Atasözleri

Nasrettin Hoca, eşekten düştüğünde çevresine toplanan çocukların "Nasrettin Hoca eşekten düştü" diye bağırmaları üzerine, büyüklerden kimsenin olmadığını görünce "Çocuklar, eşekten düşmedim, ben zaten eşekten inecektim" demiştir.

Atasözleri ve deyimler oyunu şu şekilde oynanabilir: 1. Grupların oluşturulması. 2. Kart seçimi. 3. Oyunun başlaması. 4. Kelime kullanmadan anlatım. 5. Puanlama. 6. Oyun süresi.

"Güneş giren eve hastalık girmez" atasözü, güneşin insan sağlığı açısından önemini vurgular. Bu atasözüne göre: Güneş ışığı eksik olan yerlerde mikroplar daha çabuk çoğalır. Güneş yüzü görmeyen insanlar daha çabuk soluklaşır. Güneş, birçok hastalığa iyi gelir ve sağlığın baş koruyuculuğunu yapar. Dolayısıyla, güneşli evde hastalık olmaz.

"Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur" atasözü, develerin küçük bir çıkar uğruna dengesini kaybederek uçurumdan düşmesi durumunu ifade eder. Bu atasözünün hikayesi şu şekildedir: Develer, Arabistan çöllerinde yetişen ve çok sevdikleri dikenli bir bitkiyi yemek için uçurum kenarına gider ve kanamaları artınca kan kaybından hayatını kaybeder. Bu atasözü hem gerçek hem de mecazi anlamda kullanılabilir.

"Paranın yüzü sıcaktır" atasözü, paranın çekiciliğini ve geri çevrilemeyeceğini anlatır. Bu atasözüne göre, para insanları motive eder ve insanlar para teklif edildiğinde bunu reddetmekte zorlanır; bu nedenle, kendilerinden istenen işi daha kolay bir şekilde yapma eğilimi gösterirler.

"Hor görmek" bir atasözü değil, bir deyimdir. Hor görmek, bir kişiyi veya bir hareketi küçük görmek, değersiz bulmak, önem vermemek, adam yerine koymamak ve küçümsemek anlamlarına gelir. Örnek cümleler: "Beni, yoksul diye hep hor gördüler." "Utanmalısın, engelli insanları hor görüyorsun."

"Başkasında imrendiğin, sende olmayanı; olsaydı felaket bil" sözü, İranlı şair ve mutasavvıf Sadi Şirazi'ye aittir. Tam hali şu şekildedir: > "Sana verilmeyeni, sana lazım olmayan bil. Başkasında imrendiğin, sende olmayanı; olsaydı felaket bil. Ne ki eksiğin, olsaydı; fazlalığın olurdu. Allah herkese layık olduğu cevheri verdi. Kedinin kanadı olsaydı, serçenin nesli tükenirdi".

Akıl almaz sözlere örnek olarak şunlar verilebilir: "Hedefe ulaşmayı sağlayan araç akıldır." "Bir insanın değerini akıl ile ölçemezsin." "Akıl bahçenin güzelliğine hayran kaldım." "Akıllı insan siyasetle ilgili yeterince bilgiye sahip değilse konuşmaz." "Akıllı insan boş yapmaz, boş konuşmaz." "Yaptığın işler ve sarf ettiğin kelimeler senin ne kadar akıllı olduğunu gösteriyor." "Akıllı bir insan, kazandığı paranın birazını, aldığı nasihatın ise birçoğunu saklar." "İnsanlara en adil şekilde dağıtılan nimet akıldır." Ayrıca, atarlı ve laf sokucu sözler de akıl almaz sözler olarak değerlendirilebilir. Örnekler: "Beni kaybetmeyi seçeni kazanmak için uğraşamam." "Eksik olmayın, dedik. Fazla olmaya başladınız." "Adını şifrem yapsam, yetersiz karakter diyecek hala konuşuyor." "Her gece resmine bakmadan yatamıyorum, illa tüküreceğim." "Beni yargılamaya çalışma, deliyi hâkim bile yargılayamıyor. Sen kimsin?" "Yarım kalmış bir film yoktur. O film o kadardır." "Makyajı akıyor farkının, herkesleşiyorsun."

"Ava giden avlanır" atasözü, çıkarını başkalarına zarar vererek arayan kişinin o zarara kendisi uğrayacağı anlamına gelir. Bu atasözü, fitne ve fesatlıkta gözü olan, kötülük isteyen kişiler için kullanılır.

Borç ile ilgili bazı özlü sözler: "Borç, insanı köle yapar." (Victor Hugo). "Borcunu azalt ki hür yaşa." (Hz. Ömer). "Borç, dipsiz bir denizdir." (T. Carlyle). "Borç, ağır bir yüktür." (Hz. Muhammed). "Borç alan, borcunu ödemediği sürece esirdir.". "Borç, asil adam için, acı bir köleliktir." (P. Syrus). "Borç, insanın üstünde bir karanlık dağdır, ezer durur adamı!" (Fakir Baykurt). "Borç, borç, borç... O kadar oku, sonra gel, elifi mertek belleyen birine köle ol!" (Orhan Kemal). "Borçsuz çoban, yoksul beyden yeğdir." (Atasözü). "Ne borçlu ne alacaklı ol, yoksa hem paranı hem de arkadaşını kaybedersin." (William Shakespeare).

