Anayasa

Bireysel başvuruyu, Anayasada ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamında korunan temel hak ve özgürlükleri ihlal edildiğini iddia eden herkes yapabilir. Bu kişiler arasında: - Gerçek kişiler; - Özel hukuk tüzel kişileri (dernekler, vakıflar, ticari ortaklıklar vb.); - Velayet altında bulunan küçükler (velileri veya yasal temsilcileri aracılığıyla); - Vesayet altında olanlar (vasileri / yasal temsilcileri tarafından). Kamu tüzel kişileri ise bireysel başvuru hakkına sahip değildir.

Anayasa, bir devletin temel hukuk düzenini, yönetim organlarını ve bireylerin temel haklarını belirleyen hukuk dalıdır. Başlıca işlevleri şunlardır: 1. Devlet otoritesini sınırlamak: Keyfi yönetimi önleyerek devletin gücünü kontrol altında tutar. 2. Birey haklarını güvence altına almak: Özgürlükleri korur ve vatandaşların hak ve özgürlüklerini tanımlar. 3. Yasama, yürütme ve yargı organlarının görev ve yetkilerini belirlemek: Devletin işleyişini düzenler. 4. Hukukun üstünlüğünü sağlamak: Yasaların anayasaya uygunluğunu denetler.

II. Abdülhamid, Kanun-i Esasi'yi (Osmanlı Anayasası) ilan ederek meşrutiyet rejimini kurmayı amaçlamıştır. Bu kararın arkasında, 1876'da başlayan ve Midhat Paşa'nın öncülük ettiği meşrutiyetçi hareketler ile II. Abdülhamid'in tahta çıkış pazarlığı yatmaktadır. Ancak, II. Abdülhamid'in tahta geçmesiyle birlikte, anayasada belirtilen kamu özgürlükleri büyük ölçüde göz ardı edilmiştir.

Anayasa Mahkemesinde en uzun süre görev yapan başkan, 10 Şubat 2015 - 21 Mart 2024 tarihleri arasında 9 yılı aşan görev süresiyle Prof. Dr. Zühtü Arslan'dır. Arslan, Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu tarafından 25 Ocak 2019 ve 2 Şubat 2023 tarihlerinde yeniden göreve getirilmiştir.

Anayasanın dördüncü maddesi, değiştirilemez hükümler içerdiği için değiştirilemez. Dördüncü maddenin değiştirilemez olması, bazı hukukçular tarafından Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin teminat altına alınması olarak görülürken, bu maddenin tartışmaya açılması, anayasanın ruhuna aykırılık olarak da değerlendirilmektedir. Anayasanın değiştirilemez maddeleri, teknik olarak bir "anayasayı değiştirme" durumu yaratmasa da, yeni bir anayasa ile bu maddelerin geçersiz kılınması mümkündür.

Büyük Millet Meclisi'nin açılması ile aşağıdaki olaylar yaşanmıştır: 1. Milli iradenin hakimiyeti: Meclisin açılması, milli iradenin tam egemenliğini sağlamıştır. 2. Yeni Türk devletinin kurulması: Siyasi ve hukuki bakımdan yeni Türk devleti kurulmuştur. 3. Saltanatın kaldırılması: Meclis, yaptığı tek inkılap olarak saltanatı kaldırmıştır. 4. Düzenli ordunun kurulması: Meclis, düzenli orduyu kurmuştur. 5. 1921 Anayasası'nın hazırlanması: Meclis, 1921 Anayasası'nı (Teşkilat-ı Esasiye) hazırlamıştır.

I. Meşrutiyet, Osmanlı İmparatorluğu'nda 23 Aralık 1876'da II. Abdülhamid tarafından ilan edilen anayasal monarşi rejiminin ilk dönemidir. Kanun-i Esasi, aslında padişahın egemenlik haklarına bir kısıtlama getirmez. I. Meşrutiyet'in ilanı, Balkanlar'da başlayan ayaklanmalar ve Rusya'nın Osmanlı'ya verdiği ültimatomun ardından, II. Abdülhamid'in siyasal bir manevrayla 23 Aralık 1876'da Kanun-i Esasi’yi ilan etmesiyle gerçekleşmiştir. I. Meşrutiyet, II. Abdülhamid'in 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı'ndaki yenilgiyi gerekçe göstererek Meclis-i Mebusan'ı kapatmasıyla 1878'de son bulmuştur.

