ToprakBilimi

Türkiye'deki 3 büyük toprak grubu şunlardır: 1. Zonal Topraklar: Belirli iklim koşullarında ve bitki örtüsü altında oluşan topraklardır. 2. Azonal Topraklar: Yer şekillerinin etkisiyle taşınarak farklı yerlere biriken topraklardır. 3. İntrazonal Topraklar: Anakaya yapısı ve drenaj koşullarına göre oluşan topraklardır.

Avokado en iyi, derin, verimli, iyi drenajlı, kumlu-tınlı ve alüvyal topraklarda yetişir. Megep'in spesifik bir toprak önerisi bulunmamaktadır.

"Toprak bolluğu" ifadesi, genellikle toprak verimliliği ve üretkenliği anlamında kullanılır. Bu deyim, bitkilerin sağlıklı büyümesi ve daha fazla ürün vermesi için gerekli olan, besin maddeleri açısından zengin ve iyi drenaj sağlayan toprakları ifade eder.

Ölü toprak (torf toprak), nemli ve ılıman iklimlerde, genellikle göl ve bataklık gibi sulak alanlarda bulunur.

Edafik faktörler, bir ekosistemde toprakla ilgili çevresel koşulları belirleyen ve bitkilerin büyümesini, gelişimini etkileyen temel faktörlerdir. Bu faktörler şunlardır: 1. Toprak pH'ı: Toprağın asidik, nötr veya alkalin olma durumu. 2. Toprak dokusu: Kum, silt ve kil oranları. 3. Toprak nem içeriği: Toprağın suya olan ihtiyacı. 4. Toprak organik madde miktarı: Toprak yapısını iyileştirir ve besin maddelerinin biyolojik olarak dönüşmesini sağlar. 5. Toprak yapısı: Partiküllerin nasıl birleştiği ve toprak yüzeyinin ne kadar gevşek veya kompakt olduğu. 6. Toprak besin içeriği: Azot, fosfor, potasyum gibi bitkilerin büyümesi için gerekli besin maddeleri. 7. Toprak sıcaklığı: Bitkilerin kök gelişimini ve besin alımını etkiler. 8. Toprak tuzluluğu: Bitkilerin su alımını engelleyebilir ve büyümeyi olumsuz etkiler.

En iyi toprakta bulunan besin maddeleri şunlardır: 1. Makro besin elementleri: Azot, fosfor, potasyum, kalsiyum, magnezyum, kükürt. 2. Mikro besin elementleri: Demir, bakır, çinko, mangan, bor, molibden. Ayrıca, toprağın verimliliğini artıran diğer unsurlar da vardır: - Organik madde: Toprağın su tutma kapasitesini artırır, havalanmasını sağlar ve bitkilerin beslenmesine yardımcı olur. - pH seviyesi: Bitkilerin besin maddelerini alabilme kapasitesini etkiler, genellikle 6-7 arasında olması idealdir. - Mineral içeriği: Toprağın drenaj kapasitesini ve bitkilerin ihtiyaç duyduğu elementleri sağlar.

Soya fasulyesi, kumlu-killi topraklar başta olmak üzere değişik toprak tiplerinde iyi yetişir. En uygun toprak özellikleri: - pH değeri: Genellikle orta seviyelerdeki pH: 6.0-6.5. - Toprak drenajı: İyi drene edilmiş, sıkışık olmayan topraklar. - Tuzluluk: Tuzlu ve çorak topraklarda verim düşer. Ayrıca, soya bitkisinin organik madde açısından zengin toprakları tercih ettiği bilinmektedir.

Topraklar, dünya üzerinde coğrafi faktörler ve iklim koşulları gibi çeşitli etkenlere bağlı olarak farklı şekillerde dağılmıştır. Ana dağılım bölgeleri: - Ekvatora yakın bölgeler: Yoğun yağışlar ve yüksek sıcaklık nedeniyle topraklar genellikle kahverengi ve lateritikdir. - Yüksek enlemler: Soğuk iklim koşulları ve buzullaşma süreçleri, bu bölgelerde podzol ve çorak toprakların oluşmasına neden olur. - Çöl bölgeleri: Az yağış ve yüksek buharlaşma, toprakların tuzlu ve verimsiz olmasına yol açar. Diğer faktörler: - Jeolojik yapı: Dağlık bölgelerde erozyon ve volkanik bölgelerde lav ve püskürük materyallerle zenginleşmiş topraklar bulunur. - Bitki örtüsü: Ormanlık alanlarda organik madde açısından zengin ve verimli topraklar, çöllerde ise kumlu ve kuru topraklar yaygındır. - İnsan faaliyetleri: Tarım uygulamaları ve kentleşme, toprak kalitesini doğrudan etkiler.

