Doğabilimleri

Magma ve lav aynı maddenin farklı hallerini ifade eder. Magma, yerkabuğunun derinliklerinde bulunan, yüksek sıcaklık ve basınç altında erimiş haldeki kayaçlardır. Lav ise magmanın yeryüzüne çıkıp soğuyarak katılaşması sonucu oluşan maddedir.

21 Mart ve 23 Eylül'ün önemli olmasının bazı nedenleri: Gece ve gündüz eşitlenmesi (ekinoks). Mevsim değişimleri. Kültürel önem. Tarımsal faaliyetler. Ayrıca, 21 Mart, Türkiye'de Nevruz Bayramı olarak kutlanmaktadır.

Akarsuyun en güçlü aşındırıcı etkisi mekanik aşındırma olarak kabul edilir. Mekanik aşındırmanın gücü şu faktörlere bağlıdır: Su miktarı (akım). Akış hızı. Yük miktarı. Zeminin özelliği.

Ekosistemde üç çeşit canlı vardır: üreticiler, tüketiciler ve ayrıştırıcılar.

Evet, "mecra" ve "akarsu yatağı" aynı kavramı ifade eder. "Mecra", Arapça kökenli bir kelime olup "akarsu yatağı, akış yeri" anlamına gelir.

Dört çeşit okyanus akıntısı: 1. Yüzey akıntıları. 2. Derin okyanus akıntıları. 3. Gelgit akıntıları. 4. Kıyı akıntıları.

Toprak oluşumu, nemli ve ılıman iklimlerde daha hızlıdır. Ayrıca, ekvatoral iklim de toprak oluşumunun hızlı olduğu diğer bir alandır.

Vertisol topraklarına "taş doğuran" denmesinin nedeni, kurak dönemde çatlamaları ve bu çatlaklara üst kısımdan sürekli toprak ve taş dökülmesidir. Yağışlı dönemde ise çatlaklar suyla dolarak şişer ve boşluktaki toprak parçaları yüzeye çıkar.

Ekinoks ve gündönümü aynı şeyler değildir. Ekinoks, yılda iki kez güneş ışınlarının Dünya üzerinde Ekvator’a dik olarak geldiği günleri ifade eder ve gece ile gündüzün süresi birbirine eşitlenir. Gündönümü ise, güneşin dünyaya (ekvator çizgisine) en uzak mesafede olduğu ana verilen addır ve günlerin ve gecelerin kısalmaya veya uzamaya başladığı andır.

Toprak tekstürü ve toprak strüktürü farklı kavramlardır: 1. Toprak Tekstürü: Topraktaki kum, kil ve silt'in birbirlerine göre nispi oranlarını ifade eder. 2. Toprak Strüktürü: Toprak taneciklerinin diziliş ve duruş şeklini ifade eder.

Toprakta bulunan mineraller iki ana grupta sınıflandırılır: primer ve sekonder mineraller. Primer mineraller: Ana kayanın parçalanması ve ayrışması sonucu oluşurlar. Toprakta yaygın olarak bulunan primer mineraller şunlardır: - Kuvars; - Feldspat; - Piroksen; - Amfibol; - Olivin; - Mika. Sekonder mineraller: Primer minerallerin ayrışma ve parçalanmalarıyla ortaya çıkarlar. Ayrıca toprakta oksit grubu mineraller de bulunur ve bunlar arasında silisyum oksitleri, demir oksitleri, alüminyum oksitleri, manganez oksitleri ve titanyum oksitleri yer alır. Toprakta ayrıca karbonat, fosfat, kükürt ve silikat grubu mineraller de mevcuttur.

Toprakta ana materyalin etkisi, toprak oluşumunun başlangıç aşamasını oluşturur ve toprağın özelliklerini belirler. Ana materyalin toprağa olan etkileri şunlardır: - Mineral içeriği: Ana materyal, topraktaki mineral parçacıkların türünü ve miktarını belirler. - Ayrışma hızı: Toprağın oluşum hızını ve şeklini, ana materyalin fiziksel ve kimyasal özellikleri ile ayrışma derecesi belirler. - Bitki besin maddeleri: Ana materyalden gelen besin elementleri, toprağın verimliliğini artırır.

