BitkiAnatomisi

Rizom, çok yıllık bitkilerin toprak altında veya hemen toprak yüzeyindeki kök sürgünleri olup, çeşitli işlevlere sahiptir: 1. Besin Depolama: Rizomlar, bitkinin büyümesi için gerekli besin maddelerini (özellikle nişasta) depolar. 2. Üreme: Rizomlar, yeni bitkiler oluşturmak için kökler ve sürgünler geliştirerek bitkinin asexual (seksüel olmayan) çoğalmasını sağlar. 3. Dayanıklılık: Rizomlar, bitkilerin zorlu çevre koşullarına (kuraklık, soğuk) dayanıklı olmalarını sağlar, çünkü toprak altındaki rizomlar bitkinin hayatta kalmasını sağlayacak besinleri depolar. 4. Toprak Yapısı: Rizomlar, toprak yapısını iyileştirir ve erozyonu engellemeye yardımcı olur.

Besi doku, bir tohumun çimlenip ilk yapraklarını verinceye kadar geçen sürede besin ihtiyacını karşılayan dokudur.

Floem, bitkilerde organik maddeleri yapraktan alıp toprağa ve bitkinin diğer kısımlarına taşıyan boru sisteminin adıdır. Diğer adı soymuk borusudur.

Bitki özsuları, bitkinin odun ve soymuk borularında üretilir. Fotosentez sırasında ise yapraklarda besin üretimi gerçekleşir.

Buğday yaprağının isimleri üç ana bölümden oluşur: 1. Yaprak kını (vagina). 2. Kulakçık (auricula). 3. Yakacık (ligula).

Embriyo kelimesi iki farklı anlamda kullanılabilir: 1. Biyoloji terimi: Embriyo, cinsel yolla üreyen organizmaların gelişim sürecinin ilk aşaması anlamına gelir. 2. Bitki anatomisi terimi: Embriyo, tohum içerisinde döllenmiş yumurtadan oluşan bitki taslağı olarak tanımlanır.

Taç yaprak, bitkilerin çiçek kısmında yer alan ve tozlaşmaya yardımcı olan bir yapıdır. Görevleri şunlardır: 1. Böceklerin ve kuşların ilgisini çekmek: Rengi ve kokusuyla polinatörleri çekerek tozlaşma sürecini hızlandırır. 2. Erkek ve dişi organları korumak: Bitkinin üreme organlarını dış etkenlerden korur.

Bitkilerde erkek ve dişi organlar şunlardır: 1. Erkek Organ (Stamen): İki kısımdan oluşur: - Başçık (Anter): Polenlerin üretildiği kısımdır. - Sapçık (Filament): Başçığı taşır ve hareketliliğini sağlar. 2. Dişi Organ (Pistil): Üç kısımdan oluşur: - Yumurtalık (Ovaryum): Tohum taslağının bulunduğu alt kısımdır. - Dişicik Borusu (Stilus): Yumurtalığın tepeciğe kadar uzanan boyun kısmıdır. - Tepecik (Stigma): Polenlerin tutunduğu ve çimlendiği nemli, yapışkan kısımdır.

İletim demeti ve destek demeti bitkilerde farklı işlevlere sahip iki farklı doku türüdür. İletim demeti, ksilem ve floem olmak üzere iki kısımdan oluşur ve bitkilerde organik ve inorganik maddelerin taşınmasını sağlar. Destek demeti ise bitkinin mekanik desteğini sağlayan ksilem sklerenkiması (sklerenkima lifleri) gibi yapılardan oluşur.

Parankima, bitkilerde temel doku olarak adlandırılan ve hücre çeperlerinin özelliklerine göre üç gruba ayrılan dokudan oluşur. Parankima hücreleri genellikle canlı, ince çeperli ve bol sitoplazmalı hücrelerden oluşur.

Taçyaprak ve çanakyaprak, çiçekli bitkilerin üreme organı olan çiçeğin temel kısımlarıdır. - Taçyaprak: Çiçeğin renkli, güzel kokulu ve görünüşlü kısmıdır. - Çanakyaprak: Çiçeğin en dışında yer alan, yeşil renkli kısım olup, yaprağa benzer.

Tohumlu bitkilerde bulunan yapılar şunlardır: 1. Tohum: Bitkinin türüne göre değişen oranlarda protein, yağ, nişasta vb. depolar ve üç kısımdan oluşur: tohum kabuğu, besi doku (endosperm) ve embriyo. 2. Kök Sistemi: Bitkinin kök kısmını içerir. 3. Sürgün Sistemi: Bitkinin yapraklarını, dallarını, meyvelerini, çiçeklerini ve uç tomurcuğunu içerir. 4. Çiçek: Üreme organı olup, erkek ve dişi organlardan oluşur. 5. İletim Dokusu: Bitkideki madde taşınmasını sağlar, ksilem ve floem olarak ikiye ayrılır. 6. Örtü Dokusu: Bitkiyi dış etkilerden korur, epidermis ve peridermden oluşur.