Karadeniz bölgesinde en verimli topraklar, Doğu Karadeniz kıyısında yer almaktadır.

Sulama randıman hesabı yapmak için aşağıdaki adımlar izlenmelidir: 1. Su Kaynağının Belirlenmesi: Sulama için kullanılan suyun kaynağı ve kapasitesi tespit edilir. 2. Toprak ve Bitki Özellikleri: Toprağın su geçirgenliği, bitki türü ve özellikleri dikkate alınır. 3. İklim Koşulları: Sıcaklık, nem, rüzgar gibi iklim faktörleri sulama randımanını etkiler. 4. Sulama Sistemi: Kullanılan sulama sistemi (damla sulama, yağmurlama vb.) ve altyapı değerlendirilir. 5. Su Dağıtımı ve Kontrolü: Suyun düzenli ve etkin bir şekilde dağıtılması sağlanır. Formül: Sulama randımanı (%) = (Gerçek ürün miktarı / Beklenen ürün miktarı) x 100. Bu hesaplama, sulama sürecinin verimliliğini ve suyun ne kadar etkin kullanıldığını belirlemek için yapılır.

Toprakların sınıflandırılmasında kullanılan eski ve yeni sistemler şunlardır: Eski Sistem: 1. Zonal Topraklar: İklim faktörlerinin etkisiyle oluşan, geniş alanların sınıflandırılmasında kullanılan topraklar. 2. Azonal Topraklar: Ana materyalin özelliklerinin etkili olduğu, dar alanlarda yayılan topraklar. 3. İntrazonal Topraklar: İklimden çok çevre koşullarının etkili olduğu topraklar. Yeni Sistem: 1. Toprak Taksonomisi: Amerika Birleşik Devletleri'nde geliştirilen, toprakların renk, doku, yapı ve kimyasal özellikler gibi faktörlere göre sınıflandırıldığı sistem. 2. Dünya Toprak Kaynakları Referans Tabanı (WRB): Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü tarafından geliştirilen, toprak oluşum süreçlerine odaklanan sistem.

Toprak, üç boyutludur çünkü katı, sıvı ve gaz fazların kendi içindeki özellikleri ve birbirleri arasındaki ilişkiler üç boyutlu bir sistemde incelenir. Ayrıca, toprağın yüzey alanı ile birlikte derinliği de dikkate alınmalıdır, çünkü bitki köklerinin ulaşabildiği veya biyolojik ve mikrobiyolojik faaliyetlerin sona erdiği noktaya kadar uzanır.

Toprak çatlaması çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir: 1. Kil Minerali: Toprağın kil mineralinin cinsi ve miktarı çatlamaya neden olur. 2. Kuraklık: Uzun süren yağışsız dönemlerde toprağın suyu buharlaşır ve bitkiler su kaybeder, bu da toprağın kurumasına ve çatlamasına neden olur. 3. Su Hareketi: Ani ve büyük miktarda su birikimi veya suyun hızlı uzaklaşması toprakta çatlaklar oluşturabilir. 4. Toprak Sıkışması: Ağır tarım makinelerinin yoğun kullanımı gibi nedenlerle toprağın sıkışması da çatlamaya yol açabilir. 5. Donma ve Çözülme: Soğuk iklimlerde toprağın donması ve çözülmesi sonucu oluşan genişleme ve büzülme hareketleri de çatlakların oluşmasına neden olabilir.

Toprak küpün kaç yıl dayanacağı konusunda kesin bir süre vermek mümkün değildir, ancak 1 cm'lik toprak oluşumunun ortalama 100-400 yıl sürdüğü bilinmektedir.

