Uygarlıklar

Taştan yapılmış tanrıça heykelleri, çeşitli uygarlıklara aittir. Öne çıkan bazı örnekler şunlardır: Frigler: Frig mitolojisinde büyük bir öneme sahip olan ana tanrıça Kybele'ye ait taş heykeller bulunmaktadır. Sümerler: Sümer uygarlığına ait tanrıça heykelleri mevcuttur. Hititler: Hitit dönemine ait taş tanrıça heykelleri, özellikle Anadolu Medeniyetleri Müzesi'nde sergilenmektedir. Orta Asya Türk Toplulukları: Ana tanrıça figürlerini içeren taş heykeller, özellikle Kazakistan ve Kırgızistan'da yapılan arkeolojik kazılarda bulunmuştur.

Dünyanın en eski kütüphanesi, Asur uygarlığına aittir. Bu kütüphane, M.Ö. 668-627 yılları arasında hüküm süren Asur kralı Asurbanipal tarafından Ninova'da (günümüzde modern Musul, Irak yakınlarında) kurulmuştur. Asurbanipal, tapınak kitaplıklarında bulunan ilmi, dini ve edebi metinleri toplayarak yaklaşık 30.000 tabletten oluşan bir koleksiyon oluşturmuştur.

Hatti uygarlığı Türk değildir. Hatti halkı, Orta Anadolu’da özellikle Kızılırmak yayı içinde kalan topraklarda yaşayan ve Hint-Avrupa soylu Hititlerce fethedilip asimile edilinceye dek varlıklarını sürdüren bir halktır. Ancak Türkler, Anadolu’ya geldiklerinde yerli Anadolu halkına karşı hoşgörü göstermiş, onlarla karışıp kaynaşmış ve Orta Asya’dan getirdikleri kendi yüksek kültürleri ile eski Anadolu uygarlıklarından bir sentez oluşturmuşlardır.

Kınık Höyük, farklı dönemlerde çeşitli uygarlıklara ev sahipliği yapmıştır. Orta Kalkolitik Çağ: Bu dönemde Kınık Höyük'te yerleşim olduğu, Beycesultan'ın 1. ve 2. evrelerine ait çanak çömlek parçalarının bulunmasıyla belirlenmiştir. Orta Bronz Çağı: Kazılarda, bu döneme ait sur kalıntıları ve yerleşim yerleri bulunmuştur. Demir Çağı: Kınık Höyük, Demir Çağ'da önemli bir idari yönetim merkezi olarak kullanılmıştır. Helenistik ve Pers Dönemleri: Bu dönemlerde de höyükte yerleşim olduğu, tapınak kalıntılarının bulunmasıyla ortaya çıkmıştır. Kınık Höyük'ün tam olarak hangi uygarlığa ait olduğunu belirlemek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.

Şanlıurfa'daki tarihi yapılar, çeşitli uygarlıklara aittir. Bu uygarlıklar arasında öne çıkanlar şunlardır: Sümer, Akad, Babil ve Asur: Mezopotamya'nın önemli uygarlıkları, Şanlıurfa'da arkeolojik ve dilsel izler bırakmıştır. Selevkoslar: MÖ 334'te Urfa'da Edessa adlı kenti kurmuşlardır. İran: MÖ 13. yüzyılda Urfa'da yerel bir şehir krallığı kurulmuştur. Roma ve Bizans: Büyük İskender'in istilasından sonra Urfa, Roma ve Bizans etkilerine açık hale gelmiştir. İslamiyet ve Osmanlı: 7. yüzyılda İslam ordularının bölgeye ulaşmasıyla Urfa, Müslüman Arap hakimiyetine girmiş, ardından Eyyubiler, Memlükler ve Osmanlılar tarafından yönetilmiştir. Şanlıurfa, bu uygarlıkların izlerini taşıyarak "medeniyetlerin buluştuğu şehir" olarak anılmaktadır.

Lidyalıları en çok etkileyen medeniyetler arasında Asurlular ve Persler bulunmaktadır. Asurlular: Lidyalıların Kimmerlere karşı Asur'dan yardım istemesi ve daha sonra Mısır'a ücretli asker göndererek Asur'un istilasından kurtulmalarına yardım etmeleri, iki medeniyet arasındaki iş birliğini artırmıştır. Persler: Lidya Krallığı, Pers İmparatorluğu'nun genişlemesiyle M.Ö. 6. yüzyılda sona ermiştir.

