BitkiAnatomisi

Kökte iletim demetleri, kökün en iç kısmında, merkezi silindirde bulunur.

Besi doku ve depo doku arasındaki fark, işlevlerinde yatmaktadır: - Besi doku, bitkilerin fotosentezle ürettiği organik besin maddelerini taşıyan floem dokusunun bir parçasıdır. - Depo doku ise bitkilerin kök, gövde, tohum ve meyvelerinde besin maddelerini depolayan parankima hücrelerinin oluşturduğu bir dokudur.

Parankima, bitki bünyesinin büyük bir kısmını kaplayan temel dokudur. Özellikleri: - Hücreleri ince çepere sahiptir. - Bol sitoplazmalı ve küçük kofulludur. - Bitkinin çevreye uyumunu sağlamak için her türlü değişime uğrayabilir. Görevlerine göre dört çeşit parankima bulunur: 1. Özümleme parankiması: Fotosentez yapar, klorofil bakımından zengindir. 2. Depo parankiması: Su ve besin depolar, kök, gövde, meyve ve tohumlarda bulunur. 3. İletim parankiması: Dokular arası madde taşınımını sağlar. 4. Havalandırma parankiması: Gaz alışverişinde önemli rol oynar, su ve bataklık bitkilerinde bulunur.

Çiçekte kök, gövde ve yaprak farklı görevler üstlenir: 1. Kök: Bitkinin toprak altındaki kısmıdır ve su ile mineralleri emerek bitkinin beslenmesini sağlar. 2. Gövde: Bitkinin dik durmasını sağlar ve yaprakları, çiçekleri ve meyveleri taşır. 3. Yaprak: Fotosentez yaparak bitki için gerekli enerjiyi üretir.

Yaprak, bitkinin sürgün sistemine ait bir organdır.

Kökün en dış tabakası epidermis tabakasıdır.

Yan kökler, bitkinin ana kökünden dallanarak oluşur. Yan köklerin oluşumu şu adımlarla gerçekleşir: 1. Kambiyum hücrelerinin bölünmesi: Büyüme dönemlerinde kambiyum hücreleri bölünerek merkeze doğru ksilemi, dışa doğru ise floemi oluşturur. 2. Yeni ksilem ve floem oluşumu: Her büyüme döneminde yeni ksilem ve floem tabakaları meydana gelir ve kök enine kalınlaşarak büyür. 3. Dallanma: Kökün topraktan faydalanma yüzeyini artırmak için yan kökler meydana gelir.

Kambiyum ve mantar kambiyumu bitkilerde bulunan iki farklı meristem doku türüdür. Kambiyum, odunsu ve bazı otsu bitkilerin kök ve gövdelerinde bulunan, iletim demetlerinin oluşmasını ve bitkinin enine büyümesini sağlayan dokudur. Mantar kambiyumu ise bitkilerde koruyucu doku olan mantar dokuyu oluşturan canlı ve bölünebilme özelliğinde olan hücrelerdir.

Ağaç yapraklarında bulunan hücreler şunlardır: 1. Parankima Hücreleri: Fotosentez, depolama ve destekleme gibi çeşitli metabolik işlevleri yerine getirirler. 2. Kollenkima Hücreleri: Bitkiyi eğilme, bükülme ve çarpmaya karşı koruyan, mekanik destek sağlayan sert hücrelerden oluşurlar. 3. Sklerenkima Hücreleri: Bitkiyi dayanıklı ve gerilmeye karşı dirençli hale getirirler, başlangıçta canlı olmalarına rağmen çeperin kalınlaşması yüzünden ölürler. 4. Stoma Hücreleri: Yaprak ve genç gövdede bulunan, açılıp kapanarak gaz alışverişini sağlayan hücrelerdir. 5. Tüy Hücreleri: Epidermisin dışa doğru oluşturduğu, salgı işiyle ilgili olan veya olmayan hücrelerdir.

Lentiküler stomalar çok yıllık odunsu kara bitkilerinin gövdelerinde bulunur.