Parankima — bitki bünyesinin büyük bir kısmını kaplayan sürekli doku anlamına gelir. Parankima hücreleri şu özelliklerle karakterize edilir: - ince hücre çeperi; - klorofil bakımından zengin özsuyu ile dolu kofullar; - ihtiyaç durumunda sekonder meristeme dönüşme yeteneği. Görevlerine göre dört çeşit parankima dokusu vardır: 1. Özümleme parankiması. 2. Havalandırma parankiması (aerankima). 3. İletim parankiması. 4. Depo parankiması.

Bitkilerde sperm, döllenme sürecinde oluşur. Bu süreç şu şekilde gerçekleşir: 1. Tozlaşma: Erkek organ başçığındaki polenler, böcekler, kuşlar, rüzgâr veya su gibi etkenlerle dişi organın tepeciğine taşınır. 2. Polen Çimlenmesi: Dişi organın tepeciğinde polen çimlenir ve polen tüpünü oluşturur. 3. Generatif Çekirdek Bölünmesi: Polen tüpü içinde generatif çekirdek mitoz bölünme geçirerek iki sperm çekirdeğini oluşturur. 4. Döllenme: Sperm çekirdeklerinden biri yumurta hücresini dölleyerek zigotu (2n) oluşturur.

Meristem hücreler, bitkilerin büyüme bölgelerinde bulunur. Bu bölgeler şunlardır: - Uç (apikal) meristem: Kök, gövde ve dalların uçlarında. - Yanal (lateral) meristem: Monokotil bitkilerde bulunmaz, ancak odunsu ve bazı otsu bitkilerin kök ve gövdesinde.

Rhizosphere ve phyllosphere arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Konum: - Rhizosphere: Bitki köklerini çevreleyen toprak bölgesidir. - Phyllosphere: Bitkinin yer üstü yüzeyleri, özellikle yaprakları kapsar. 2. Mikroorganizma Türleri: - Rhizosphere: Bakteriler, fungi, protozoa, nematodlar ve diğer toprak mikroorganizmalarını içerir. - Phyllosphere: Daha çok bakteri ve mayalar bulunur, ayrıca bazı mantarlar da vardır. 3. Beslenme ve Nem: - Rhizosphere: Bitki köklerinin salgıladığı eksüdalar sayesinde besin açısından zengindir ve sürekli nemlidir. - Phyllosphere: Besin açısından fakirdir ve nem seviyesi değişkendir, çevresel girdilere bağlıdır. 4. İşlev ve Etkileşim: - Rhizosphere: Besin emilimini kolaylaştırır, kök patojenlerine karşı koruma sağlar ve bitki büyümesini destekler. - Phyllosphere: Yaprakları zararlı patojenlerden korur, su tutma ve fotosentezi etkiler.

İletim demetinde ksilem ve floem dokuları bulunur.

Stoma, bitki için önemlidir çünkü: 1. Gaz Değişimini Sağlar: Stomalar, karbondioksit alımı ve oksijenin salınması yoluyla bitkinin fotosentez yapmasını sağlar. 2. Su Düzenlemesini Yapar: Terleme yoluyla su buharı kaybını kontrol eder, bu da bitkinin su dengesini korumasına yardımcı olur. 3. Adaptasyon Sağlar: Stomaların sayısı ve konumu, bitkilerin yaşadıkları ortama göre değişerek adaptasyonlarını sağlar. 4. Solunumu Destekler: Bitkiler geceleri solunum yaparken, stoma aracılığıyla dışarıdan oksijen alır ve CO2'yi dışarı verir.

Tüysüz şeftaliler de dahil olmak üzere tüm şeftaliler, meyveyi korumak ve bazı ekolojik işlevleri yerine getirmek için tüylüdür. Tüylerin başlıca işlevleri: - Böceklere karşı savunma: İnce tüyler, böceklerin meyvenin yüzeyine konmasını ve içine yumurtalarını bırakmasını engeller. - Nem ve ısı düzenlemesi: Tüyler, meyvenin yüzeyinde bir hava tabakası oluşturarak aşırı ısınma veya su kaybını önler. - Çürümeyi geciktirme: Su damlacıklarını toplayarak meyvenin kabuğundan uzak tutar ve çürümesini yavaşlatır.

Floemde aşağıdaki maddeler taşınır: Fotosentez ürünleri: Yaprakta fotosentez sonucu oluşan organik besinler (glikoz, sükroz). Amino asitler: Bitkinin ihtiyaç duyduğu amino asitler, özellikle köklerde sentezlendikten sonra floemle taşınır. Hormonlar: Floem, çeşitli bitki hormonlarını da taşır.