Hanönü halkının nereden geldiğine dair bir bilgi bulunamamıştır. Ancak, Hanönü'nün tarih boyunca birçok medeniyetin yerleşim yeri olduğu bilinmektedir. İlçenin bulunduğu bölge, arkeolojik ve tarihi verilere göre Hititler döneminden itibaren yerleşim görmüştür. 1071 Malazgirt Meydan Muharebesi'nden sonra Türklerin Anadolu’ya yerleşmesiyle birlikte Hanönü ve çevresi de yavaş yavaş Türk beyliklerinin kontrolüne geçmiştir. 1460 yılında Fatih Sultan Mehmet’in Candaroğulları Beyliği’ni Osmanlı topraklarına katmasıyla birlikte Hanönü de Osmanlı hâkimiyetine girmiştir.

Roma döneminde Ege Bölgesi'nde bulunan bazı uygarlıklar: İyonlar: Efes, Milet, Didim gibi antik kentler, İyon uygarlığının önemli merkezleriydi. Lidyalılar: Başkentleri Sardes, önemli bir ticaret merkezi olarak ün salmıştı. Persler: MÖ 6. yüzyılda Ege bölgesine hakim olmuş ve bölgedeki şehir devletlerini vergiye bağlamışlardı. Romalılar: Roma İmparatorluğu, MÖ 2. yüzyılda Ege bölgesini ele geçirmiş ve bölgede uzun süren bir barış ve refah dönemi başlatmıştı. Ayrıca, Ege ve Yunan uygarlığı kapsamında Girit, Miken ve Eski Yunan uygarlıkları da bu dönemde etkisini sürdürmüştü.

Kermen Hisarı, Orta Asya ve Orta Doğu kültürlerine ait bir yapıdır. Bu hisarlar, tarih boyunca çeşitli medeniyetler tarafından kullanılmış ve inşa edilmiştir, örneğin: Bizans İmparatorluğu: 6. yüzyılda, bölgeyi Göktürkler'in saldırılarına karşı korumak amacıyla Eski Kermen'i inşa etmiştir. Hazarlar: 7. ve 8. yüzyıllarda Eski Kermen'i fethedip kullanmışlardır. Peçenekler: 11. yüzyıla kadar Eski Kermen'i yönetmişlerdir. Tatarlar: 14. yüzyılda bölgeye hakim olduktan sonra kermen büyük oranda terk edilmiştir. Ayrıca, Kermen Hisarları genellikle yüksek yerlerde, dağlık veya kırsal bölgelerde yer alır ve savunma amaçlı inşa edilmiştir.

İlk çağ uygarlıkları ile ilgili sınavlarda veya kültür sorularında en çok çıkan konular genellikle şunlardır: Uygarlıkların özellikleri. Yazı sistemleri. Sosyal yapılar. Din ve inanç sistemleri. Önemli icatlar ve gelişmeler. Bu konular, ilk çağ uygarlıkları ile ilgili soruların temelini oluşturur ve genellikle bu uygarlıkların ayırt edici farklılıklarıyla ilgili bilgi test eder.

Gemlik, tarih boyunca birçok uygarlığa ev sahipliği yapmıştır. Antik dönemde Gemlik, "Kios" olarak bilinir ve Miletoslu kolonistler tarafından M.Ö. 630 yılında kurulmuştur. Roma İmparatorluğu döneminde Gemlik, önemli bir liman kenti ve tarımsal ürünlerin ticaret merkezi haline gelmiştir. Osmanlı İmparatorluğu döneminde ise Gemlik, Bursa'daki Yıldırım Camii ve Medresesi'ne vakfedilmiş bir kasaba olarak önemli bir yer tutmuştur. Günümüzde Gemlik, Türkiye'nin Bursa iline bağlı bir ilçedir.

Nazca çizgilerinin kim tarafından yapıldığı kesin olarak bilinmemektedir. Çoğu araştırmacı, çizgilerin MÖ 200 ile MS 600 yılları arasında yaşamış olan Nazca kültürüne ait olduğunu kabul eder. Çizgilerin ne amaçla yapıldığı da tam olarak bilinmemektedir. Bazı teoriler, bunların astronomi takvimi, dini sembolizm veya su ve tarımla ilgili ayinler ile ilişkili olduğunu öne sürmektedir.

