Uygarlıklar

Bir haftanın 7 gün olmasının temel nedeni, Mezopotamya'da yaşamış olan Babillilerin astronomik gözlemleri ve ay döngülerini inceleme şekilleridir. Babilliler, 7 gök cismini (Güneş, Ay, Merkür, Venüs, Mars, Jüpiter ve Satürn) tespit eden bir uygarlıktı ve bu sayı onlar için özel bir önem taşıyordu. Bu 7 günlük hafta anlayışı, Babillilerden sonra Persler, Yahudiler, Yunanlılar ve Romalılar tarafından da benimsendi.

Gutiler, Akad İmparatorluğu'nu yıkmışlardır. MÖ 22. yüzyılda, Akad İmparatorluğu'nda iç karışıklıklar yaşanırken Gutiler, bu zayıflıktan faydalanarak saldırılarını artırmış ve Guti Kralı Erridupizir, Akad’ın başkenti Agade’yi ele geçirerek Akad İmparatorluğu’nu yıkmıştır.

Medler ve Persler aynı değildir, onlar iki İran halkıdır. Medler, bugünkü İran'ın kuzeybatısında, batı Zagros'un dağlık bölgeleri ile Mazandaran'ın güney bölgeleri arasında yaşamış bir halktır. II. Kiros (Büyük Kiros), MÖ 553’te dedesi Med Kralı Astyages’e karşı ayaklanmış ve Med İmparatorluğu’nu devirerek Perslerden oluşan Ahameniş İmparatorluğu'nu kurmuştur.

TRT Belgesel'de yayınlanan Gizemli Tarih programı, Prof. Dr. Hikmet Kırık'ın anlatımıyla tarih boyunca çeşitli yerleşim yerleri ve uygarlıkların sırlarını ele almaktadır. Programda ele alınan bazı konular şunlardır: Göbeklitepe; Ayasofya; Derinkuyu Yeraltı Şehri; Mimar Sinan; Piri Reis'in Dünya Haritası; Troya; Hititler; Çatalhöyük; Frigler; Büyük Hipodrom.

Mu Kıtası'nda yaşadığı iddia edilen bazı topluluklar şunlardır: Naacal Halkı. Uygur İmparatorluğu. Mu Kıtası, ilk olarak 19. yüzyılda yazar ve gezgin Augustus Le Plongeon tarafından ortaya atılmış, daha sonra James Churchward tarafından popülerleştirilmiştir.

Uruk, Sümer uygarlığına aittir. Uruk dönemi (yaklaşık MÖ 4000-3100), Mezopotamya tarihinde protohistorik Kalkolitik dönemden Erken Tunç Çağı dönemine kadar, Obeyd döneminden sonra ve Cemdet Nasr döneminden önce var olmuştur.

Tuşpa, Urartular uygarlığına aittir. MÖ 9. yüzyılın ortalarında, Urartu kralı I. Sarduri tarafından başkent olarak kurulan Tuşpa, Urartu'nun yıkılışına kadar bu işlevini sürdürmüştür.

Akalar, Miken Uygarlığı'na aittir. Miken Uygarlığı, Anadolu'dan MÖ. II. binde Yunanistan'a gelen Akalar tarafından kurulmuştur.

Batı Anadolu uygarlıkları arasında şunlar sayılabilir: İonlar (İonyalılar). Frigler. Lidyalılar. Urartular. Ayrıca, Truva da Batı Anadolu'da yer alan önemli uygarlıklardan biridir.

Eski uygarlıklar, çeşitli kriterlere göre farklı şekillerde ayrılabilir. Bazı ayrımlar: Merkezileşmiş ve merkezileşmemiş: Uygarlıklar, merkezileşmiş (örneğin, devlet yapısına sahip) ve merkezileşmemiş (örneğin, kabile toplulukları) olarak ayrılabilir. Coğrafi bölgelere göre: Mezopotamya, Mısır, Anadolu, Çin, Hindistan gibi coğrafi bölgelere göre sınıflandırılabilir. Tarihsel dönemlere göre: Neolitik, Bronz Çağı, Demir Çağı gibi dönemlere göre ayrılabilir. Kültürel özelliklere göre: Çok kültürlü, tek tanrılı veya çok tanrılı dinlere sahip uygarlıklar olarak sınıflandırılabilir. Ayrıca, bazı teorisyenler uygarlıkları sosyal eşitsizlik ve siyasi sistemlere göre de kategorize etmiştir.