Sonderbund Savaşı'nın nedenleri şunlardır: 1. Merkezileşme Karşıtı Hareket: 1830'lu yıllarda İsviçre'de liberallerin iktidara gelmesiyle birlikte, Katolik kantonlarda merkezileşme çabalarına karşı bir tepki oluştu. 2. Manastır Krizi: 1841 yılında Liberaller ile Katolikler arasında yaşanan manastır krizi, gerginliği artırdı ve Katoliklerin Sonderbund İttifakını kurmasına yol açtı. 3. Jesuitlerin Dönüşü: 1845'te Lucerne'nin Cizvitleri eğitimine davet etmesi, kırsal kantonlarda ultramontanizmin bir zaferi olarak görüldü ve silahlı radikallerin kantonu işgal etmesine neden oldu. 4. Federal Anayasanın İhlali: Tagsatzung (Federal Diyet), Sonderbund oluşumunu anayasaya aykırı ilan ederek bu oluşumu zorla ortadan kaldırılmasına karar verdi.

8 Şubat'ın kutlanma nedenleri arasında birkaç önemli olay bulunmaktadır: Dünya İnternet Güvenliği Günü: 8 Şubat, her yıl Şubat ayının ikinci haftasında kutlanan bu özel gün, sosyal medya ve çevrimiçi platformlar üzerinden güvenlik tehditlerine karşı uyarılar yapılır ve kişisel verilerin korunmasına dair bilinç artırılır. Türkiye'de Sivil Havacılık Günü: 8 Şubat, Türk havacılığı açısından önemli bir yer tutar ve sivil havacılık sektöründe farkındalık oluşturulur. Jules Verne'in Doğum Günü: Bilim kurgu edebiyatının öncülerinden Jules Verne, 8 Şubat 1828'de doğmuştur. Gaziantep'e "Gazi" Unvanının Verilişi: 8 Şubat 1921'de Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından Gaziantep'e "Gazi" unvanı verilmiştir. Ayrıca, 8 Şubat tarihinde İskoçya Kraliçesi Mary Stuart'ın idam edilmesi ve Rus-Japon Savaşı'nın başlaması gibi tarihi olaylar da bu günün önemini artıran faktörler arasındadır.

1776 Virginia Anayasası'nın önemi, insan haklarının tarihsel gelişimi ve Amerikan Devrimi üzerindeki etkisinde yatmaktadır. Bu anayasa, aşağıdaki açılardan önem taşımaktadır: Bireysel hakların korunması. Liberal özgürlükçü anlayış. İnsan hakları belgesi. Diğer belgelere etkisi. İlk modern anayasal belge. Ancak, Virginia'daki bu haklar yalnızca siyahi olmayan, yani köle olmayan kişiler için geçerliydi.

6771 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile yapılan bazı değişiklikler şunlardır: Yargı ile ilgili değişiklikler: Yargının tarafsızlığı bağımsızlığının yanına eklenmiştir. Askeri yargı kaldırılmıştır. Hakimler ve Savcılar Kurulu yeniden yapılandırılmıştır. Cumhurbaşkanlığı ile ilgili değişiklikler: Cumhurbaşkanı yardımcıları ile bakanlar atanır ve görevlerine son verilir. Üst kademe kamu yöneticileri atanır, görevlerine son verilir ve bunların atanmalarına ilişkin usul ve esaslar Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenir. Cumhurbaşkanı, yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir. Ayrıca, Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri beş yılda bir aynı günde yapılır ve süresi biten milletvekili yeniden seçilebilir.

