Anayasa

Polonya, 1997 yılında gerçekleştirilen anayasa değişikliği ile federal sisteme geçmiştir.

Fatih Saraçoğlu'nun "Kamu Yararının Anayasa Mahkemesinin Vergiye İlişkin Kararlarında Kullanımı" adlı kitabında kamu yararının şu işlevleri vurgulanmaktadır: 1. Yasaların dayanağı: Kamu yararı, yasaların temelini oluşturur. 2. Sınırlama nedeni: İdari işlemlerin ve vergi kanunlarının sınırlanmasında kullanılır. 3. Devlet faaliyetlerinin hukuka uygunluğunun ölçüsü: Kamu yararı, devlet faaliyetlerinin hukuka uygun olup olmadığını değerlendirir. Ayrıca, Fatih Saraçoğlu'nun "Kamu Alacaklarının Takibi ve Tahsil Usulleri" adlı uygulaması da kamu yararını, kamu alacaklarının etkin bir şekilde yönetilmesini ve tahsil edilmesini sağlayarak gerçekleştirmektedir.

Anayasanın 14. maddesi, temel hak ve hürriyetlerin kötüye kullanılmasını yasakladığı için önemlidir. 2001 yılında yapılan değişiklikle madde, daha az sayıda amaç bakımından yasaklanmış ve yasaklara aykırı fiillerin "faaliyet" ile ortaya konması halinde müeyyideye tabi olacağı hükme bağlanmıştır. Ayrıca, bu madde yasama dokunulmazlığının istisnası olarak da kabul edilir. Anayasanın 14. maddesi, ceza ve anayasa yargısı alanlarında da etkili bir madde olarak karşımıza çıkar.

Cumhuriyet döneminde hukuk, çeşitli reformlarla önemli gelişmeler kaydetmiştir: 1. 1926 Türk Medenî Kanunu: Bu kanunla evlenme, boşanma, miras gibi konularda kadın erkek eşitliği sağlanmış, kişi hak ve özgürlükleri güvence altına alınmıştır. 2. Diğer Batı kanunlarının alınması: İsviçre'den Borçlar Kanunu, İtalya'dan Ceza Kanunu ve Almanya'dan Ticaret Kanunu alınarak hukuk sistemi yenilenmiştir. 3. 1924 Anayasası: Bu anayasa ile temel hak ve hürriyetler genişletilmiş, vatandaşlara yasa önünde eşitlik, kişi dokunulmazlığı, mülkiyet hakkı gibi haklar tanınmıştır. 4. Hukuk eğitiminin modernleşmesi: 1925'te Ankara Hukuk Mektebi'nin açılmasıyla modern kanunların uygulanması ve hukuk eğitiminde birlik sağlanmıştır. 5. Yargı teşkilatının düzenlenmesi: Çok hukuklu yapıya son verilerek hukuk birliği sağlanmış, şeri, konsolosluk ve nizamiye mahkemeleri kaldırılarak yerine modern mahkemeler kurulmuştur.

ABD Anayasası'nın 27 maddeden oluşmasının nedeni, zaman içinde yapılan değişiklikler (amendments)dir. Anayasa, 1787 yılında kabul edilen orijinal metne, şu ana kadar 27 değişiklik (amendment) eklenerek güncellenmiştir. Bir değişiklik, eyaletlerin dörtte üçünün yasama meclisleri veya eyaletlerin dörtte üçünde toplanan konvansiyonlar tarafından onaylandıktan sonra Anayasa’nın bir parçası olmaktadır.

Evet, ifade özgürlüğü konusunda devletin hem negatif hem de pozitif yükümlülükleri bulunmaktadır. Negatif yükümlülük kapsamında, kamu makamları zorunlu olmadıkça ifadenin açıklanmasını ve yayılmasını yasaklamamalı ve yaptırımlara tabi tutmamalıdır. Pozitif yükümlülük kapsamında ise devlet, ifade özgürlüğünün gerçek ve etkili bir şekilde korunması için gereken tedbirleri almalıdır. Bu tedbirler arasında: - Normatif kurallar ve mekanizmalar oluşturmak. - Bireyleri korumak. - Alternatif yollar sağlamak.

Anayasanın ilk cümlesinin "insan onuru dokunulmazdır" olmasının nedeni, insan onurunun temel bir değer olarak kabul edilmesi ve devletin bu onuru koruma ve saygı gösterme yükümlülüğünü vurgulamaktır. Bu ifade, özellikle Alman Anayasası'nın ilk maddesinde yer alır ve devletin temel işlevinin insan onurunu korumak olduğu anlamına gelir. İnsan onuru, modern hukuk sistemlerinde vazgeçilmez, devredilemez ve dokunulmaz bir niteliğe sahiptir.

Anayasa madde 10, "Kanun önünde eşitlik" başlığını taşır ve şu şekildedir: > "Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasî düşünce, felsefî inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir. (Ek fıkra: 7/5/2004-5170/1 md.) Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. (Ek cümle: 7/5/2010-5982/1 md.) Devlet, bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür. (Ek fıkra: 7/5/2010-5982/1 md.) Bu maksatla alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz. (Ek fıkra: 7/5/2010-5982/1 md.) Çocuklar, yaşlılar, özürlüler, harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gaziler için alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı sayılmaz."

Yüce Divan yargıçlarını (Anayasa Mahkemesi üyeleri) Türkiye Büyük Millet Meclisi seçer.