Tohumlu bitkilerin iletim demetleri, bitkilerin besin maddelerini ve suyu farklı organlara taşıyabilmesi için gelişmiştir. Bu demetler, ksilem ve floem olmak üzere iki ana yapıya ayrılır: - Ksilem, kökten alınan su ve mineralleri bitkinin gövde ve yapraklarına taşır. - Floem, yapraklarda üretilen organik besinleri ve köklerde üretilen aminoasitler gibi azotlu maddeleri bitkinin diğer kısımlarına iletir.

Çilek tacı, çilek bitkisinin köklerle birleştiği yer olup, toprak yüzeyinin üzerinde kalır. Bu kısım, çilek bitkisinin yetiştirme ve bakım süreçlerinde önemli işlevlere sahiptir: 1. Polinasyon: Parlak renk ve hoş kokular üreterek polinatörleri (arılar, kelebekler, kuşlar) çeker ve tozlaşma sürecini hızlandırır. 2. Koruma: Çiçeğin iç kısımlarındaki erkek ve dişi organları dış etkenlerden (hava koşulları, zararlılar) korur. 3. Estetik: Çilekler, renkli taç yaprakları sayesinde estetik bir görünüm sunar ve bu da bitkilerin yayılma potansiyelini artırır.

Kaspari şeridi, bitkilerde endodermis hücrelerinin radyal ve teğetsel çeperlerinde suya geçirimsiz bir kalınlaşmadır. Bu şerit, su ve minerallerin seçilerek korteksten merkezi silindire geçişini sağlar.

Brakt ve brakteol terimleri botanik alanında kullanılır. - Brakt: Çiçek sapının tabanında veya yanında bulunan, genellikle yaprak benzeri bir yapıdır. - Brakteol: İkinci derecedeki brakt, yani çiçek sapının üzerinde bulunan küçük yaprakçıktır.

Kambiyum, bitkilerin büyüme ve gelişiminde önemli bir rol oynayan bir meristematik doku türüdür. Kambiyumun işlevleri: - Bitkinin kalınlaşmasını ve direnç kazanmasını sağlar. - Besin ve su iletimini düzenler. - Yaşlanma sürecinde bitkinin dayanıklılığını artırır. Ayrıca, kambiyum ikincil ksilem (odun boruları) ve floem (soymuk boruları) hücrelerinin oluşumunda da görev yapar.

Çiçekli bitkilerde kök, gövde, yaprak ve çiçek farklı görevler üstlenir: 1. Kök: Bitkiyi toprağa bağlar, topraktan su ve mineralleri alır ve gerektiğinde besin ve su depolar. 2. Gövde: Bitkinin dik durmasını sağlar ve yaprakları, çiçekleri ve meyveleri taşır. 3. Yaprak: Fotosentez yaparak bitki için gerekli enerjiyi üretir, gaz alışverişini sağlar (karbondioksit alır, oksijen verir) ve fazla suyu buharlaştırarak bitkinin su dengesini korur. 4. Çiçek: Bitkinin üreme organıdır, polen ve yumurta hücrelerini barındırarak tohum oluşumunu sağlar.

Bitki, çiçek organıyla çoğalır.

Parankimada ilginç olaylar şunlardır: 1. Fotosentez: Parankima dokusu, özellikle yaprakların mezofil katmanında bulunan özümleme parankiması, klorofil sayesinde fotosentez yaparak besin üretir. 2. Gaz Alışverişi: Havalandırma parankiması, hücreler arası geniş boşluklara sahip olup, bitkinin solunum ve fotosentez için gaz ihtiyacını karşılar. 3. Depolama: Depo parankiması, bitkinin gövde, rizom, yumru, meyve, soğan ve tohum gibi organlarında su ve besin depolar. 4. İletim: İletim parankiması, dokular arası madde taşınımını sağlar ve özümleme parankiması ile iletim demetleri arasında bağlantı kurar.

Rizom, bitkilerde genellikle toprak altında bulunan ve yukarı doğru filizler, aşağı doğru kökler veren kalın yatay gövde biçimidir.

Periderm ve mantar doku aynı şeyi ifade eder. Periderm, çok yıllık bitkilerin kök ve gövdelerinin üzerinde bulunan, bitki yaşlandıkça epidermisin yerini alan dokudur.