BilişselPsikoloji

Kıvrak zeka ve hızlı zeka kavramları benzer anlamlar taşır, ancak tam olarak aynı şey değildir. Kıvrak zeka, olayların ve olguların hızlı bir şekilde anlaşılması ve bu anlayışa dayanarak hızlı kararlar verilmesi yeteneğini ifade eder. Hızlı zeka ise, herhangi bir soruna hızlı bir şekilde çözüm bulma yeteneği olarak tanımlanır.

Yavaş düşünme sistemi (Sistem 2), aşağıdaki durumlarda devreye girer: Yeni ve karmaşık problemlerle karşılaşıldığında. Bilinçli bir çaba gerektiren durumlarda. Hatalı sonuçları önlemek için.

Hızlı düşünme (Sistem 1) ve yavaş düşünme (Sistem 2) önemlidir çünkü her ikisi de farklı durumlarda gerekli olan düşünme süreçlerini temsil eder: 1. Hızlı düşünme: Ani ve duygusal kararlar almayı sağlar, bu da günlük hayatta zaman kazandırır ve işleri kolaylaştırır. 2. Yavaş düşünme: Daha mantıklı, analitik ve bilinçli kararlar almayı sağlar. Bu iki düşünme sisteminin dengeli kullanımı, bireylerin daha iyi kararlar vermelerine ve daha olumlu bir deneyim yaşamalarına yardımcı olur.

Psikolojide çağrışım, bir uyarıcıya yanıt olarak oluşan düşünce veya duygu dalgalarını ifade eder. Çağrışım ayrıca şu anlamlara da gelebilir: - Halo etkisi: Bir kişinin olumlu veya olumsuz bir özelliğini genelleyerek diğer özelliklerini de aynı şekilde değerlendirme eğilimi. - Serbest çağrışım: Sınırlama veya kısıtlama olmadan yapılan çağrışım, yani bir kavram hakkında tamamen yaratıcılık ve hayal dünyasına dayanarak yapılan çağrışım.

Hızlı ve yavaş düşünme ve karar anı aynı süreçler değildir, ancak birbirleriyle ilişkilidirler. Hızlı düşünme (Sistem 1), otomatik, sezgisel ve neredeyse refleksif olarak çalışan bir düşünme biçimidir. Yavaş düşünme (Sistem 2) ise daha bilinçli, analitik ve mantıklı bir süreçtir. Karar anı, her iki sistemin de etkileşimiyle şekillenir; yani hızlı düşünme, yavaş düşünmenin desteğiyle daha doğru ve isabetli kararlar alınmasına yardımcı olabilir.

Daniel Kahneman'ın çalışmalarında ele aldığı iki düşünce sistemi şunlardır: Sistem 1 ve Sistem 2. Sistem 1, hızlı, sezgisel ve duygusal bir şekilde çalışır. Sistem 2 ise daha yavaş, düşünceli ve mantıksal bir şekilde çalışır.

Unutma eğrisini yenmek için aşağıdaki stratejiler önerilir: 1. Aralıklı Tekrar (Spaced Repetition): Bilgiyi belirli aralıklarla tekrar etmek, unutma eğrisini yavaşlatır ve bilgiyi uzun süreli hafızaya taşır. 2. Aktif Hatırlama: Öğrenilen bilgiyi pasif bir şekilde okumak yerine, aktif olarak hatırlamaya çalışmak (örneğin, kendinize sorular sormak) bilginin pekişmesine katkıda bulunur. 3. Bağlamsal Öğrenme: Bilgiyi öğrenme sırasında belirli bir bağlama yerleştirmek veya onunla ilgili anlamlı ilişkiler kurmak, bilginin hafızada daha iyi tutulmasını sağlar. 4. Görsel ve İşitsel Araçlar: Görsel ve işitsel araçlar kullanarak öğrenilen bilginin pekiştirilmesi, bilgiyi daha kalıcı hale getirir. 5. Uyku ve Dinlenme: Yeterli uyku almak, bilgi yorgun bir beyin tarafından daha çabuk unutulduğu için önemlidir.

