BilgiTeorisi

Epistemic ve epistemological terimleri arasındaki temel fark, kullanım bağlamlarıdır: Epistemic, bilgi veya bilgi edinme ile ilgili şeyleri ifade eder. Epistemological ise, bilginin felsefi incelemesini ve teorisini ifade eder. Bu terimler genellikle birbirinin yerine kullanılabilir, ancak bağlam önemlidir.

Bilgi felsefesi ile ilgili bazı kitaplar şunlardır: Bilgi Felsefesi Nedir? - Duncan Pritchard. Bilgi Felsefesi - A. Kadir Çüçen. Ayrıca, evrimagaci.org sitesinde "Bilgi Felsefesi" adlı bir kitap hakkında bilgi bulunmaktadır. Kitaplara şu sitelerden ulaşılabilir: hepsiburada.com; n11.com; ciceksepeti.com.

Platon ve Aristo'nun anlaşamadığı bazı konular şunlardır: Varlık ve gerçeklik: Platon, ideaların (formların) bağımsız bir şekilde var olduğunu ve gerçekliğin bu idealar dünyasında olduğunu savunurken; Aristo, gerçekten var olanın bireysel tözler, yani somut varlıklar olduğunu iddia eder. Bilgi: Platon, duyusal dünyanın sürekli değiştiği için bilgi veremeyeceğini, doğru bilginin ideaları araştırmakla mümkün olduğunu söyler. Toplum ve siyaset: Platon, mevcut düzeni ideal olana yaklaştırma hedefiyle siyaseti bir görev olarak görür.

Aynel yakin ve hakkal yakin arasındaki temel fark, bilgi edinme ve kesinlik dereceleridir: Aynel yakin, bir şeyin varlığını veya bir hakikati, gözle görülür gibi, keşif ve müşahade ile elde edilen bilgi ile bilmektir. Hakkal yakin, bir şeyin varlığını, yaşanılan bir hali ve hakikati, kesinlik bakımından en son merhaleyi teşkil eden doğru bilgi ile bilmektir. Özetle: - Aynel yakin: Gözlem ve müşahade ile bilgi. - Hakkal yakin: İçsel görüş veya iç tecrübe ile kesin bilgi.

Ölçüt örnekleri, farklı türlerde olabilir: Mutlak ölçüt: Ölçme işleminden önce standart ve değişmez bir ölçüttür. Bağıl ölçüt: Ölçme işleminden sonra belirlenen ölçüttür. Diğer ölçüt örnekleri: Türetilmiş ölçüt: İki veya daha fazla özelliğin matematiksel bağıntısı ile belirlenen ölçüttür. Dolaylı ölçüt: Ölçülmek istenen özelliğin, başka bir özellik yardımıyla dolaylı olarak ölçülmesi.

Mantık aramanın doğru olmayabileceği bazı durumlar: Bilimin sınırlarında: Bilim felsefesinde, bazı durumlar salt mantıkla çözümlenemeyebilir. Karmaşık ve belirsiz durumlar: Zihin, karmaşık veya belirsiz olan şeyleri anlamlandırmak için mantıklı açıklamalar arasa da, bazı durumlar mantıkla açıklanabilecek kadar basit olmayabilir. Sosyal ve kültürel alanlarda: Sosyal ve kültürel alanlarda mantık aramak, gereksiz ve akışı bozan bir yaklaşım olabilir. Dinî konular: Dinî konularda mantık aramak, dinin doğasıyla çelişebilir; çünkü din, mantık dışı unsurlar içerebilir. Ayrıca, mantık arayışında olmak, kişinin kendi mantıksızlığının içine sıkışıp kalmasına da yol açabilir.

Tümevarımın çeşitleri şunlardır: 1. Tam Tümevarım: Bir sınıfın tüm üyeleri hakkında bilgi sahibi olunduğunda yapılan genellemelerdir. 2. Eksik Tümevarım: Bir sınıfın yalnızca bazı üyeleri hakkında bilgi sahibi olunduğunda yapılan genellemelerdir. 3. İstatistiksel Tümevarım: Bir örneklemdeki verilerden yola çıkarak popülasyon hakkında istatistiksel çıkarımlar yapmaktır. 4. Analojik Tümevarım: İki şey arasındaki benzerliklerden yola çıkarak birinin özelliği hakkında diğerine yönelik çıkarımlar yapmaktır.