Anadolu Levhası'nın batıya kaymasının nedeni, Afrika ve Arap levhalarının baskısıdır. Afrika levhası, 18 mm/yıl hızla kuzeybatıya doğru hareket ederek Anadolu levhasına baskı uygular. Arap levhası, Anadolu levhasını sürekli olarak batıya doğru iter. Bu levhaların hareketleri, Anadolu Levhası'nın yılda ortalama 2,0 cm - 2,5 cm hızında batıya kaymasına neden olur.

Kar oluşumu, termik yüksek basınç alanlarında görülür.

Volkanik tüfler çeşitli alanlarda kullanılmaktadır: 1. İnşaat Sektörü: Volkanik tüfler, yapı malzemeleri ve çimento üretiminde kullanılır. 2. Seramik Üretimi: Seramik masse ve sırlarında volkanik tüfler tercih edilir. 3. Sanat Eserleri: Bazaltik tüfler, sanat eserleri ve seramiklerin üretiminde kullanılır. 4. Tarım: Gözenekli yapısı sayesinde volkanik tüfler, tarım alanında toprağın havalanmasını sağlamak ve verimliliği artırmak için kullanılır. 5. Peyzaj: Peyzaj düzenlemelerinde, drenaj işlerinde ve barbekü, mangal yapımında kullanılır.

Taşlığın sertleşmesinin birkaç nedeni vardır: 1. Minerallerin Sıkıca Bir Araya Gelmesi: Taşlık, içerdiği minerallerin kristal yapılarının sıkı bir şekilde bir araya gelmesi sonucu doğal olarak sert bir yapıya sahiptir. 2. Suyu Emmesi: Taşlık, zamanla doğal olarak suyu emerek sertleşebilir. 3. Aşırı Sıkıştırma: Tarım makinelerinin veya ağır ekipmanların toprağa aşırı baskı uygulaması sonucu toprak sıkışabilir ve taşlık hale gelebilir. 4. Organik Madde Eksikliği: Toprağı besleyen organik maddenin yetersiz olması, toprağın sertleşmesine yol açabilir.

Kriyosfer, dört temel doğal çevreden biri olan canlı küre içinde yer alır. Kriyosferi oluşturan küreler şunlardır: 1. Litosfer (taş küre). 2. Hidrosfer (su küre). 3. Atmosfer (hava küre). 4. Biyosfer (canlılar küresi).

Toprak suyu, kılcal kökler aracılığıyla emer. Bu süreçte: 1. Kök hücreleri arasındaki yüksek ozmotik basınç, suyun emilmesini sağlar. 2. Su, toprak parçacıkları ile su tanecikleri arasındaki adezyon kuvveti sayesinde tutulur. 3. Kohezyon kuvveti, su taneciklerinin birbirleriyle çekimini artırarak suyun toprak içinde kalmasını sağlar.

Toprak ile su arasındaki ilişki oldukça karmaşık ve hayati öneme sahiptir. Temel noktalar: - Yağışlarla birlikte su, toprakla ilk buluşmasını yapar. - Toprağın suyu emme ve tutma kabiliyeti vardır, bu sayede yağışların çoğunu emerek yer altına sızmasını sağlar. - Topraktaki su, bitkilerin, tarımsal ürünlerin ve diğer canlıların su ihtiyacını karşılar. - Su, toprakta filtrelenerek insanlar için hayati öneme sahip olan temiz suya dönüşür. - Topraktaki su miktarı, hangi tür ürünlerin yetiştirileceğini, ne zaman ekilip/dikileceğini ve sulama şeklini belirler.

Holün karanlık olmasının birkaç nedeni vardır: 1. Dünya'nın Dönüşü: Dünya kendi ekseni etrafında dönerken Güneş'e bakan taraf gündüz, diğer taraf ise gece yaşar. 2. Güneş Işığının Dağılımı: Güneş ışığı, Dünya atmosferine girerken moleküllerle etkileşime girer ve her yöne dağılır. 3. Uzayın Karanlığı: Dünya atmosferinin ötesinde uzay boşluğu bulunur ve bu boşluk ışık geçirgen değildir, bu nedenle uzay karanlıktır. 4. Yıldızların Işığının Zayıflığı: Yıldızlar, Güneş'e kıyasla çok daha zayıf ışık yayarlar ve Dünya'ya ulaşana kadar bu ışık zayıflar. 5. Işık Kirliliği: Şehirlerde kullanılan yapay ışık kaynakları, gökyüzünün doğal karanlığını azaltır ve yıldızları görmeyi zorlaştırır.