Ahlak

Nasihat edici metin, öğüt verici nitelikte olan, genellikle ahlâkî ve didaktik eserler olarak tanımlanan metinlerdir. Bazı nasihat edici metin örnekleri: Risâletü’n-nushiyye. Kutadgu Bilig. Siyasetname. Pendname.

6. sınıf MEB Ahlak ve Yurttaşlık Eğitimi ders kitabının kaç sayfa olduğuna dair bilgi bulunamadı. Ancak, bu kitaba aşağıdaki sitelerden ulaşılabilir: mebders.com. sosyalciniz.net.

Adaletli olmak için yapılmaması gerekenler: Zulüm ve haksızlık yapmak: Adaletli olmak, zulüm ve haksızlıktan uzak durmayı gerektirir. Kin ve önyargı ile hareket etmek: Bir topluluğa karşı duyulan kin, adaletten sapmaya neden olmamalıdır. Mülklere izinsiz el koymak: Bir kişinin malı, onun rızası olmadan alınmamalıdır. Büyük günah işlemek: Açıkça büyük günah işleyenlerin şahitliği kabul edilmez. Adaletli bir yaşam sürmek için, öncelikle kendi hareketlerimizde ve azalarımızda adil olmak, ardından başkalarına karşı adil davranmak önemlidir.

Namussuz kelimesi, Türk Dil Kurumu'na göre üç farklı anlama gelir: 1. Sıfat: Ahlak kurallarına uygun davranmayan, ahlak kurallarını çiğneyen. 2. Mecaz: Kızgınlıkla söylenen bir söz. 3. Zarf: Ahlak kurallarına uygun davranmayarak, ahlak kurallarını çiğneyerek. Ayrıca, "namussuz" kelimesi, emniyeti ve nizamı bozan, İslamiyet'e uymayan, Allah'ın kanunlarını çiğneyen kişiler için de kullanılır.

"Tom's cawaling" ifadesinin ne anlattığına dair bilgi bulunamadı. Ancak, Harriet Beecher Stowe'un "Tom Amca'nın Kulübesi" (Uncle Tom's Cabin) adlı romanı, kölelik kurumunu eleştirir ve kölelerin yaşadığı acıları, sahiplerinin ahlaki çöküşünü anlatır. Romanda, kölelik karşıtı bir mesaj vermek için mutluluk ve yaşam görüntüleri de kullanılır; bu, kölelerin nasıl bir hayat sürdüklerini okuyucuya göstermek ve kölelerin duygusuz hayvanlar olarak görülmesine karşı bir kontrast oluşturmak amacıyla yapılır. Ayrıca, "Tom's cawaling" ifadesi, 20. yüzyılda "Tom Amca" haline gelen ve beyazlara itaatkar davranan veya beyazların baskısıyla işbirliği yapan Afrikalı Amerikalıları aşağılamak için kullanılan bir terimdir.

Seneca'nın "Ahlak Mektupları", 2000 yıl önce, ölüme yaklaşırken kaleme aldığı 124 mektuptan oluşur. Bazı ana fikirler: Dostluk: Fayda temelli değil, samimi ve güvene dayalı dostluklar kurulması gerektiği vurgulanır. İyi vatandaşlık: İyi bir vatandaş olmanın anlamı ve nasıl olması gerektiği açıklanır. Bilgelik: Bilgeliğin ne anlama geldiği ve nasıl elde edileceği üzerine düşünceler yer alır. Ölüm ve yaşam: Ölüm korkusunun üstesinden gelinmesi ve iyi bir yaşamın önemi üzerinde durulur. Erdem ve talih: Erdemin tamamen kişiye bağlı olduğu, talihin ise bağlı olmadığı; zorluklarla karşılaşıldığında bunları bir erdem fırsatı olarak görmek gerektiği belirtilir. "Ahlak Mektupları", oto-telkin özelliği taşıyan felsefi bir klasik olarak kabul edilir.

Skandal ve rezillik arasındaki temel fark, skandalın genellikle kişi veya kişilerle ilgili suçlamalar veya söylentiler dolaştığında toplumda oluşan güçlü sosyal tepkileri ifade etmesidir. Rezillik ise, rezil olma durumunu veya rezaletini tanımlar. Özetle, skandal daha çok toplumsal tepkileri ve olumsuz etkileri kapsarken, rezillik bireysel eylemleri ve sonuçları ifade eder.

