ToplumsalYapı

Feodal, "derebeylik ile ilgili" anlamına gelir. Feodalizm, Orta Çağ Avrupası'nda yaygın olarak görülen, toprak mülkiyeti ve kişisel sadakat ilişkilerine dayanan bir toplumsal, siyasal ve ekonomik örgütleniş biçimidir. Bu sistemde: En üstte kral bulunur. Soylular, kraldan aldıkları toprakları korur ve yönetir. Köylüler, senyörlerin topraklarında çalışır ve onlara bağlı olarak yaşar. Rahipler, kilisenin gücünü temsil eder ve manevi rehberlik sağlar. Burjuvalar, şehirlerde yaşayan ve ticaretle uğraşan sınıfı oluşturur. Feodalizm, Sanayi Devrimi ile birlikte ortadan kalkmıştır.

Feodalizm ve tekno-feodalizm arasındaki temel farklar şu şekilde özetlenebilir: Üretim ve Kontrol: Feodalizmde üretim, toprak sahipliğine dayalıdır ve toplumsal kontrol ile iktisadi kontrol aynı ellerde toplanır. Sömürü Biçimleri: Feodalizmde emek, genellikle fiziksel iş gücü üzerinden sömürülür. Ekonomik Dinamikler: Feodalizm, genellikle rant ve toprak mülkiyetine dayalı bir ekonomi sunar. Teknolojik Etkiler: Tekno-feodalizm, kapitalizmin teknolojiye uyum sağlama sürecini ifade eder ve dijital platformlar üzerinden yeni kapasiteler geliştirmeyi içerir. Bu farklar, tekno-feodalizmin daha çok dijital ve veri odaklı bir ekonomik sistem olduğunu, feodalizm ise toprak ve toplumsal kontrol üzerine kurulu bir yapı olduğunu gösterir.

Köylü çocuğu karakteri, farklı bağlamlarda çeşitli özelliklerle tanımlanabilir: Onedio'ya göre. Ekşi Sözlük'teki bir hikayeye göre. Milliyet Blog'daki bir yazıya göre. Ayrıca, Gülten Dayıoğlu, İpek Ongun ve Muzaffer İzgü gibi yazarların eserlerinde köylü ve şehirli çocuklar arasındaki farklar ele alınmıştır.

İlk Çağ ve Orta Çağ arasındaki bazı farklar: Başlangıç ve Bitiş Olayları: İlk Çağ, yazının icadı ile başlamış ve M.S. 375'te Kavimler Göçü veya M.S. 476'da Batı Roma İmparatorluğu'nun yıkılması ile sona ermiştir. Önemli Gelişmeler: İlk Çağ, para, alfabe ve takvim gibi önemli buluşların gerçekleştiği bir dönemdir. Toplumsal ve Siyasi Yapı: Orta Çağ'da Avrupa'da merkezi krallıklar gücünü yitirmiş ve derebeylikler ortaya çıkmıştır. Kültürel Etkileşim: Orta Çağ'da Haçlı Seferleri ile doğu ve batı arasında kültürel etkileşim artmış, Rönesans ve Reform gibi hareketlerin temeli atılmıştır.

Gündelik hayat sosyolojisi, toplumsal hayatı ve değişimleri her yönüyle inceleyen, toplumsal olgulara eleştirel bir şekilde yaklaşarak bu olguların altında yatan gerçekleri ortaya çıkarmayı amaçlayan bir sosyal bilim dalıdır. Gündelik hayatın sosyolojisi, hayatın görünüşte bilindik olan yanlarının nasıl başka bir gözle görülebileceğini ve yorumlanabileceğini göstermeye çalışır. Gündelik hayat sosyolojisinin bazı temel ilkeleri: Rutin ve tekrarlanan deneyimler: Gündelik hayat, rutin, tekrarlanan, hafife alınan deneyimler, inançlar ve uygulamalar üzerine kuruludur. Yeniden üretim alanı: Gündelik hayat, temel faaliyetlerin büyük ölçüde kadınlar tarafından gerçekleştirildiği bir yeniden üretim alanıdır. Şimdiki zaman: Gündelik hayat, "şimdiki zaman" ile ilişkilidir. Bireysel olmayan vurgu: Gündelik hayatta, spontane ortak faaliyetler dışındaki birlikte olma duygusunu somutlaştıran bireysel olmayan bir vurgu söz konusudur. Gündelik hayat sosyolojisinin bazı temsilcileri: Henri Lefebvre; Michel de Certeau; Agnes Heller.