Yaslı Ada'da (Demokrasi ve Özgürlükler Adası) anayasa ile ilgili açıklama, 27 Mayıs 2021 tarihinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından AK Parti Genişletilmiş İl Başkanları Toplantısı'nda yapılmıştır.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın geçerlilik süresi, değiştirilemeyecek maddeler hariç, süresizdir. Anayasanın 4. maddesi, 1. maddesindeki devletin şeklinin Cumhuriyet olduğu ve 2. maddesindeki Cumhuriyetin nitelikleri ile 3. maddesinin değiştirilemeyeceğini ve değiştirilmesinin teklif edilemeyeceğini belirtir. Ancak, bazı değişiklikler için halkoylaması veya belirli yasal süreçler gerekebilir. Örneğin, 2017 yılında yapılan değişiklikler 16 Nisan 2017'de halkoylamasına sunularak kabul edilmiştir. Genel olarak, Anayasa'nın hükümleri yasama, yürütme ve yargı organlarını bağlayıcı nitelikte olup, kanunların Anayasaya aykırı olamayacağı belirtilmektedir.

İngiltere'nin yönetim şekli anayasal monarşidir.

Anayasalarda başlangıç kısmının ilk ne zaman yer aldığına dair bilgi bulunamadı. Ancak, başlangıç kısmına yer veren ilk anayasalardan biri, 3 Mayıs 1791 tarihli Polonya Anayasası'dır. Türkiye'de ise başlangıç kısmına ilk yer veren anayasa, 1961 Anayasası'dır.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nda birçok mevzuat bulunmaktadır. Bu mevzuat türleri arasında kanunlar, cumhurbaşkanlığı kararnameleri, tüzükler, yönetmelikler, tebliğler gibi çeşitli düzenlemeler yer almaktadır. Bazı örnekler: Kanunlar: Anayasa, 2709 sayılı kanunla düzenlenmiştir ve bu kanunun kabul tarihi 18/10/1982'dir. Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri: Cumhurbaşkanlığı kararnameleri, çeşitli konularda düzenlemeler içerir. Tüzükler: Anayasa'da tüzükler de yer alır, ancak günümüzde tüzüklerin yerini yönetmelikler almıştır. Bu nedenle, Anayasa'da kaç tane mevzuat olduğu kesin olarak belirlenemez, çünkü mevzuat türleri ve sayıları zamanla değişebilir.

Hukuki dayanaktan yoksun talep, hukukun prensiplerine ve kurallarına uygunluk eksikliği anlamına gelir. Bu tür talepler, genellikle Anayasa Mahkemesi'ne yapılan bireysel başvurularda da değerlendirilir ve kabul edilmez olarak değerlendirilir.

1982 Anayasası'nın sert bir anayasa olarak kabul edilmesinin bazı nedenleri şunlardır: Değiştirilemeyecek maddeler içermesi. Özel çoğunluk aranması. Halk oylaması usulü. Cumhurbaşkanının veto ve halkoyuna sunma yetkisi.

Anayasa'nın 90. ve 104. maddeleri arasındaki çatışma, temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalar ve Cumhurbaşkanlığı kararnameleri bağlamında ortaya çıkar. Anayasa'nın 90. maddesi, usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi durumunda, andlaşma hükümlerinin esas alınacağını belirtir. Anayasa'nın 104. maddesi ise Cumhurbaşkanının yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabileceğini, ancak anayasanın ikinci kısmının birinci ve ikinci bölümlerinde yer alan temel haklar, kişi hakları ve ödevlerinin Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenemeyeceğini ifade eder. Bu maddeler arasındaki çatışmada, temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalar ile Cumhurbaşkanlığı kararnameleri arasında öncelik sorunu doğar.

Yerleşme özgürlüğü, Anayasa'ya göre aşağıdaki durumlarda kısıtlanabilir: 1. Suç işlenmesini önlemek amacıyla. 2. Sosyal ve ekonomik gelişmeyi sağlamak için. 3. Sağlıklı ve düzenli kentleşmeyi gerçekleştirmek amacıyla. 4. Kamu mallarını korumak için. Ayrıca, vatandaşın yurt dışına çıkma özgürlüğü de sadece suç soruşturması veya kovuşturması nedeniyle hâkim kararına bağlı olarak kısıtlanabilir.