ToprakBilimi

İntrazonal topraklar, ana materyal üzerinde oluşur ve bu materyalin özelliklerinin doğrudan yansıdığı topraklardır.

Torf ve toprak farklı şeylerdir. Torf, çürümüş bitkisel materyallerden oluşan, organik bileşenleri bol, su tutma kapasitesi yüksek ve asidik pH değerine sahip bir toprak türüdür. Toprak ise, bitkilerin beslendiği, tam ayrıştığı için organik maddesi daha yüksek olan ve geniş alanlarda tercih edilen bir ortamdır.

Eski Amerikan Toprak Sınıflandırma Sistemi, 1949 yılında geliştirilen ve toprakları zonal, azonal ve intrazonal olmak üzere üç kategoriye ayıran bir sistemdir. Bu sistemde yer alan toprak türleri şunlardır: 1. Zonal Topraklar: İklim ve bitki örtüsünün etkisiyle oluşmuş, iyi gelişmiş profil özelliğine sahip topraklardır. 2. Azonal Topraklar: Horizonu olmayan, eğimli sahalarda aşınma veya taşkın ovalarında sürekli malzeme birikimi sonucu oluşan topraklardır. 3. Intrazonal Topraklar: Topografya ve ana materyal faktörlerinin etkisiyle oluşmuş, horizonları gelişmemiş topraklardır.

Evet, Türkiye'de hidromorfik topraklar bulunmaktadır. Bu topraklar, özellikle İç Anadolu Bölgesi'nde bulunan Konya Havzası, Doğu Anadolu Bölgesi'nde bulunan Erzurum Ovası ve Ege Bölgesi'nde bulunan Küçük Menderes ile Büyük Menderes'in denize yakın olan kısımlarında yaygındır.

Killi topraklar, genel olarak daha verimli olarak kabul edilir. Kumlu topraklar ise işlenmesi kolay olmasına rağmen, besin maddelerini tutamaz ve genellikle asitlidir.

Çernezyom topraklarının özellikleri şunlardır: 1. Yüksek Organik Madde İçeriği: Humus bakımından zengindir, bu da toprağın verimliliğini artırır. 2. Mükemmel Su Tutma Kapasitesi: Suyu etkili bir şekilde tutar ve bitkilerin su ihtiyacını karşılar. 3. Nötr pH Seviyesi: Bitki gelişimi için ideal olan nötr bir pH seviyesine sahiptir. 4. Kalsiyum ve Magnezyum İçeriği: Bu mineraller, bitkilerin sağlıklı büyümesi için gereklidir ve çernezyom topraklarında bolca bulunur. 5. Renk: Koyu renklidir, bu yüzden kara topraklar olarak da adlandırılır. Bu topraklar, soğuk ve ılıman iklim bölgelerinde yaygın olarak bulunur ve tarımsal üretim için son derece değerlidir.

Çöl toprakları, çöl ikliminin etkisi altında oluşan, organik madde yönünden fakir ve genellikle kireç ile tuzlar bakımından zengin topraklardır. Başlıca çöl toprağı türleri şunlardır: 1. Aridisoller: En yaygın çöl toprağı türüdür, düşük organik madde içerir ve tuz ile karbonat birikimi sık görülür. 2. Entisoller: Genellikle çakıllı ve kumlu yapıya sahiptir, toprak horizonları gelişmemiştir. 3. Calcisoller: Alt katmanlarında yoğun kireç birikimi vardır, su geçirme kapasitesi düşük olabilir. 4. Solonçak ve Solonetz Toprakları: Tuzluluk problemi belirgindir, bitki gelişimi için oldukça elverişsizdir. Bu topraklar, doğrudan tarıma elverişli değildir ancak sulama ve gübreleme yöntemleriyle tarım yapılabilir hale getirilebilir.

Türkiye'de en verimli alüvyon topraklar, Kuzey Anadolu fay hattı üzerinde yer alan çöküntü ovalarında bulunmaktadır. Bu ovalardan bazıları şunlardır: - Ege Bölgesi: Gediz, Küçük ve Büyük Menderes ile Bakırçay ovaları. - Doğu Anadolu: Pasinler, Muş, Erzincan ve Erzurum ovaları. Ayrıca, Güney Marmara ovaları da alüvyon toprakların yaygın olarak görüldüğü yerlerdendir.

