Kateter

Kateter çeşitleri genel olarak şu şekilde sınıflandırılabilir: 1. Üriner Kateter: İdrarın dışarı akmasını sağlamak için mesaneye yerleştirilir. Çeşitleri: - Foley Kateter: Ameliyat sonrası veya idrar yapma zorluğu yaşayan hastalarda kullanılır. - Dış Kateter (Condom Kateter): Erkek hastalarda penis üzerine yerleştirilir. - İntermittent Kateter: Kısa süreli kullanım için uygundur. 2. Santral Venöz Kateter: Büyük damarların içine yerleştirilir ve uzun süreli ilaç tedavisi, sıvı verme veya kan örnekleri alma işlemlerinde kullanılır. Çeşitleri: - Hickman Kateteri: Genellikle kanser hastalarında uzun süreli tedavi için kullanılır. - Port Kateter: Cilt altına yerleştirilir ve damar yoluna kolay erişim sağlar. 3. Periferik Kateter: El veya kol damarlarına yerleştirilir ve kısa süreli ilaç veya sıvı verilmesinde kullanılır. 4. Göğüs Kateteri: Akciğer çevresindeki sıvıyı veya havayı tahliye etmek için göğüs boşluğuna yerleştirilir. 5. Drenaj Kateteri: Vücutta biriken enfeksiyon veya sıvıyı tahliye etmek için kullanılır.

Kateterin takılma süresi, türüne ve kullanım amacına göre değişir: - Geçici kateterler genellikle 1 hafta ile 1 ay arasında kullanılır. - Kalıcı kateterler ise ortalama 6-12 ay kullanılabilir.

İnseminasyon (aşılama) işlemi için kateter adı verilen plastik bir kanül kullanılır.

Kateter, çeşitli tıbbi durumlarda vücuda takılır: 1. İdrarın boşaltılması: İdrar retansiyonu yaşayan hastalarda idrarın mesaneden boşaltılması için kullanılır. 2. İlaç, sıvı veya besin verilmesi: Damar içi kateterler, ilaç, sıvı veya besin takviyesinin hızlı ve etkili bir şekilde yapılması için tercih edilir. 3. Vücut içi sıvıların analizi: Kardiyak kateterizasyon gibi işlemlerde kalp içindeki basınçların ölçülmesi veya idrar numunelerinin alınması için kullanılır. 4. Cerrahi işlemler: Ameliyat öncesi ve sonrası dönemlerde, damarların görüntülenmesi veya vücutta biriken fazla sıvının boşaltılması için kateterler kullanılır. 5. Diyaliz: Böbrek yetmezliği durumunda hemodiyaliz için kalıcı diyaliz kateterleri kullanılır. Kateter takılması, doktorun yönlendirmesi ve kontrolü altında yapılan cerrahi bir işlemdir.

Katateri, kateter takılması konusunda eğitimli bir ekip takar. Genellikle bu işlemi nefroloji, radyoloji, anestezi, kalp ve damar cerrahisi gibi alanlarda uzmanlaşmış doktorlar gerçekleştirir.

Prezervatif sonda, idrar yolu sorunları yaşayan erkek hastalar için kullanılan bir kateter türüdür. İşe yaradığı durumlar şunlardır: İdrarın dışarı akışını sağlamak: Penisin üzerine prezervatif benzeri bir cihaz olarak takılarak idrar torbasına bağlanır. Ameliyat sonrası idrar gereksinimi: Ağır ameliyatlar geçirmiş bireylerin operasyon sonrası hareket etmelerini azaltarak idrar gereksinimlerini karşılamak için kullanılır. İdrar kaçırma riski: Olası idrar kaçırmaya karşı operasyon esnasında mesaneyi boşaltmak için takılır. Prezervatif sonda kullanımı, sağlık profesyonelleri tarafından yapılmalıdır.

SWK tıpta "Santral Venöz Kateter" anlamına gelir.

İdrar toplama torbası, mesane içindeki bir katetere (tüpe) bağlanır. Torbanın takılacağı yer, hastanın durumuna göre değişebilir: - Ayakta olan hastalarda torba, hareketine mani olmayacak şekilde bacağa sabitlenir. - Yatakta çok zaman geçiren kişiler için, doğrudan katetere veya kılıfa bağlanan daha büyük kapasiteli torbalar daha uygundur. - Beline takılan idrar torbaları da bulunmaktadır.

