ToprakBilimi

Toprak analizi yapılmadan toprak hakkında şunlar söylenebilir: Toprak verimliliği ve besin elementleri: Toprak, birçok mineral madde içerir ancak bu maddelerin miktarları yeterli olmayabilir. Gübre ihtiyacı: Yanlış gübre kullanımı, hem toprağa hem de bitkiye zarar verebilir. Ürün çeşitliliği: Toprak analizi yapılmadan, hangi üründen en fazla verim alınabileceği belirlenemez. Çevre kirliliği ve çoraklaşma: Fazla gübre kullanımı, çevre kirliliğine ve toprağın çoraklaşmasına yol açabilir. Toprak analizi, doğru ürünün doğru toprağa ekilmesi, yüksek verim ve kaliteli ürün elde edilmesi için büyük önem taşır.

Dolomitli toprak, tarım ve bahçecilikte iyi bir toprak türü olarak kabul edilir. Dolomit, kalsiyum ve magnezyum açısından zengin bir mineraldir ve bu nedenle toprak pH'ını ayarlamak için kullanılır. Dolomitli toprağın faydaları: pH dengesini sağlar: Asitli toprakları nötralize eder ve uygun pH seviyesini korur. Mineral kaynağı: Bitkilerin büyümesi için gerekli olan kalsiyum ve magnezyum minerallerini sağlar. Erozyonu önler: Organik madde içeriği sayesinde toprak yapısını iyileştirir ve erozyonu azaltır. Ancak, dolomitli toprakların kullanımı, özellikle yüksek sıcaklıklarda kalsiyum okside ve magnezyum okside ayrışabileceği için dikkatli olunmalıdır. Sonuç olarak, dolomitli toprak, uygun şekilde kullanıldığında bitkiler için faydalı olabilir.

Erozyon çeşitleri: Su erozyonu: damla erozyonu; yüzey akış erozyonu; oluk erozyonu; yarıntı erozyonu; akarsu yatağı kaynaklı erozyon. Rüzgar erozyonu: hava akımı ile uçma; yüzeyde sürüklenme; sıçrama. Özel erozyonlar: tünel erozyonu; sivri tepe erozyonu; korunmuş sütun erozyonu. Diğer erozyon türleri: kıyı erozyonu; çığ ve buzul erozyonu.

Avokado, en iyi derin, verimli, iyi drenajlı, kumlu-tınlı ve alüvyal topraklarda yetişir. Ayrıca, avokado için en uygun toprak pH'ı nötre yakın veya hafif asitli (pH 5-7) olmalıdır. Megep.meb.gov.tr sitesinde avokado toprağı ile ilgili daha detaylı bilgilere ulaşabilirsiniz.

Killi toprakların bazı özellikleri: Su tutma kapasitesi: Killi topraklar, suyu kolayca emip tutabilir, bu da kurak bölgelerde tarım için avantaj sağlar. Düşük su geçirgenliği: Su geçirgenliği düşüktür, bu nedenle drenaj problemleri yaşanabilir. Yoğun yapı: Sıkı ve yoğun bir yapıya sahiptir, işlenmesi zor olabilir. Besin maddesi zenginliği: Kalsiyum, magnezyum, potasyum ve demir gibi mineraller açısından zengindir. Geç ısınma: Kış aylarında nemli ve serin kalır, yazın ise kurumaya elverişlidir. Yapışkanlık: Kuruduğunda sert, ıslandığında ise yapışkan bir kıvam alır. Kök gelişimi: Toprağın yoğun yapısı, köklerin derinlemesine yayılmasını engelleyebilir. Şişme-büzülme: Bu özellik, inşaat faaliyetlerini olumsuz etkileyebilir.

Podzol toprakların verimsiz olmasının sebebi, aşırı yıkanma nedeniyle bünyesindeki mineral gibi maddelerin çoğunun yıkanarak yok olmasıdır. Ayrıca, soğuk ve nemli iklim şartlarının hüküm sürdüğü iğne yapraklı orman örtüsü altında oluşan podzol topraklarda, soğuk nedeniyle yeteri kadar bakteri faaliyeti olmadığından organik maddeler yeterince parçalanamaz ve toprak verimsiz kalır. Ancak, gübreleme sonucu toprağın organik maddeye kavuşmasıyla podzol topraklar tarıma açılabilir.