Toplumsal yapı ve toplum arasındaki fark şu şekilde özetlenebilir: Toplumsal yapı, toplumun düzenini oluşturan kurumlar, roller ve ilişkiler bütünüdür. Toplum, ortak bir yaşam alanını paylaşan, belli kurallara göre hareket eden insan topluluğudur.

Eski ve yeni Mardin arasındaki bazı farklar: Konum: Eski Mardin, kentin yüksek bir yamacında yer alırken, yeni Mardin daha düz bir alanda gelişmiştir. Mimari: Eski Mardin, geleneksel taş yapılar ve dar sokaklarıyla dikkat çekerken, yeni Mardin modern ve genellikle betonarme binalardan oluşur. Tarihsellik: Eski Mardin, tarihi dokusunu koruyarak geçmiş dönemlerden bir masal şehri izlenimi verirken, yeni Mardin daha çok bir Anadolu kenti görünümündedir. Planlama: Eski Mardin'de yapılar, komşu yapıların güneşini ve manzarasını engellemeyecek şekilde kademelenerek bir bütünün parçası halinde gelişmiştir. Kimlik: Eski Mardin, toplumsal yapıyı yansıtan bir yapılaşma örneği sergilerken, yeni Mardin kimliksiz ve aidiyet hissi uyandırmayan bir kent olarak ifade edilir.

Elias Canetti'nin "Körleşme" adlı romanı, kitle ve iktidar ilişkisine dair ipuçları barındıran, çağının ötesinde bir edebi eserdir. Romanın temel konuları: Faşizmin izleri. Yalnızlaşma ve yabancılaşma. Gerçeklik ve algı. Romanın üç bölümü: 1. "Dünyasız Bir Kafa". 2. "Kafasız Bir Dünya". 3. "Kafadaki Dünya".

Neolitik Çağ, yaklaşık M.Ö. 10.000-6.000 yılları arasında yaşanan ve "Cilalı Taş Devri" veya "Yeni Taş Devri" olarak da bilinen bir tarih öncesi dönemdir. Bu çağın bazı özellikleri: Tarımın başlangıcı: Yabani bitkiler ve hayvanlar evcilleştirilmiş, tarım yapılmaya başlanmıştır. Yerleşik hayata geçiş: İnsanlar, avcı-toplayıcı yaşam tarzını bırakıp, köyler kurarak yerleşik hayata geçmişlerdir. Çanak çömlek yapımı: Toprak veya kilden kaplar ateşte pişirilerek seramik sanatı başlamıştır. Teknolojik gelişmeler: Daha düzgün ve sert taş aletler yapılmış, dokuma ve tekstil üretimi başlamıştır. Toplumsal yapı: Sosyal organizasyon ve iş bölümü gelişmiş, nüfus artmıştır.

Antik Yunan ve Antik Roma aynı değildir, farklı dönemler ve uygarlıkları ifade ederler. Antik Yunan, MÖ 1200-800 yılları arasında başlayan ve MÖ 400-200 yılları arasında Büyük İskender'in fetihleriyle devam eden bir dönemi kapsar. Antik Roma, MÖ 753'te Roma'nın kurulmasıyla başlamış ve en parlak dönemini MÖ 2. yüzyılda yaşamıştır. İki uygarlık arasında birçok farklılık bulunmaktadır; örneğin, Antik Yunan daha çok deniz ticareti ile gelişirken, Antik Roma fetihlerle büyümüştür.