"Dile sükut düşmüşse yara derindir" ifadesi, bir kişinin iç dünyasında derin bir yara olduğuna işaret eder. Bu söz, sessizliğin duyguları ifade etmek için kelimelerin yetersiz kaldığı zamanları temsil ettiğini belirtir. Ayrıca, "Yara derinse, Allah Kerimdir" kısmı, bir teselli ifadesi olarak da yorumlanabilir.

"Ekmek aslanın ağzında" deyimi, geçim sağlayacak bir iş bulmanın ve para kazanmanın kolay olmadığını ifade eder. Ayrıca, bir kişinin elindeki değerli bir şeyin, genellikle zorla veya riskli bir şekilde elde edildiği ve korunması gerektiği anlamını da taşır.

Dost acı söyler atasözü ile ilgili konuşma yapmak için aşağıdaki konular ele alınabilir: Dostluğun Önemi: Dostlar, hiçbir çıkar kaygısı gütmeden insana yaklaşır ve onun iyiliğini ister. Samimiyet ve Doğruluk: Dost, kişinin iyiliği için eksikliklerini, yanlışlıklarını ve kusurlarını yüzüne karşı söylemekten çekinmez. Gerçek Dostların Amacı: Dost, acı söz söyleyerek aslında kişinin daha iyi olmasını, yanlıştan korunmasını ve daha ileriye gitmesini amaçlar. Alınganlık Göstermemek: Dostun sözlerine hemen alınganlık göstermemek gerekir; çünkü dostlar, gerçekleri tüm açıklığıyla söyler. Kendi Hatalarımızı Fark Etmek: Dostun sözleri, kişinin kendi hatalarını fark etmesine ve kendini düzeltmesine yardımcı olur. Örnek bir konuşma metni için kompozisyonevi.blogspot.com sitesindeki "Dost Acı Söyler ile İlgili Konuşma Metni" incelenebilir.

"Seven sevdiğine benzer" sözünün kime ait olduğu kesin olarak belirlenememiştir. Ancak, bu söz çeşitli kaynaklarda farklı kişilere atfedilmiştir: Seyyid Sibgatullahil Arvasi. Abdullah Sert. Ayrıca, bu söz Hz. Mevlana'ya da atfedilmektedir.

Ağaç ve meyve ile ilgili bazı özlü sözler: "Ağaç isteyen, tohuma sahip olmalı" (Mevlana). "Ağaç meyvesi olunca başını aşağı sallar" (erdemli ve yetenekli insanlar alçak gönüllü olur). "Meyve veren ağaca balta vurmazlar" (Şeyh Sadi). "Ağaç, meyvesinden bilinir, yaprağından değil" (John Ray). "Geç yetişen ağaçlar, en iyi meyve verenlerdir" (Moliere). "Kuru duayı bırak, ağaç isteyen tohum eker" (Hz. Mevlana). "Bir ağaçtan milyonlarca kibrit çıkar, bir kibrit milyonlarca ağaç yakar". "Ağacın değerini yapraklar yere düşünce anlarmış". "Ağaç yeşert meyve getirsin, oğlan büyüt ekmek getirsin" (Türk atasözü). "Bir kuşağın diktiği ağacın gölgesinde gelecek kuşaklar serinler" (Çin atasözü).

"Arayanlar bulamaz, bulanlar hep arayanlardır" sözü, nasip ve şans faktörünü vurgulayan tasavvufi bir kaidedir. Bu sözün sahibi olarak İranlı mutasavvıf Bâyezid-i Bistâmî gösterilmektedir.

"Bir kadın vardır eşini vezir eder, vezirin eşi olur" ifadesi, akıllı ve tutumlu bir kadının, kocasının toplum içindeki saygınlığını artırıp mal varlığını yükseltebileceği, buna karşılık ağırbaşlı olmayan ve savurgan bir kadının ise kocasının toplum içinde küçük düşmesine ve yoksullaşmasına neden olabileceği anlamına gelen "Kadın vardır vezir eder; kadın vardır rezil eder" atasözünü anımsatıyor olabilir. Bu atasözü, eş seçiminin bir erkeğin hayatındaki önemini vurgulamak için de kullanılabilir.

"Kedi götünü görmüş yara zannetmiş" sözü, anonim bir sözdür, yani kimin söylediği bilinmemektedir. Bu söz, en ufak bir hastalığını bile büyüten kimseler için alay yollu olarak kullanılır.

"Acele bir ağaçtır, meyvesi pişmanlık" atasözünün bir hikayesi bulunmamaktadır. Bu atasözü, telaşla, sabırsızca ve ivedilikle yapılan işlerin genellikle kötü sonuçlar doğurduğunu ve kişiyi pişmanlığa sürüklediğini ifade eder. Örnek bir kullanım: "Bu kadar hızlı karar verme, unutma ki acele bir ağaçtır, meyvesi pişmanlık!".

"Ceylan yerine ayı çıktı" ifadesi, bir kişinin ormanda duyduğu sesleri ceylan sanması ve yaklaştığında aslında bir ayı ile karşılaşması anlamına gelir. Bu durum, Artvin'de yaşanan gerçek bir olayda, Zekeriya Tatar'ın hayvanlarını otlatırken başına gelmiştir.