Kırmızı toprak, içerdiği demir oksit mineralleri nedeniyle kırmızı renge sahiptir.

Buğdayın toprak üstünde kalmasının birkaç nedeni vardır: 1. Anız Yakma: Organik madde miktarını azaltan anız yakma, buğdayın toprakta daha zor çürümesine ve organik maddeye dönüşmesine yol açar. 2. Ekim Derinliği: Ağır bünyeli topraklarda buğdayın derine ekilmesi, tohumların toprak üstüne çıkamamasına neden olabilir. 3. Toprak Hazırlığı: Toprağın yeterince hazırlanmaması, tohumların uygun çimlenme ve çıkış ortamını oluşturmaz.

Türkiye'de üç ana çeşit toprak tipi bulunmaktadır: zonal topraklar, azonal topraklar ve intrazonal topraklar.

Toprakta fosfor analizi yapılır çünkü fosfor, bitkilerin gelişimi için temel bir elementtir. Bu analizin yapılma amaçları şunlardır: 1. Bitki besin maddelerinin belirlenmesi: Topraktaki fosfor miktarının tespiti, bitkilerin ihtiyaç duyduğu diğer besin maddeleriyle birlikte değerlendirilir. 2. Gübreleme planlaması: Fosfor eksikliğini gidermek için gerekli gübrelerin türünü ve miktarını belirlemek. 3. Toprak kalitesinin iyileştirilmesi: Aşırı gübre kullanımını önleyerek toprak verimliliğini korumak. 4. Çevre kirliliğinin önlenmesi: Fosforun su kütlelerine karışarak ötrofikasyona neden olmasını engellemek.

Toprak analizi yapılmadan toprak hakkında şu bilgiler söylenebilir: 1. Toprağın besin maddesi içeriği: Toprağın potasyum, kalsiyum, fosfor, azot ve diğer elementler açısından zengin veya fakir olduğu belirlenemez. 2. Toprağın pH derecesi: Toprağın asidik mi yoksa bazik mi olduğu, bitkilerin besinleri emme kapasitesini etkiler. 3. Toprak yapısı: Toprağın tınlı, killi veya kumlu bir yapıda olduğu tespit edilemez. 4. Organik madde oranı: Toprağın su tutma kapasitesi ve verimliliği hakkında doğru bilgi elde edilemez. 5. Tuzluluk durumu: Fazla tuzlu topraklar, bitki gelişimini olumsuz etkileyebilir ve bu durum analiz yapılmadan belirlenemez. Bu nedenle, doğru gübreleme ve sulama stratejileri geliştirmek için toprak analizi yapılması önemlidir.

Topraktaki iyonların arttırılması için iyon değişimi yapabilen sorbentlerin kullanılması gerekmektedir olup, aşağıdaki yöntemlerle iyon konsantrasyonu artırılabilir: 1. Gübreleme: Toprağa gübreler eklenerek iyon konsantrasyonu yükseltilir. 2. Kireçleme: Toprak asitliğini gidermek için kireç (Ca ve Mg içeren bileşikler) uygulanır, bu da toprak reaksiyonunu nötr hale getirerek iyon dengesini sağlar. 3. Kükürt uygulaması: Alkalin topraklarda pH'yı düşürmek ve iyon dengesini sağlamak için kükürt kullanılır. Bu işlemler, bitki besin elementlerinin yıkanarak kök bölgesinden uzaklaşmasını önler ve bitkilerin iyonlardan yararlanmasını sağlar.

Dolomitli toprak, birçok açıdan faydalıdır. Başlıca faydaları: - Toprağın asitliğini azaltır. - Toprağın yapısını iyileştirir ve içindeki faydalı mikroorganizmaların gelişimini destekler. - Bitkiler için gerekli olan magnezyum ve kalsiyum gibi besinleri sağlar. - Yabancı otların gelişimini yavaşlatır ve zararlıları yok eder. Dolomitli toprak, sadece toprak analizi yapıldıktan sonra kullanılmalıdır. Ayrıca, bu toprağın aşırı kullanımı da olumsuz sonuçlara yol açabilir.