Elias Canetti'nin "Körleşme" kitabının önemli olmasının bazı nedenleri: Yazıldığı dönem: 1930'ların başında, Nasyonal Sosyalizm'in ayak seslerinin duyulmaya başladığı bir dönemde yazılmıştır. Edebi değeri: "Körleşme", modern romanın başyapıtlarından biri olarak kabul edilir. Konu derinliği: Roman, uygarlığın yıkılışını ve insanoğlunun aşağılanmasını konu alır. Kehanet niteliği: Yayımlanmasından kısa bir süre sonra yaşanacak olan korkunç yıkımı haber verdiği düşünülür. Anlatım tekniği: "Bilinç akışı" tekniği ve çoklu gerçeklerin kullanımı gibi modern anlatım tekniklerini içerir.

Tek yönlü nedensellik, toplumsal yapı öğelerinin kendi aralarında ve toplumsal yapıyla olan ilişkilerinde, son çözümlemede tek yönlü belirleyicilik veya nedensellik bağı kuran toplumbilim yaklaşımıdır. Ayrıca, tek yönlü nedensellik, çift yönlü nedensel ilişkilerin aksine, sadece bir nedenin bir sonuçtan önce gelmesi durumunu ifade eder.

Pierre Bourdieu, sosyolojinin eleştirel bir konuma sahip olması gerektiğini savunur. Bourdieu'nün temel görüşleri şunlardır: Toplumsal yapı ve bireysel eylem dengesi: Sosyolojisinde sosyal yapı ile bireysel eylemi dengede tutar. Yeniden üretim: Toplumsal eşitsizliklerin ve sınıf farklarının yeniden üretim sürecini inceler. Habitus, alan ve sermaye kavramları: Toplumsal eylemleri bu kavramlar üzerinden açıklar. Neoliberalizme karşı duruş: Neoliberal politikaların eşitsizliği artırdığını savunur ve bu politikalara karşı çıkar. Eğitimin eleştirisi: Eğitimin, toplumsal sınıf farklarını pekiştiren bir mekanizma olduğunu öne sürer. Medya eleştirisi: Medyanın, güç ilişkilerini yeniden üreten bir yapı olduğunu savunur. Bourdieu, ayrıca kültürel yeniden üretim adlı yeni bir terimi sosyolojiye kazandırmıştır.

Lev Tolstoy'un "Kazaklar" romanı, genç ve zengin bir subay olan Olenin'in, Moskova'daki hayatından bıkarak Rus ordusuna yazılmasını ve Kafkaslar'da ücra bir köye gönderilmesini anlatır. Roman, iki farklı yaşam biçiminin karşılaştırmasını yapar: Rus aristokrasisi ve şehir yaşamı. Kendi kültürlerinin içinde yaşayan Kazakların yaşamı. Tolstoy, bu eseriyle kültürel çatışmayı, insan bakış açısının önemini ve evrensel insan değerleriyle davranışları vurgulamıştır. Ayrıca, Türk okuyucusu için ilginç olabilecek bilgiler de sunar; örneğin, Türklerle benzer bir kültür geçmişine sahip olan Kazaklarda kadının yerinin Anadolu'ya göre farklı olması.

Osmanlı'da devşirme sistemi, fethet edilen topraklardaki Hristiyan çocuk ve gençlerinin alınarak, Türkleştirme ve Müslümanlaştırma süreci ile nitelikli bir eğitim verilerek, idari görevlerde veya yeniçeri ordusunda hizmet etmeye hazır hâle getirilmesine dayanan bir sistemdir. Sistemin işleyişi: Seçim: Genellikle 8-18 yaş arasındaki çocuklar seçilirdi, ancak 6 yaşında alınan çocuklar da vardı. Eğitim: Seçilen çocuklar, Müslüman isimleri verilerek, Türkçeyi ve Türk-İslâm adetlerini öğrenmeleri için Türk köylülerinin veya şehir esnafının yanına verilirdi. Görevlendirme: Eğitimlerini tamamlayanlar, yeteneklerine göre saray bürokrasisinde veya orduda görev alırdı. Sistemin kaldırılması: 1594'te Müslümanların da devşirme pozisyonlarını alabilmelerine izin verilmiş, 1648'de Hristiyanları toplama sistemi fiilen durdurulmuş, 1703'te yeniden tesis etme girişimine direnilmiş ve nihayet III. Ahmet tarafından saltanatının ilk günlerinde sistem kaldırılmıştır.