Çanak çömlek, Yakın Doğu Asya uygarlığına aittir. Çanak çömleğin mucidi olarak belirli bir uygarlık veya topluluk gösterilemez, çünkü bu icadı yapan kişinin kim olduğu bilinmemektedir. Çanak çömlek, tarih öncesi dönemlerde Yakın Doğu'da ortaya çıkmıştır. Ayrıca, Anadolu-Suriye-Irak sınır bölgelerinde de erken dönem çanak çömlek örnekleri bulunmuştur.

Mezopotamya medeniyeti, Anadolu medeniyetinden daha eskidir. Mezopotamya, Orta Doğu'da, Dicle ve Fırat nehirleri arasında kalan ve tarihte birçok medeniyetin beşiği olmuş bir bölgedir. Mezopotamya'da yaşayan ilk medeniyetlerden biri, MÖ 3200'de yazıyı icat eden Sümerler'dir.

Çayönü'nde yaşamış olan uygarlıklar arasında yerleşik avcı-toplayıcı topluluklar ve tarım yapan, hayvan yetiştiren toplumlar bulunmaktadır. Çayönü, günümüzden yaklaşık 10 bin yıl önceye, Çanak Çömleksiz Neolitik Dönem'e tarihlenmektedir. Çayönü'nde yaşamış olan topluluklar tarafından kullanılan bazı malzemeler şunlardır: çakmaktaşı; obsidyen; bazalt; doğal bakır. Çayönü'ndeki ilk kazı çalışmaları 1964 yılında Dr. Halet Çambel ve Prof. Dr. Robert J. Braidwood tarafından başlatılmıştır.

Aslanlı Kapı, farklı tarihi bağlamlarda çeşitli sembolleri temsil etmektedir: Selçuklu Kültürü: Ani'de bulunan Aslanlı Kapı, Selçukluların 1064 yılında şehri fethettiğini simgeleyen bir arslan kabartmasına sahiptir. Miken Uygarlığı: Miken şehrinin ana kapısı olan Aslanlı Kapı, Yunan anakarasındaki ilk abidevi aslan heykellerini barındırmaktadır. Hitit Kültürü: Hattuşa'daki Aslanlı Kapı, Hititlerin sembolü olarak kabul edilir ve şehrin önemli bir yapısını temsil eder.

Karya (Karia) Uygarlığı, Anadolu'nun güneybatısında yer alır. Sınırları: Kuzeyde: Maiandros Nehri (Büyük Menderes) ve Messogis Dağları (Aydın Dağları). Güneyde: İndos Nehri (Dalaman Çayı). Doğuda: Salbakos Dağı (Babadağ). Batıda: Ege Denizi. Günümüzdeki karşılığı: Muğla ve Aydın illerinin büyük bir kısmını kapsar.

Mu uygarlığının etkilediği medeniyetler arasında şunlar yer alır: Sümer uygarlığı. Uygur İmparatorluğu. Maya, Aztek ve İnka uygarlıkları. Bu iddialar, bilimsel olarak kabul görmemiştir ve herhangi bir arkeolojik veya antropolojik bulguyla desteklenmemiştir.

Babiller, günümüze çeşitli eserler bırakmıştır: Mimari Eserler: Babil Kulesi (Etemenanki Zigguratı). Asma Bahçeler. İştar Kapısı. Yazılı Eserler: Hammurabi Kanunları. Gılgamış Destanı. Bilimsel ve Teknolojik Eserler: Abaküs. 60 tabanlı sayı sistemi. Güneş saati. Ay ve güneş tutulmalarının tahmini. Zodyak. Babiller ayrıca tıp alanında da önemli katkılarda bulunmuş, hastalıkların teşhisi ve prognozu gibi süreçleri geliştirmişlerdir.

Konya, tarih boyunca birçok uygarlığa ev sahipliği yapmıştır. Bunlardan bazıları: Hititler. Frigler ve Kimmerler. Lidyalılar. Persler. Büyük İskender. Roma ve Bizans. Konya, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde de önemli bir merkez olmuştur.