Süre tutma, genellikle 40-60 kelimelik kısa paragraflar okunduktan sonra uygulanır. Ayrıca, kısa süreli bellekte bilgilerin tutulma süresi sınırlıdır ve 30 saniyeye kadar sürebilir.

Gestalt psikolojisinde tamamlama ilkesi, organizmanın tamamlanmamış görsel ya da etkinlikleri tamamlama eğilimi olarak açıklanır. Bu ilkeye göre, zihin eksik olan parçaları kendi kendine tamamlayarak algıyı bütün hale getirir.

Psikoloji araştırmalarının temel konuları şunlardır: 1. Bilişsel Psikoloji: İnsanların nasıl düşündüğünü, öğrendiğini ve hatırladığını inceler. 2. Klinik Psikoloji: Zihinsel sağlık sorunları olan bireylerin değerlendirilmesi, teşhisi ve tedavisi ile ilgilenir. 3. Sosyal Psikoloji: Bireylerin sosyal ortamlarda nasıl davrandığını ve nasıl etkilendiğini araştırır. 4. Gelişim Psikolojisi: İnsan gelişiminin yaşam boyu sürecini, çocukluk, ergenlik, yetişkinlik ve yaşlılık dönemlerindeki değişimleri inceler. 5. Endüstri ve Örgüt Psikolojisi: İşyerindeki insan davranışlarını ve iş performansını inceler. Diğer araştırma konuları arasında sağlık psikolojisi, spor psikolojisi ve adli psikoloji gibi alanlar da yer alır.

Beyin temelli öğrenme, nörobilim ve bilişsel psikoloji ile bağlantılı olan Renate Caine ve Geoffrey Caine tarafından geliştirilen bir öğrenme kuramına dayanır.

Bellek çalışmaları, bilginin edinilmesi, depolanması ve gerektiğinde geri getirilmesi süreçlerini inceleyen bilişsel psikolojinin bir dalıdır. Bu çalışmalar kapsamında ele alınan bazı temel konular şunlardır: Bellek türleri: Kısa süreli bellek, uzun süreli bellek, duyusal bellek gibi farklı bellek türlerinin işlevleri ve birbirleriyle ilişkileri. Bellek süreçleri: Kodlama, depolama ve geri çağırma süreçlerinin nasıl işlediği ve bu süreçlerin birbirini nasıl etkilediği. Bellek kapasitesi ve gelişimi: Bellek kapasitesini artırmak için alıştırma ve tekrar yapma, dikkat ve konsantrasyonu arttırma gibi yöntemler. Bellek ve öğrenme: Çalışma belleğinin akademik başarı, dil gelişimi ve problem çözme becerileri üzerindeki etkileri.

Zeigarnik döngüsü, tamamlanmamış görevlerin, tamamlanmış görevlere göre zihinde daha fazla yer etmesi ve daha kolay hatırlanması durumunu ifade eder. Zeigarnik döngüsünün temel mekanizmaları: - Bilişsel gerilim: Yarım kalan bir iş, zihinde bir tür bilişsel gerilim yaratır ve bu gerilim, görevi tamamlama dürtüsünü tetikler. - Çalışma belleği: Tamamlanmamış görevler, çalışma belleğinde daha uzun süre kalır ve bu da o görevle ilgili bilgilerin daha kolay hatırlanmasını sağlar. - Motivasyon: Yarım kalan işler, kişiyi o işi tamamlamaya motive eder. Bu etki, günlük hayatta diziler, kitaplar, reklam stratejileri ve öğrenme süreçleri gibi birçok alanda kendini gösterir.

Bilişsel Psikoloji kitabı, Robert L. Solso, M. Kimberly Maclin ve Otto H. Maclin tarafından yazılmış, 724 sayfadan oluşmaktadır.

Doğru ve yanılsama arasındaki temel fark, algılanan şeyin gerçekliği ile ilgilidir: - Doğru, gerçeklikle uyumlu olan, doğru bir inanç veya algıdır. - Yanılsama, zihinde yanlış bir imaj veya gerçekte var olan şeylerin yanlış yorumlanmasıdır.

