yazılmış olan doktor reçetesidir.

Yazının icadı ve tarihi çağların başlangıcı M.Ö. 3200 civarında Mezopotamya'daki Sümerler tarafından çivi yazısının bulunmasıyla gerçekleşmiştir.