Topraktaki nem oranı, iki ana yöntemle hesaplanabilir: 1. Gravimetrik Yöntem: Bu yöntem, bir toprak numunesinin tartılması, kurutulması ve ardından tekrar tartılmasıyla yapılır. 2. Toprak Nem Sensörleri: Bu sensörler, toprağın problar arasındaki elektrik direncini veya kapasitansı ölçerek nem seviyesini belirler.

Toprak oluşumunda çözünme, tortul kayaçlarda daha sık görülür. Çözünme türleri ise şu şekilde ayrılır: 1. Fiziksel (Mekanik) Çözülme: Sıcaklık farkının fazla olduğu çöl ve karasal iklim bölgelerinde taşların çatlayıp ufalanması sonucu oluşur. 2. Kimyasal Çözünme: Su, gazlar ve sıcaklığın etkisiyle kayaçlarda meydana gelen çözünmedir. 3. Biyolojik Çözülme: Bitki kökleri ve toprak altında yaşayan canlıların salgılarıyla kayaçların parçalanması sonucu oluşur.

Çernezyom topraklar, sert karasal iklimin hakim olduğu bölgelerde çayır bitki örtüsü altında oluşur. Dünyada çernezyom toprakları ABD, Kanada ve Rusya'da yaygın olarak görülmektedir. Türkiye'de ise çernezyom toprakları Erzurum-Kars platosunda ve Kars, Göle, Sarıkamış gibi alanlarda bulunmaktadır.

Toprak çeşitleri üç ana gruba ayrılır: zonal, azonal ve intrazonal. Bazı toprak çeşitleri ve bulundukları ülkeler: 1. Laterit Topraklar: Dönenceler arasındaki sıcak-nemli tropikal iklim bölgelerinde bulunur. 2. Terra Rossa (Kırmızı Topraklar): Akdeniz ikliminin görüldüğü yerlerde, kireç taşı (kalker) üzerinde oluşur. 3. Kahverengi Orman Toprakları: Ilıman okyanus ikliminde, Batı Avrupa ve Türkiye’de Karadeniz kıyılarında yaygındır. 4. Podzol Topraklar: Soğuk ve nemli iklim bölgelerinde, Rusya, Kanada ve Kuzey Avrupa’da görülür. 5. Çernezyom (Kara Topraklar): Yazları yağışlı karasal iklim koşullarında, Ukrayna, Rusya ve Kanada’da; Türkiye’de ise Kuzeydoğu Anadolu’da yaygındır. 6. Çöl Toprakları: Çöllerde, özellikle ekvatoral kuşakta ve Kara içlerindeki çöllerde bulunur. 7. Tundra Toprakları: Kutup altı ikliminde, Kanada, İskandinav Yarımadası ve Sibirya’da geniş yer kaplar.

Evet, Türkiye'de azonal topraklar bulunmaktadır. Azonal topraklar, bir dış kuvvet tarafından taşınıp biriktirilen topraklardır. Türkiye'de yaygın olarak görülen azonal toprak türleri şunlardır: Alüvyal topraklar: Akarsular tarafından taşınan malzemelerin biriktirildiği yerlerde oluşur. Kolüvyal topraklar: Dağ yamaçlarından kopan parçaların birikmesiyle oluşur. Litosoller: Dağlık alanların eğimli yamaçlarında kum ve taşlardan meydana gelen topraklardır. Regosoller: Volkanik faaliyetler sonucu ortaya çıkan malzemelerden oluşur.

Konya Ovası'nda topraklar, çeşitli tiplerde ve farklı özelliklere sahiptir. Başlıca toprak türleri şunlardır: 1. Kahverengi, Kırmızı Kahverengi ve Kireçsiz Kahverengi Topraklar: İklim ve ana kaya farklılıklarından kaynaklanır. 2. Alüvyal Topraklar: Ova tabanında akarsuların getirdiği alüvyonlar üzerinde yer alır. 3. Vertisoller: Killi ana materyal üzerinde yaygındır. 4. Hidromorfik Alüvyal Topraklar: Bataklık sahalarda bulunur. Doğal faktörlerden kaynaklanan toprak sorunları ise erozyon, sulama, toprak sığlığı, drenaj sorunu, tuzluluk ve alkaliliktir.