Cognitive psikoloji, zihinsel süreçlerin bilimsel olarak incelenmesini sağlar ve çeşitli alanlarda fayda sağlar: 1. Mental Sağlık: Cognitive psikoloji, bilişsel-davranışçı terapi (CBT) gibi yöntemlerle anksiyete, depresyon ve obsesif-kompulsif bozukluk gibi zihinsel sağlık sorunlarının tedavisinde kullanılır. 2. Öğrenme ve Eğitim: Eğitimciler, etkili öğrenme stratejileri geliştirmek için cognitive psikolojinin ilkelerini kullanır. 3. Yapay Zeka ve Teknoloji: İnsan bilişsel süreçlerini modelleyerek, AI ve makine öğreniminin gelişimine katkıda bulunur. 4. Karar Verme ve Problem Çözme: İnsanların problem çözme ve karar alma mekanizmalarını anlayarak, daha iyi kararlar almalarına yardımcı olur. 5. Pazarlama: İşletmeler, tüketici davranışlarını etkilemek için cognitive psikolojinin bulgularını kullanır.

Thurstone'un 7 temel zihinsel yetenek teorisi, zihinsel işlevleri ölçmek amacıyla geliştirilmiş ve birbirinden bağımsız yedi tür zihinsel yeteneği öne sürer: 1. Sözcük Akıcılığı: Çok sayıda sözcük düşünebilme yeteneği. 2. Sözel Kavrama: Sözcükleri anlama ve sözel uyaranları kavrama yeteneği. 3. Sayısal Yetenek: Sayısal sembolleri tanıma, anlama ve aritmetik işlemleri yapabilme yeteneği. 4. Tümdengelim: Sözel, sayısal veya görsel uyaranları inceleyip bunlardan kavramlar, kurallar, benzerlikler, ilişkiler, ilkeler veya genellemeler çıkarabilme yeteneği. 5. Bellek: Yeni uyaranları zihinde tutabilme ve bunları zihinden çağırabilme yeteneği. 6. Görsel Algı: Cisimleri farklı boyutlardan ayırt edebilme, üç boyutlu olarak zihinde döndürebilme ve farklı biçimlerini zihinde tasarlayabilme yeteneği. 7. Algısal Hız: Resim, sözcük veya ses gibi uyaranları hızlı işleyebilme ve tanıyabilme yeteneği.

Bilişsel yaklaşım örnekleri şunlardır: 1. Eğitim Alanında: Öğrencilerin öğrenme süreçlerini optimize etmek için bilişsel psikolojinin prensiplerinin kullanılması. 2. Psikoterapi: Bilişsel terapi, psikolojik rahatsızlıkların temelinde yatan işlevsel olmayan düşünce ve şemaların fark edilip, bunların işlevsel olanlarla değiştirilmesi üzerine odaklanır. 3. Teknoloji Kullanımı: Bilgisayarlar ve diğer dijital araçlar, bilişsel süreçlerin incelenmesinde ve anlaşılmasında yeni fırsatlar sunar. 4. Problem Çözme ve Karar Verme: Bilişsel psikoloji, problem çözme ve karar verme süreçlerini detaylı bir şekilde inceler.

"The magical number seven, plus or minus two" ifadesinin Türkçe karşılığı "Sihirli Yedi Rakamı, Artı veya Eksi İki" olarak çevrilebilir. Bu ifade, bilişsel psikolog George A. Miller'ın 1956 yılında yayınladığı bir makaleden gelmektedir.

Zihin kuramı semineri, bireylerin zihin ve düşünce süreçlerini anlamalarına ve analiz etmelerine yardımcı olan bir eğitim etkinliğidir. Bu seminerler genellikle bilişsel psikoloji, felsefe ve nörobilim gibi disiplinlerden gelen temel kavramları içerir ve katılımcılara insan zihninin nasıl çalıştığını anlama fırsatı sunar. Konuları arasında zihinsel süreçler, algı, düşünme, hafıza, öğrenme ve problem çözme gibi konular yer alır ve farklı zihin modelleri ve teoriler hakkında bilgi verir.