Anayasa Mahkemesi'nin 2009/58 E., 2011/52 K. sayılı kararı, 22.11.2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medenî Kanunu'nun 713. maddesinin ikinci fıkrasında yer alan "...yirmi yıl önce ölmüş..." ibaresinin Anayasa'nın 2., 10., 13., 35. ve 36. maddelerine aykırılığı nedeniyle iptaline ilişkindir. Kararın tam metnine şu sitelerden ulaşılabilir: lexpera.com.tr; ictihatlar.com.tr; turkhukuksitesi.com. Karar, 17.3.2011 tarihinde verilmiş ve 23.07.2011 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.

Türkiye, insan hakları konusunda çeşitli adımlar atmıştır: 1. Anayasa Değişiklikleri: 2001 ve 2010 yıllarında yapılan Anayasa değişiklikleri ile temel hak ve özgürlükler anayasal güvence altına alınmıştır. 2. Uluslararası Sözleşmelere Taraf Olma: BM, Avrupa Konseyi ve AGİT gibi uluslararası örgütlerin insan hakları sözleşmelerine taraf olunmuştur. 3. İnsan Hakları Kurumları: Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu ve Kamu Denetçiliği Kurumu gibi bağımsız insan hakları kurumları kurulmuştur. 4. Mevzuat Düzenlemeleri: İfade özgürlüğü, toplantı ve gösteri yürüyüşü hakları, kişisel verilerin korunması gibi alanlarda mevzuat iyileştirmeleri yapılmıştır. 5. Eğitim ve Farkındalık Çalışmaları: İnsan hakları bilincinin artırılması için eğitim programları ve toplumsal bilinç oluşturma faaliyetleri yürütülmektedir.

Bahçeli ve Kılıçdaroğlu, 18 Ocak 2017 tarihinde, Cumhurbaşkanlığı sistemini öngören Anayasa değişikliği teklifinin ikinci tur görüşmeleri öncesinde bir araya geldi. Görüşmenin ana nedeni, Kılıçdaroğlu'nun MHP'den tavrını gözden geçirmesini istemesi ve teklifle ilgili kaygılarını paylaşmasıydı.

Makul süre ihlali, yargılama süreçlerinin 9 yıldan fazla sürmesi durumunda Anayasa Mahkemesi tarafından kabul edilmektedir.

Anayasal suçlar, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun 309 ila 316. maddeleri arasında düzenlenmiştir. Bu suçlar arasında şunlar yer alır: Anayasayı ihlal. Cumhurbaşkanına suikast ve fiili saldırı. Yasama organına karşı suç. Hükümete karşı suç. Türkiye Cumhuriyeti hükümetine karşı silahlı isyan. Silahlı örgüt. Silah sağlama. Suç için anlaşma.

Anayasanın 5. maddesi, devletin temel amaç ve görevlerini belirlediği için önemlidir. Bu madde, devletin: Türk milletinin bağımsızlığını ve bütünlüğünü, ülkenin bölünmezliğini, Cumhuriyeti ve demokrasiyi korumasını; Kişilerin ve toplumun refah, huzur ve mutluluğunu sağlamasını; Temel hak ve hürriyetleri sosyal hukuk devleti ve adalet ilkeleriyle bağdaşmayacak şekilde sınırlayan engelleri kaldırmasını; İnsanın maddi ve manevi varlığının gelişmesi için gerekli şartları hazırlamasını öngörür. Bu madde, devletin varoluş nedenini bireyin gelişimi olarak da tanımlar.

Anayasa Mahkemesi'nin şekil denetimi, kanunların, kanun hükmünde kararnamelerin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün anayasaya uygunluğunun şekil bakımından incelenmesidir. Şekil denetiminin kapsamı: Kanunların şekil denetimi. Anayasa değişikliklerinin şekil denetimi. Kanun hükmünde kararnamelerin şekil denetimi. Şekil denetimi, Cumhurbaşkanınca veya Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinin beşte biri tarafından istenebilir.

Kanun-i Esasi ile halkın yönetime katılması şu yollarla sağlanmıştır: 1. Seçme ve seçilme hakkı: Kanun-i Esasi, halka ilk defa seçme ve seçilme hakkını tanımıştır. 2. Meclisin kurulması: Anayasaya göre, yasama görevini yerine getirecek iki meclis (Meclis-i Mebusan ve Meclis-i Ayan) oluşturulmuştur. 3. Hükümetin sorumluluğu: Yürütme yetkisi, padişaha karşı sorumlu olan Bakanlar Kurulu'na verilmiştir. 4. Demokratik ilkeler: Kanun-i Esasi, can, mal ve namus emniyeti, eşitlik, basın-yayın özgürlüğü gibi demokratik ilkeleri benimsemiştir.

Türkiye'de en çok evet oyu, 7 Kasım 1982 tarihindeki referandumda çıkmıştır.

Twitter'da "İzmirli kadınlar" ifadesi, anayasa değişikliği için destek veren İzmirli kadınları ifade eden bir sosyal medya kampanyasına atıfta bulunabilir. Bu kampanya kapsamında, "İzmirli Kadınlar Evet Diyor" adlı bir sayfa açılmış ve kadınlar neden "evet" dediklerini anlatan videolar paylaşmışlardır.

1921 Anayasası (Teşkilat-ı Esasiye Kanunu), 23 madde ve bir ayrık maddeden oluşmaktadır.