İllet, varlık ve yokluğuna göre iki ana kategoriye ayrılır: 1. Varlığı Hükmün Varlığına, Yokluğu ise Hükmün Yokluğuna İşaret Eden İllet: Bu tür illet, hükmün konulmasında açık bir uygunluk gösterir ve varlığı durumunda hüküm de var olur, yokluğu durumunda ise hüküm de yok olur. 2. Varlığı Hükmün Varlığına, Yokluğu ise Hükmün Yokluğuna İşaret Etmeyen İllet: Bu tür illet, hükmün konulmasında aklen kavranabilecek bir uygunluk göstermez ve varlığı veya yokluğu hükmün varlığını etkilemez. Ayrıca, tam illet ve eksik illet olarak da bir ayrım yapılabilir. Tam illet, bir şeyin varlığı için gereken tüm unsurları içerirken, eksik illet bir şeyin varlığını kısmen oluşturan nedenlerdir.