"Toprağı bol olsun" deyimi, genellikle gayrimüslim ölülerin anılmasında kullanılır. Ayrıca, bu deyim tarım veya bahçecilikle ilgili olarak da kullanılabilir; verimli ve besin açısından zengin bir toprağa sahip olmak, bitkilerin daha iyi büyümesine ve verimli bir şekilde ürün vermesine olanak tanır.

Edafik faktörler, bir ekosistemde toprakla ilgili çevresel koşulları belirleyen ve bitkilerin büyümesini, gelişimini etkileyen temel faktörlerdir. Başlıca edafik faktörler şunlardır: Toprak pH'ı. Toprak dokusu. Toprak nem içeriği. Toprak organik madde miktarı. Toprak yapısı. Toprak besin içeriği. Toprak sıcaklığı. Toprak biyolojisi. Toprak tuzluluğu. Toprak aerasyonu (hava geçirgenliği).

"Ölü toprak" ifadesi, belirli bir bölge ile ilişkilendirilmemiş genel bir terimdir. Ancak, Türkiye'de çeşitli toprak tipleri bulunmaktadır. İşte bazı örnekler: Alüvyal Topraklar: Akarsular tarafından taşınan materyallerin birikmesiyle oluşur ve genellikle düz ve az eğimli yerlerde bulunur. Kestane Renkli Bozkır Toprakları: İç Anadolu ve Doğu Anadolu bölgelerinde yaygındır. Kireçli Topraklar: Ege, İç Anadolu ve Doğu Anadolu bölgelerinde bulunur. Çorak (Tuzlu-Alkali) Topraklar: Tuz Gölü ve çevresinde yaygındır. Daha spesifik bir bilgi için "ölü toprak" ifadesinin tam olarak ne anlama geldiğini belirtmek gerekebilir.

Soya, kumlu-killi topraklar başta olmak üzere farklı toprak tiplerinde yetişebilir. Soya için en iyi yetişme ortamı, killi, killi kumlu, orta ağır, kolay ısınan ve humuslu topraklardır. Soya, çok kumlu topraklar dışındaki toprak türlerinde iyi gelişir. Soya için toprağın asitliği de önemlidir; genellikle orta seviyelerdeki (pH: 6,0-6,5) toprak asitliği soya için uygundur.

Sulama randımanı, bitkinin tükettiği su miktarının su kaynağından alınan su miktarına oranıdır. Sulama randımanı hesabı için kullanılan bazı formüller şunlardır: Damla sulama yönteminde: T = 1000dt/(q.N) formülünde; T sulama süresini, dt uygulanacak brüt su miktarını, q damlatıcı debisini ve N ise birim alandaki damlatıcı sayısını ifade eder. Yağmurlama sulama yönteminde: T = dt / Iy formülünde; T sulama süresini, dt uygulanacak brüt su miktarını ve Iy yağmurlama hızını gösterir. Sulama randımanı, sıcak ve kurak iklimlere göre değişmekle birlikte genellikle %70-75 arasında alınır. Sulama randımanı hesaplamaları için daha detaylı bilgilere aşağıdaki kaynaklardan ulaşılabilir: acikders.ankara.edu.tr; tesisat.org; kastamonu.tarimorman.gov.tr.

Karadeniz Bölgesi'nde en verimli toprakların bulunduğu yerler arasında Çarşamba Ovası öne çıkmaktadır. Çarşamba Ovası'nın verimli olmasının bazı nedenleri: Alüvyonlu toprak yapısı. Yüksek yer altı su seviyesi. Ilıman iklim. Erozyonun az olması. Ayrıca, Karadeniz Bölgesi genelinde kıyı şeridine yakın bölgeler ve bazı iç kesimler verimli tarım arazilerine sahiptir.

En iyi toprakta bulunan besin maddeleri şunlardır: Makro besin elementleri: azot (N); fosfor (P); potasyum (K); kalsiyum (Ca); magnezyum (Mg); kükürt (S). Mikro besin elementleri: demir (Fe); mangan (Mn); bakır (Cu); çinko (Zn); molibden (Mo); bor (B); klor (Cl). Ayrıca, toprağın verimliliğini artıran diğer unsurlar da vardır: Organik madde. pH seviyesi. Mineral içeriği.

Toprak, üç boyutlu bir yapıya sahiptir çünkü: Derinlik. Katı, sıvı ve gaz fazların varlığı.