Santral venöz kateter (SVK) ve Broviac, her ikisi de santral venöz erişim cihazı olsa da bazı farklılıkları vardır: 1. Türü ve Yapısı: Broviac, bir tür tünelli SVK'dir. 2. Kullanım Amacı: Broviac kateterleri, genellikle daha küçük boyutları nedeniyle pediyatrik hastalarda tercih edilir. 3. Kullanım Süresi: SVK'ler genellikle kısa veya orta dönemde (1 hafta - 1 ay) kullanılırken, Broviac kateterleri aylarca kalabilir ve yılları bulan kullanımları bildirilmiştir.

Foley sondanın balon kısmı, mesanede sabitlenmesi için şişirilir. Bu balon, kateterin ucundaki şişirilebilen bir yapıdır ve sondanın gaita sızıntısını önleyecek şekilde sfinkteri kapatmasını sağlar.

Foley kateterin kullanım süresi duruma göre değişiklik gösterir: 1. Kısa süreli kateterizasyon: Genellikle 7-20 gün arasında kullanılır ve genellikle preoperatif dönemde tercih edilir. 2. Orta süreli kateterizasyon: 7-28 gün takılı kalan kateterler için kullanılır, genellikle ortopedik hastalarda ve ameliyat sonrası hastalarda uygulanır. 3. Uzun süreli kateterizasyon: 28 günden daha uzun süre mesanede kalması durumudur, genellikle inkontinans ve mesane boynu obstrüksiyonunda kullanılır. Kateterin kullanım süresi, hastanın genel sağlık durumu ve doktorun önerilerine göre belirlenir.

Diyalizde kalıcı kateter, genellikle göğüs bölgesindeki büyük venlere takılır.

Kateter ilişkili enfeksiyon, damar içi kateter (DİK) kullanımı sonucu ortaya çıkan enfeksiyonlardır. En sık görülen kateter ilişkili enfeksiyonlar: - Kateterle ilişkili kan dolaşımı enfeksiyonu (KİKDE): Periferik kan kültürü ve kateterden alınan kültürde aynı mikroorganizmanın üremesi. - Cep enfeksiyonu: Total implante kateterin subkutan cebinde pürülan eksüda varlığı. Etken mikroorganizmalar genellikle stafilokoklar, enterokoklar, Candida türleri ve gram-negatif basillerdir.

Sonda takmak, vücudun herhangi bir boşluğuna bir tüp veya kateter yerleştirme işlemini ifade eder. Bu işlem, genellikle idrar yolları, gastrointestinal sistem veya solunum yollarıyla ilgili sağlık sorunlarını tedavi etmek veya yönetmek amacıyla yapılır.

IV kateteri genellikle doktor veya hemşire gibi sağlık çalışanları takar.

IV (intravenöz) kateter ve santral venöz kateter arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Kullanım Amacı: IV kateter, genellikle kısa süreli ilaç veya sıvı tedavisi için el veya kol damarlarına yerleştirilir. 2. Yerleştirme Yeri: IV kateter, periferik damarlara (ön kol, el sırtı) takılırken, santral venöz kateter boyun, köprücük kemiği altı veya kasıktaki ana toplardamarlara yerleştirilir. 3. Komplikasyonlar: IV kateterin uzun süreli kullanımı flebit, ekstravazasyon ve kateter enfeksiyonuna yol açabilirken, santral venöz kateterde bu riskler daha azdır ancak cihazın yanlış yerleştirilmesi durumunda kan akışı engellenebilir.

Port kateter ve santral venöz kateter benzer işlevlere sahip olsa da aynı cihaz değildir. Santral venöz kateter, büyük damarların içine yerleştirilen ve uzun süreli ilaç tedavisi, sıvı verme veya kan örnekleri alma işlemlerinde kullanılan bir kateter türüdür. Port kateter ise, cilt altına yerleştirilen ve damar yoluna kolay erişim sağlayan, genellikle kanser hastalarında uzun süreli tedavi için kullanılan özel bir santral venöz kateter türüdür.

Tünelli kateterlerin kullanım süresi ortalama 6-12 aydır.

PVK ve CVP farklı anlamlara sahiptir: 1. PVK (Periferik Venöz Kateter): Hasta bakımında kullanılan bir tür kateterdir. 2. CVP (Central Venous Pressure) ise Santral Venöz Basınç anlamına gelir ve kalbin sağ atriyum bitişiğinde bulunan torasik vena kavadaki kan basıncını ifade eder.

Kateter enfeksiyonlarında en sık izole edilen mikroorganizmalar şunlardır: 1. Koagülaz-negatif stafilokok ve Staphylococcus aureus. 2. Candida türleri. 3. Enterokoklar. Ayrıca, gram-negatif basiller de kateter enfeksiyonlarına neden olabilir.