Persis, Ahameniş İmparatorluğu, Seleukos İmparatorluğu, Part İmparatorluğu ve Sasani İmparatorluğu gibi çeşitli uygarlıklara ait olmuştur. Ahameniş İmparatorluğu: Persis, bu imparatorluğun bir satraplığı (eyaleti) olarak MÖ 6. yüzyıldan itibaren önemli bir rol oynamıştır. Seleukos İmparatorluğu: MÖ 3. yüzyılın sonundan MÖ 2. yüzyılın başlarına kadar Persis, Seleukosların etkisi altında kalmış ve bu dönemde Persis'in kendi madeni parasını bastığı bilinmektedir. Part İmparatorluğu: Persis, Part Arşak kralı I. Mithridatis tarafından kontrol edilmiş ve bu dönemde Persis kralları, "malk" (kral) unvanıyla para basmıştır. Sasani İmparatorluğu: MS 224'ten 651'e kadar Persis, Sasani İmparatorluğu'nun bir parçası olarak kalmıştır.

Hevsel Bahçeleri, Mezopotamya'daki birçok medeniyete aittir. Bu topraklar, tarih boyunca Sümerler, Asurlular, Babil İmparatorluğu, Persler, Bizanslılar ve Osmanlı İmparatorluğu gibi uygarlıkların egemenliği altında kalmıştır.

İlk Çağ uygarlıkları arasında şunlar sayılabilir: Sümerler. Akadlar. Babiller. Asurlular. Urartular. Frigyalılar. Lidyalılar. İyonyalılar. Hititler. Ayrıca, Mısır, Girit, Miken ve Yunan uygarlıkları da İlk Çağ uygarlıkları arasında yer alır.

Ceyhun ve Seyhun nehirleri, Orta Asya'daki medeniyetlere aittir. Bu nehirler, tarihi Maveraünnehir bölgesini oluşturur. Ayrıca, Seyhun ve Ceyhun nehirleri, ilk çağlardan itibaren insanların büyük çöllerle kaplı bu coğrafyada yaşayabilmelerine olanak tanımış ve tarım yapılabilmesini sağlamıştır.

5. sınıfta öğretilen Anadolu ve Mezopotamya uygarlıkları toplamda 9 tanedir. Anadolu uygarlıkları: Hititler; Frigler; Lidyalılar; İyonlar; Urartular. Mezopotamya uygarlıkları: Sümerler; Babiller; Asurlular.

İndus Vadisi Uygarlığı'nın yok olmasının birkaç nedeni olduğu düşünülmektedir: Çevresel faktörler: İndus Nehri'nin taşkınları kontrol edilemez hale gelmiş ve tarım üretimini olumsuz etkilemiştir. İklim değişikliği: 4.2k Olayı olarak bilinen kuraklık, uygarlığın çöküşünde önemli bir rol oynamıştır. Ekonomik zorluklar: İnşaat teknikleri, özellikle tuğla pişirme yöntemi, ormanların hızla tükenmesine yol açmış ve bu da toprak erozyonunu artırmıştır. Göçebe istilalar: Kuzeyden gelen Hint-Aryan istilacılarının şehirlere saldırdığı ve insanları güneye sürdüğü düşünülmektedir. Bu faktörlerin birbirini tetikleyen bir dizi olay olarak uygarlığın çöküşüne yol açtığı kabul edilmektedir.

Asur ve Sümerler aynı değildir, ancak aralarında bazı benzerlikler bulunmaktadır. Sümerler, Mezopotamya'da M.Ö. 3000 civarında ortaya çıkan ve ileri bir uygarlık kuran bir halktır. Benzerlikler: Her iki halk da Sümerlerden etkilenmiş ve onların din, yazı gibi kültürel unsurlarını benimsemiştir. Tapınak ve saray gibi yapıları pişmiş kil tuğlalarla inşa etmişlerdir.

Volga Nehri, Rusya uygarlığına aittir. Tarih boyunca Volga Nehri, çeşitli uygarlıkların buluşma noktası olmuştur. Volga, Orta Çağ'da yeni toprakların fethini sağlamış ve farklı uygarlıklar, dinler ve kültürler arasında bağlantı kurmuştur. Günümüzde Volga Nehri, Rusya'nın önemli bir ulaşım yolu olup, Moskova ve St. Petersburg gibi büyük şehirlerin yakınında yer alır.

İnka ve Aztek aynı değildir, bunlar Amerika kıtasında yaşamış iki farklı medeniyettir. İnka Medeniyeti: Güney Amerika'da, Ekvador, Peru, Bolivya ve Kuzey Şili'de gelişmiş büyük bir imparatorluktur. Aztek Medeniyeti: Orta Amerika'da, Meksika'nın kuzeyinde kurulmuş, Tenochtitlan (günümüzde Mexico City) başkentlidir.

Dara'da yaşamış bazı topluluklar: Parth ve Seleukos Krallıkları. Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu. Sasani İmparatorluğu. Araplar. Artuklu Beyliği. İlhanlılar. Rus ve Çeçenler.