Böbrek

Diyalize giren hastaya kateter takılmasının birkaç nedeni vardır: 1. Geçici çözüm: Ani gelişen böbrek yetmezliği gibi durumlarda, böbreklerin geçici olarak çalışamadığı zamanlarda kullanılır. 2. Kalıcı destek: Böbrek fonksiyonlarının uzun süreli yetersiz kaldığı durumlarda, hastanın uzun vadeli diyaliz tedavisine ihtiyaç duyduğu zamanlarda kullanılır. 3. Hemodiyaliz erişimi: Diyaliz makinesinin kanı temizlemesi için, kanın makineye aktarılmasını sağlamak amacıyla kullanılır. Kateter takılması, bir doktorun önerisi ve gözetimi altında, uzmanlık gerektiren bir işlem olarak yapılmalıdır.

Böbrek atar damardaki bir alyuvarın tekrar böbrek atar damarına gelene kadar izlediği yol şu şekildedir: 1. Glomerulus Kılcalları: Böbrek atar damarı, glomerulus kılcallarına ayrılır. 2. Süzülme: Yüksek kan basıncı sayesinde kan, glomerulus kılcallarından Bowman kapsülüne süzülür. 3. Bowman Kapsülü: Süzüntü, Bowman kapsülünden nefron kanalcığına geçer. 4. Geri Emilim: Nefron kanalcığında bazı maddeler aktif veya pasif taşıma ile kılcal damarlara geri emilir. 5. Toplardamarlar: Kılcal damarların birleşmesiyle oluşan böbrek toplardamarı, süzülmüş kanı böbrekten uzaklaştırır. 6. Kalp: Böbrek toplardamarı, kanı kalbe geri taşır ve burada tekrar böbrek atar damarı ile birleşir.

İdrarda protein pozitif ifadesi, idrar tahlilinde protein seviyesinin yüksek çıkması anlamına gelir. Normalde sağlıklı bir bireyin idrarında çok az miktarda ya da hiç protein bulunmaz. İdrarda protein pozitifliğinin birçok nedeni olabilir ve bu durum bazen geçici olabilirken, bazı durumlarda ciddi sağlık sorunlarının belirtisi olarak da değerlendirilebilir.

Böbrekler günde yaklaşık 150-180 litre kanı süzer ve bu süzme işlemi sonucunda 1,5 litre idrar üretir.

Böbrek nakilli hastalar, başarılı bir nakil operasyonundan sonra diyalize ihtiyaç duymazlar. Ancak, kadavra vericili nakillerde, nakledilen böbreğin hemen çalışmaya başlaması gecikebilir ve bu süre içinde destekleyici diyaliz tedavileri uygulanabilir.

Böbrekler, aşağıdaki hormonları üretir: 1. Eritropoietin: Kırmızı kan hücrelerinin üretimini teşvik eder. 2. Renin: Kan basıncını düzenleyen renin-anjiyotensin-aldosteron sisteminin bir parçasıdır. 3. Aldosteron: Sodyum ve su geri emilimini artırarak kan basıncını düzenler. 4. Kalsitriol (D vitamini): Bağırsaklarda kalsiyum ve fosfat emilimini artırır. Ayrıca, böbrekler prostaglandinler ve natriüretik peptitler gibi diğer hormon ve molekülleri de üretir.

3D böbrek görüntüleme için kullanılan yöntem 3D Bilgisayarlı Tomografi (BT)'dir.

Böbrek ameliyatından sonra kanama süresi, hastanın genel sağlık durumu, taşın büyüklüğü, işlem sırasında uygulanan teknikler ve bireysel farklılıklar gibi birçok faktöre bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Genellikle: - Minimal kanama 3-5 gün içerisinde kendiliğinden durur. - İdrarda hafif kanama (hematüri) birkaç gün sürebilir ve bu durum normal kabul edilir. Şiddetli kanama nadir olmakla birlikte, bu durumda hastanın acilen bir sağlık kuruluşuna başvurması gerekmektedir.

SAPD (Sürekli Ayaktan Periton Diyalizi), tıpta böbrek yetmezliği yaşayan bireylerin tedavisinde kullanılan bir diyaliz yöntemidir. Bu yöntemde, hastanın karın boşluğuna bir diyaliz sıvısı enjekte edilir ve bu sıvı, periton zarı aracılığıyla kandan atık maddeleri ve fazla sıvıyı temizler. SAPD işlemi, hastanın kendi evinde, kendi kontrolü altında gerçekleştirilir ve genellikle günde 4-5 kez, yaklaşık yarım saat süren değişimlerle yapılır.

Diürezin dört ana çeşidi vardır: 1. Su Diürezi: Böbrekler yoluyla artan su atılımı, büyük miktarda hipotonik sıvı alımına karşı bir telafi reaksiyonu olarak. 2. Basınç Diürezi: Ortalama arter basıncının yükselmesi sonucu artan su atılımı. 3. Ozmotik Diürez: Ozmotik olarak aktif maddeler nedeniyle artan su atılımı. 4. Forse Diürez: Hormonal dengesizlikler sonucu ortaya çıkar, özellikle antidiüretik hormon (ADH) eksikliği nedeniyle.