Uygun kavramlar çeşitli türlere ayrılır: 1. Somut Kavramlar: Fiziksel varlığı olan ve duyularla algılanabilen nesne veya olayları ifade eder. 2. Soyut Kavramlar: Duyularla algılanamayan, zihinsel süreçler ve düşüncelerle ilgili olan kavramlardır. 3. Özel Kavramlar: Belirli bir nesne veya olguyu ifade eden kavramlardır. 4. Genel Kavramlar: Birden fazla nesne veya olguyu kapsayan daha geniş anlamlı kavramlardır. 5. Temel Kavramlar: Felsefi düşünce ve bilimsel araştırmalar için büyük önem taşıyan, düşünce sisteminin yapı taşlarını oluşturan kavramlardır.

"Shannon" satranç bağlamında, bilgi teorisyeni Claude Shannon tarafından 1950 yılında hesaplanan olası satranç oyunlarının toplam sayısına verilen isimdir.

Fact ve truth arasındaki temel farklar şunlardır: - Fact: Kanıtlanabilir veya doğrulanabilir bir ifadedir. - Truth: Daha geniş bir kavram olup, inançlar, görüşler ve perspektiflere dayanır. Özetle, facts gerçekliğin somut parçalarını oluştururken, truths bu gerçeklerin yorumlanmış ve kabul edilmiş hallerini temsil eder.

Görgücülük (empirizm) ve pozitivizm kavramları birbirine yakın olsa da aynı şeyler değildir. Görgücülük, bilginin gözlem, deneme veya duyular ile elde edilebileceğini savunan geleneksel bir öğretidir. Pozitivizm ise, bilgiye ancak deney ve gözlem yaparak elde edilen verilerin, akıl ve mantık süzgecinden geçirilmesi ile ulaşılabileceğini savunan bir düşünce akımıdır.

Evet, nesnel yargılar kanıtlanabilir. Nesnel yargılar, genel geçer, herkese göre aynı olan ve kişiden kişiye değişmeyen yargılardır ispatlanabilir.

A priorinin karşıtı, "a posteriori"dir. A priori, deneyimden bağımsız bilgi anlamına gelir. A posteriori ise deneysel kanıta dayalı bilgi demektir.

Francis Bacon'ın dört idolu şunlardır: 1. Soy İdolleri (Idola Tribus). 2. Mağara İdolleri (Idola Specus). 3. Çarşı-Pazar İdolleri (Idola Fori). 4. Tiyatro İdolleri (Idola Theatri).

Kümülatif düşünce felsefede, bilgi birikiminin artması ve yapılan araştırmalar sonucunda artan bilgilerin varlığını ifade eder. Bu kavram, düşüncelerin birbirini etkileyerek ve üzerine eklenerek ilerlemesi anlamına gelir.

Şüpheli şüphe hem felsefi hem de günlük anlamda kullanılabilir. Felsefi anlamda şüphe, kesin bilginin olanaksızlığını savunan septisizm akımıyla ilişkilidir. Günlük dilde ise şüphe, yerleşik kanılardan şüphelenme veya genel olarak insanlara veya fikirlere güvenmeme eğilimi olarak tanımlanır.

Akılcılık, bilginin kaynağının akıl olduğunu; doğru bilginin ancak akıl ve düşünce ile elde edilebileceği tezini savunan felsefi yaklaşımdır. Akla uygunluk ise, akılcılık bağlamında, "akla uygun olan gerçek, gerçek olan da akla uygundur" şeklinde tanımlanabilir. Akılcılık, deneyciliğin karşıtıdır; deneycilik deneyim dışı her türlü bilgiyi reddederken, akılcılık bilginin deneyim ve algı olmaksızın saf akıl ile edinilebileceğini savunur.

Duns Scotus'a göre akıl, iki farklı yolla bilgi edinir: soyutlama ve sezgi. 1. Soyutlama: Duyular aracılığıyla elde edilen imgelerdeki maddi unsurlar, etkin akıl tarafından soyutlanır ve ortaya çıkan anlaşılabilir nesneler, edilgin akılda yer alır. 2. Sezgi: İşaret edilebilir dünyadaki bireysel varoluşlar hakkında bilgi, sezgisel bilgidir.

Felsefede "içkin" ve "aşkın" kavramları şu anlamlara gelir: 1. İçkin: Varlığın veya bilginin doğasının içinde bulunan veya onunla özdeş olan bir şeyi ifade eder. 2. Aşkın: Varlığın veya bilginin sınırlarının ötesinde olan, onlardan bağımsız olarak var olan veya bilinebilen bir şeyi ifade eder.

Meşşailer ve İşrakiler arasındaki temel fark, bilgi edinme yöntemleri ve felsefî yaklaşımlarıdır. Meşşailer, Aristoteles'in yöntemi çerçevesinde nazar ve burhan yöntemlerini kullanarak hakikate ulaşıldığını savunurlar. İşrakiler ise mistik tecrübe, sezgi ve keşf yoluyla bilgiye ulaşılabileceğini öne sürerler.