Erozyon çeşitleri iki ana kategoriye ayrılır: su erozyonu ve rüzgar erozyonu. Su erozyonu beş alt türe ayrılır: 1. Damla erozyonu: Yağmur damlalarının toprağı aşındırması ve sıçratarak taşıması sonucu oluşur. 2. Yüzey akış erozyonu: İnfiltrasyon olmayan suyun yüzey akışa geçerek toprak yüzeyindeki tanecikler ve parçalanmış agregatlarla karışıp yarattığı erozyondur. 3. Oluk erozyonu: Yüzey akışın devam etmesiyle aşınımın artması ve olukların oluşması durumudur. 4. Yarıntı erozyonu (gully): Oluk erozyonunun ilerleyerek olukların daha geniş ve derin hale gelmesi olayıdır. 5. Akarsu yataklarının yarattığı erozyon: Akarsuların yataklarını aşındırması sonucu oluşur. Rüzgar erozyonu ise üç şekilde gerçekleşir: 1. Sıçrama: 0,1 mm ile 0,5 mm arasındaki toprak parçalarının rüzgar nedeniyle hareket etmesi olayıdır. 2. Hava akımı ile uçma: 0,1 mm ve daha küçük toprak parçalarının rüzgar nedeniyle kilometrelerce uzağa taşınmasıdır. 3. Yüzeyde sürüklenme: 0,5 mm ile 1 mm arasındaki toprak parçalarının rüzgarla yüzey üzerinde sürüklenmesidir.

Potasyum sülfat (K2SO4) aşağıdaki bitkilerde kullanılabilir: Meyve ağaçları; Sebzeler; Turunçgiller; Tütün; Bağlar; Pamuk; Şeker pancarı; Seralar. Ayrıca, kumlu ve organik maddeler açısından fakir topraklarda da potasyum sülfat uygulaması yapılabilir.

Podzol topraklar, verimsiz olmasının başlıca nedenleri şunlardır: 1. Mineral Açısından Fakirlik: Yoğun yağışlar nedeniyle minerallerin yıkanması sonucu toprak, besin maddeleri açısından fakirleşir. 2. Kül Rengi: Minerallerin taşınmasıyla toprak, kül renginde olur ve bu da bitki gelişimi için gerekli olan renk ve yapıyı sağlamaz. 3. Asidik Yapı: Yüksek konsantrasyonda demir ve alüminyum iyonları içeren podzol topraklar, oldukça asidiktir ve bu da bitkilerin büyümesini zorlaştırır. Bu sorunlar, podzol toprakların tarıma elverişli hale getirilmesi için gübreleme ve tarım kireçi gibi yöntemlerle aşılabilir.

Killi toprak özellikleri şunlardır: 1. Kil Bölümünün Hakimiyeti: Killi topraklar, kil minerallerinin baskın olduğu topraklardır. 2. Su ve Hava Hareketinin Güçleşmesi: İnce çaplı kil tanecikleri arasındaki gözeneklerde su ve hava hareketi zordur, bu nedenle killi topraklar sıkı yapıdadır. 3. Nem Tutma Kapasitesi: Killi topraklar, yüksek nem tutma özelliğine sahiptir. 4. Besin Maddelerini Tutma Yeteneği: Organik madde içeriği bakımından zengin olup, besin maddelerini iyi tutarlar. 5. Çatlama ve Büzülme: Kuruduğunda çatlamaya ve büzülmeye yatkındırlar. 6. İşlenmesinin Zorluğu: Killi toprakların yönetimi ve işlenmesi zordur.

MAP gübresi dönüm başına genellikle 20 ila 50 kilogram arasında atılır. Ancak, kesin miktar bitki türüne, büyüme evresine ve yetiştirilen bölgenin toprak özelliklerine bağlı olarak değişebilir.