Böbrek alma ameliyatı (nefrektomi) genellikle 2-4 saat sürmektedir. Ameliyatın süresi, hastanın genel sağlık durumu, ameliyat türü ve cerrahın deneyimi gibi faktörlere bağlı olarak değişebilir.

Sistin yüksekliği, genellikle sistinüri adı verilen bir durumun sonucu olarak ortaya çıkar. Sistin yüksekliğine neden olabilecek diğer faktörler şunlardır: - Genetik faktörler: Bazı bireyler, homosistein metabolizmasında görev alan enzimlerin etkinliğini etkileyen genetik mutasyonlara sahip olabilirler. - B vitamini eksikliği: B6, B12 vitamini ve folik asit eksikliği, homosisteinin diğer maddelere dönüştürülmesini engelleyerek birikimine neden olabilir. - Böbrek hastalıkları: Böbrekler, homosisteinin vücuttan atılmasında önemli rol oynar; kronik böbrek yetmezliği homosistein seviyelerini artırabilir. - İlaç kullanımı: Metotreksat gibi bazı ilaçlar, homosistein seviyelerini yükseltebilir. Sistin yüksekliği, kalp ve damar hastalıkları, nörolojik sorunlar ve gebelik komplikasyonları gibi ciddi sağlık risklerine yol açabilir. Bu nedenle, teşhis ve tedavi için bir doktora danışmak önemlidir.

Bikarbonat (bikarbonik asit), böbrek tübül hücrelerinde ve bağırsak bezi hücrelerinde üretilir.

Her iki böbrekten bir günde yaklaşık 180 litre sıvı süzülür.

Probenesid mekanizması, böbreklerde asidik maddelerin (özellikle üre ve ürik asit) reabsorbsiyonunu inhibe ederek etki gösterir. Bu inhibisyon, plazma ürik asit seviyesinin düşmesine ve dolayısıyla ürik asit kristallerinin birikmesinin azalmasına neden olur.

Böbrek histolojik olarak incelenirken aşağıdaki adımlar izlenir: 1. Makroskobik İnceleme: Böbreğin rengi, hacmi, konturları ve yüzey yapısı gibi dış özellikleri değerlendirilir. 2. Doku Örneklemesi: Böbrekten kesit almak için kapsülden medullaya kadar doku örneği alınır. 3. Fiksasyon: Doku örneği, fiksatif bir sıvıya daldırılır ve bu işlem, dokunun yoğunluğunu artırır. 4. Parafinleme: Doku örneği parafin ile doldurulur ve katı hale gelene kadar soğutulur. 5. Kesit Alma: İnce levhalar halinde kesilen doku örnekleri, belirli bir pigmentle boyanır. 6. Mikroskobik İnceleme: Boyanmış doku örnekleri, mikroskop altında detaylı olarak incelenir. Bu yöntem, böbreklerin normal ve patolojik durumlardaki yapılarını, hücresel organizasyonunu ve işlevsel özelliklerini anlamaya yardımcı olur.

Böbreklerin görüntülenmesi için aşağıdaki röntgen türleri çekilebilir: 1. Direkt Üriner Sistem Grafisi (DÜSG): Böbreklerin, üreterlerin, mesanenin ve üretranın kistik yapıları ve taşlarını görüntülemek için kullanılır. 2. İntervenöz Piyelografi (IVP): Böbreklerin, mesanenin ve üreterlerin durumunu incelemek için yapılan bir röntgen muayenesidir. 3. Böbrek, Üreter ve Mesane (KUB) Röntgeni: Böbrek taşı ve mesane taşı gibi rahatsızlıkların teşhis edilmesine yardımcı olur. Röntgen çekimi öncesinde, hamile olma ihtimali olan kişilerin doktorlarına bilgi vermeleri gerekmektedir.

Bowman kapsülü, her böbrek borucuğunun ucunda bulunan, kılcal damar yumağını (glomerulus) saran hücrelerin oluşturduğu çift duvarlı bir kesedir. Nefronun ucunda yer alan bu yapı, kanın süzülmesini sağlar ve geri emilim işlemi sırasında oluşan yüksek basınca dayanabilmesi için çift katlı epitel dokudan oluşur.

Diyaliz için kesin kreatin seviyesi yoktur, ancak kreatin klirensi günlük 15 ml/dakikanın altına düştüğünde hastalar son dönem böbrek yetmezliği evresinde kabul edilirler. Her hasta birbirinden farklı olduğu için, diyaliz kararı hastanın genel sağlık durumu, böbrek fonksiyonlarının ne kadar etkilendiği ve diğer belirti ve semptomlar göz önünde bulundurularak verilir.

Böbrek ve mesane gelişimi farklı zaman dilimlerinde tamamlanır: - Böbrek gelişimi: İnsan embriyolarında böbrek gelişimi üç ana aşamada gerçekleşir: pronefroz, mezonefroz ve metanefroz. - Mesane gelişimi: Mesanenin gelişimi ise 4. ve 6. haftalar arasında başlar.