Etikte dört ikilem şunlardır: 1. Doğruluk ve sadakat: Doğru olanı söylemek ile sadakat arasında seçim yapmak. 2. Birey ve grup: Bir veya birkaç kişinin çıkarları ile daha geniş bir topluluğun çıkarları arasında seçim yapmak. 3. Şimdi ve gelecek: Mevcut durumdaki fayda ile uzun süreli fayda arasında seçim yapmak. 4. Adalet ve merhamet: Sonuçların adil bir şekilde uygulanması veya bireysel bir ihtiyaç için merhametli olma arasında seçim yapmak. Ayrıca, etik ikilemler, klasik ikilemler ve yasaklama ikilemleri gibi farklı türlerde de olabilir. Bazı etik ikilem örnekleri: Tramvay problemi: Bir tren, raylarda kaçamayacak durumda olan beş kişinin üzerine doğru gitmektedir. Kişi, rayları değiştirerek beş kişiyi kurtarabilir, ancak bu durumda başka bir kişi ölecektir. Organ bağışı problemi: Bir cerrah, beş hastanın organ ihtiyacına uygun bir donör bulur, ancak bu donör başka bir turisttir ve 5 kişinin hayatını kurtarmak için onun ölümüne neden olmak gerekir. Eczacının ikilemi: Bir eczacı, zararlı olabileceği açık olan bir reçeteyi hazırlamakla, hastaya yarar sağlamayacak bir ilacı hazırlamak arasında kalır.

Ahlak eğitimi ve yurttaşlık bilinci önemlidir çünkü: Bireylerin kişisel gelişimine katkı sağlar. Toplumsal uyumu ve barışı destekler. Demokratik bir toplumun temel unsurlarından biridir. Bireylerin sosyal projelerde etkin rol almasını sağlar. Bu nedenlerle, ahlak eğitimi ve yurttaşlık bilinci, bireylerin hem kendileri hem de toplum için anlamlı bir farkındalık ve gelişim sağlar.

İyiliğin zirvesi, farklı şekillerde tanımlanabilir: Dinî açıdan: "İyilik etmenin zirvesi" ifadesinde, iyiliğin en üst seviyesi, birini ateşte yanmaktan kurtarmak olarak belirtilmiştir. Etkinlik adı: Türkiye Diyanet Vakfı (TDV) 29 Mayıs Okulları tarafından düzenlenen "İyilik Zirvesi", gençlik ile iyilik mefhumlarını bir araya getirmeyi amaçlayan bir etkinliktir. Test adı: "İyilik Seviye Testi"nde, iyiliğin aşamaları kendi iyiliği için çalışma, akrabaların iyiliği için çalışma gibi seviyelerle açıklanmış ve en üst seviye, tüm dünyanın iyiliği için çalışmak olarak belirtilmiştir.

Diğerkâmlık, bireyin herhangi bir çıkar gözetmeden, dışarıdan ödül beklemeden, hatta bazen bir bedel ödeyerek, diğer bireylerin veya toplumun iyiliği uğruna fedakârlıkta bulunmasıdır. Diğerkâmlık örnekleri: Hz. Muhammed'in bir hadisi: "Bir gün Hz. Peygamber'in huzuruna bir adam geldi ve açlıktan takatinin kesildiğini söyledi. Hz. Muhammed, hanımlarına bu adama bir şeyler vermeleri için haber gönderdi. Hanımları evlerinde sudan başka bir yiyecek bulunmadığını söyleyince Hz. Muhammed: 'Bu gece bu adamı kim misafir edecek?' dedi. Bunun üzerine Ensâr'dan biri: 'Ya Rasûlallah, ben misafir ederim' dedi". Yermuk Savaşı'nda bir olay: "Yermuk harbinde, yaralılar arasında kalan amcasının oğlunu arayan bir kişi, yanında biraz su ile yaralıları dolaşırken, önce bir kişiye su vermek ister, ancak başka biri su diye inleyince suyu ona götürür. Bu kişi de şehit olunca, kişi son olarak amcasının oğluna su götürmek ister, ancak o da şehit olmuştur". Diğerkâmlık, aynı zamanda "isar" kavramı ile de ifade edilir; kişinin kendisinin ihtiyacı olduğu halde başkasını kendine tercih etmesi, başkasını kendinden daha çok düşünmesidir.

Bir insanın dürüst davranmamasının bazı nedenleri: Kaygı ve sorumluluktan kaçma: Kişi, temel değerlere ters bir davranışta bulunduğunda kaygı yaşar. Sahte kimlik geliştirme: Kabul görmemek, kişinin sahte bir kimlik geliştirmesine yol açabilir. Çevresel etkiler: Ailede dürüst bir ortam bulunmaması, çocuğun da dürüst olmama ihtimalini artırabilir. East Anglia Üniversitesi'nden David Hugh-Jones'un araştırmalarına göre, bazı ülkelerde dürüstlük oranı düşüktür; örneğin, soru deneyinde en fazla yalan söyleyen ülke Türkiye olmuştur.

Thomas Hobbes, ahlakın kaynağının bireyin doğası olduğunu savunan filozoftur. Hobbes'a göre, insanın her davranışının temelinde "kendini koruma içgüdüsü" bulunur ve bu içgüdüyle hareket eden insanlar, devlet olmadığı sürece birbirlerinin kurdu olacaklardır.