Toprakların sınıflandırılmasında kullanılan eski ve yeni sistemlere örnek olarak şunlar verilebilir: Eski Toprak Sınıflandırma Sistemi. Yeni Toprak Taksonomisi (Soil Taxonomy). 1938 Amerikan Toprak Sınıflandırma Sistemi. FAO-UNESCO Toprak Sınıflandırma Sistemi. Ayrıca, Türkiye’de yaygın olarak kullanılan sınıflama sistemleri arasında genellikle eski ve yeni Amerikan toprak sınıflandırma sistemi olarak bilinen Marbut tarafından geliştirilmiş sistem de bulunur.

Toprak çatlamasının başlıca nedenleri: Kil mineralleri: Toprakta bulunan montmorillonit gibi şişen kil mineralleri, su alarak toprağın şişmesine neden olur. Kuraklık: Toprağın su kaynaklarının tükenmesi ve kuruması, çatlakların oluşmasına yol açar. Aşırı sıcaklık değişimleri: Güneş altında uzun süre kalan toprağın aşırı ısınması ve ardından hızlı bir şekilde soğuması, termal genleşme ve büzülme gibi etkilere neden olarak toprakta çatlakların oluşmasına katkıda bulunur. Toprak sıkışması: Yoğun tarım faaliyetleri veya ağır makinelerin kullanımı gibi etkenler toprağı sıkıştırabilir. Erozyon: Su ve rüzgar erozyonu, toprağın yüzeyinde aşındırıcı etkiler yaratarak çatlaklara yol açabilir. Jeolojik faktörler: Kireçtaşı veya kil gibi malzemeler, suyun emilimini sınırlayarak çatlaklara sebep olabilir.

Çernezyom toprakları, yarı nemli step bölgelerinde, yağışın artış gösterdiği yüksek platolarda görülür. Türkiye'de, çernezyom toprakları genellikle Erzurum-Kars platosunda ve Kars, Göle, Sarıkamış gibi alanlarda rastlanır. Dünyada ise çernezyom toprakları şu bölgelerde bulunur: Ukrayna'nın kuzeydoğusu; Sibirya'nın içleri; Rusya'nın güneyi; Kanada'nın batı bölgeleri; Arjantin; Amerika Birleşik Devletleri; Çin.

Toprak küplerin kaç yıl dayandığı hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, toprak ve toprak ürünleri hakkında bazı bilgiler mevcuttur: Torf, yani turba toprağı, bataklık ve benzeri su altındaki arazilerde yetişen bitkilerin kısmen çürümesiyle oluşur ve pH değeri 5,5 ile 6,5 arasındadır. Toprak tabakasının 40-50 santimetresinin oluşabilmesi için en az 20-25 bin yıllık bir süre gereklidir. Cam şişelerin doğada yok olma süresi en az 4000 yıldır.

Toprak oluşumunda çözünme, tüm kayaç türlerinde görülebilir, ancak çözünme türü ve hızı kayaç türüne göre değişiklik gösterir. Fiziksel çözünme, özellikle çöller ve karasal iklim bölgelerinde, sıcaklık farkının etkisiyle kayaçların çatlaması, parçalanması ve ufalanması şeklinde gerçekleşir. Kimyasal çözünme, suyun, gazların ve sıcaklığın etkisiyle kayaçlarda meydana gelir. Biyolojik çözünme, bitki kökleri ve toprak altında yaşayan solucan gibi canlı organizmaların salgılarıyla, topraktaki canlı artıkları olan organik maddelerin parçalanmasıyla oluşur.

Topraktaki nem oranı, iki farklı şekilde hesaplanabilir: 1. Ağırlık yüzdesi cinsinden: Topraktaki nem miktarı, toprak kuru ağırlığının yüzdesi cinsinden ifade edilir. 2. Hacim yüzdesi cinsinden: Toprak hacminin yüzdesi cinsinden ifade edilir. Gravimetrik yöntem ile nem oranı şu şekilde belirlenir: 1. Kabı tartın ve toprak örneğini ekleyin. 2. Toprak örneğini fırında (110°C'de 2-3 saat) veya güneşte (2-3 gün) kurutun. 3. Kurutma sonrası ağırlığı belirleyin. 4. Nem oranı, toprak örneğindeki mevcut suyun ağırlığının kuru toprağın ağırlığına oranlanmasıyla bulunur. Alternatif yöntemler arasında tansiyometri, dirençli toprak nem ölçümü ve nötron yöntemi de bulunur.