Hürriyet problemi, insanın özgür olup olmadığı ve bu özgürlüğün sınırları üzerine kurulu bir tartışma konusudur. Bu problemin temelinde, Tanrı'nın ezeli ve değişmez bilgisiyle, insanın fiilleri de dahil olmak üzere her şeyi bilmesi ile insanın hür sayılmasının çelişkisi yer alır. Hürriyet problemi, farklı düşünce sistemlerinde çeşitli şekillerde ele alınmıştır: Determinizm: Her olayın bir nedeni olduğunu savunur, bu da hürriyetle çelişkili görünür. Compatabilist yaklaşım: Hürriyet ve determinizmin birlikte var olabileceğini, bazı insan davranışlarının nedensellik zincirinin dışında olduğunu öne sürer. Psikolojik seviye: Hürriyetin, aklın veya şuurun belirlediği davranışlarda var olduğunu savunur. Hürriyet, aynı zamanda insanın kendi iradesiyle karar verebilme, dış etkilerden bağımsız olarak eylemde bulunabilme yeteneği olarak da tanımlanır.

Erdem Etiği: Temelinde erdem kavramının yer aldığı ahlak öğretisidir. Karakter gelişimine odaklanır. Önceliği, kişinin ahlaklılaştırılmasına verilir. Ödev Etiği (Kant Etiği): Ahlaki eylemlerin niyete bağlı olduğunu öne sürer. Ödevin kaynağının insan olduğunu belirtir. İyi niyetin, iyi istençle bütün eylemlerde önemli olduğunu savunur.

Dünyada bu kadar çok kötülüğün olmasının farklı açıklamaları bulunmaktadır: İnsan Özgürlüğü: Kötülüğün büyük bir kısmı insanların özgür seçimlerinin bir sonucudur. Doğal Kötülük: Acı ve sıkıntılara neden olan hastalık, yangın, deprem gibi doğa kaynaklı olayları ifade eder. Metafizik Kötülük: Evrenin sonlu, sınırlı ve eksik (mükemmel olmayan) olduğuna işaret eder. Ahlaki Kötülük: Adaletsizlik, yalan, cinayet, hırsızlık gibi insan iradesi ile işlenen eylemleri ifade eder. Ayrıca, bazı filozoflar kötülüğü, iyiliğin varlığını anlayabilmek için gerekli bir varoluş eksiği veya ikili dengenin mecburiyeti olarak tarif ederler. Bu konuda farklı dini ve felsefi görüşler bulunmaktadır ve kesin bir cevap vermek zordur.

Erdem Usul, iki farklı bağlamda değerlendirilebilir: 1. Dijital Gezgin ve Girişimci: Erdem Usul, 1998'den beri internetin içinde olan, özgür bir ruha sahip, doğasever bir gezgin ve hayalperest bir girişimcidir. 2. Sanalika'nın Kurucusu: Erdem Usul, Sanalika adlı oyunun kurucusudur.

İyi davranışların toplum üzerindeki etkilerinden bazıları şunlardır: Toplumsal denge ve uyum. Güven ve itibar. Sosyal sorumluluk ve empati. Çatışma azalması. Toplumsal gelişim ve iyileşme. Örnek alınması. Fiziksel sağlığı iyileştirme. Zihinsel sağlığa katkıda bulunma. Sosyal ilişkileri güçlendirme. Kariyer ve başarı üzerindeki etkileri.

İbn Miskeveyh'in ahlak anlayışı şu şekilde özetlenebilir: Ahlâkın gayesi: İbn Miskeveyh'e göre ahlâkın gayesi üstün mutluluktur ve her varlığın mutluluğu, özel amacını gerçekleştirmesine bağlıdır. Erdemler: Ahlâk, erdemlerin kazanılmasıyla gelişir. Doğal ve kazanılmış ahlâk: Ahlâk, doğuştan gelen eğilimler ve eğitimle kazanılır. Adalet: Adalet, İbn Miskeveyh'in ahlak anlayışında merkezi bir yer tutar. Sevgi ve dostluk: Sevgi, İbn Miskeveyh için ahlakın temel unsurlarındandır. İbn Miskeveyh'in ahlak felsefesi, Tehzibü’l-Ahlâk adlı eserinde Sokrates, Platon, Aristoteles gibi filozoflardan ve İslamî kaynaklardan etkilenerek ele alınmıştır.

Ahlâk felsefesinde evrensel ahlak yasasına karşı çıkan bazı filozoflar: Epikuros. Pierre-Joseph Proudhon. Friedrich Nietzsche. Jean-Paul Sartre. Michel Foucault. Clifford Geertz. Alasdair MacIntyre. Peter Singer.