Kalkolitik Çağ'da yaşanan bazı önemli gelişmeler şunlardır: Bakır kullanımı: Taş aletlerin yanı sıra bakır da kullanılmaya başlanmıştır. Üretim ve ticaret: Üretim fazlası yerel ticareti aşarak bölgesel ve komşu ülkelere uzanan bir sisteme dönüşmüştür. Yerleşim yerleri: Yerleşim yerleri kalabalıklaşmış, köyler küçük kent boyutuna gelmiştir. Sanat ve zanaat: Çanak çömlek yapımı ileri bir safhaya ulaşmış, estetik ve sanatsal yönden oldukça ileri bir düzeye ulaşılmıştır. İnanç: Tanrı ve tanrıçaları temsil eden heykelcik, kült kapları ve ölü gömme gelenekleri ile inançla ilgili bilgiler belirlenmiştir. Tarım: Sabanın kullanılmasıyla tarımsal ürünlerde üretim artmış, evcil hayvan sayısı çoğalmıştır. Mimari: Evler daha çok taş evlerden oluşmuş, bakır işçiliği ile yapılan süslemeler ortaya çıkmıştır.

Toplumsal yapı, bir toplumun farklı ögeleri arasındaki düzenli ilişkileri ifade eder: Kültürel yapı, o toplumdaki insanlar arasındaki ilişkiler ağını, sosyal kurumları, normları, değerleri, inançları ve yaptırımları içerir. Fiziksel yapı, toplumun yerleşim tarzını, mimari yapısını ve çevresini kapsar. Kültürel yapı, toplumun yüzyılları kapsayan birikimi, tarih boyunca öğrendikleri bilgileri, sanatı, hukuku, inancı, değerleri ve hünerleri içerir: Maddi kültür, mimari yapıları ve giyim tarzlarını içerir. Manevi kültür, inançları, ahlak kavramlarını ve değer yargılarını kapsar.

Siyasi örgütlenme, bireylerin ortak bir amaç doğrultusunda bir araya gelerek siyasi alanda faaliyet göstermeleri anlamına gelir. Siyasi örgütlenmenin bazı türleri: Siyasi partiler. Siyasi konseyler ve meclisler. Siyasi örgütlenme, bireylerin devlete veya diğer birey gruplarına karşı menfaatlerini savunmalarına yardımcı olur.

Evet, getto bir mahalledir. Getto, bir kentin herhangi bir azınlıkça yerleşilen bölümüne verilen addır. Getto kelimesi birkaç anlamı barındırmaktadır: Avrupa ülkelerinde Yahudilerin gönüllü olarak veya zorla yerleştirildikleri ve her şekilde gereksinimlerini başka bir yere gitmeden karşılayabildikleri mahalle; aynı şehirden gelen insanların ve bir yerleşim bölgesinin genel adı.

Ümit Atabek'in "İletişim ve Teknoloji" kitabında ve "Tarihten Geleceğe İletişim Teknolojileri" adlı çalışmasında iletişim teknolojileri çeşitli açılardan ele alınmaktadır: Toplumsal bağlam: İletişim teknolojileri, toplumsal yapı ve iletişim süreçleri üzerindeki etkileri açısından incelenir. Eleştirel perspektif: Teknolojinin mitler ve mistifikasyonlarla çevrili olması nedeniyle eleştirel bir bakış açısının önemi vurgulanır. Tarihsel gelişim: İletişim teknolojilerinin tarihsel arka planı ve 20 yıllık süreçte yaşanan gelişmeler ele alınır. Teknik ve kavramsal çerçeve: İletişim teknolojilerinin teknik yönleri ve kavramsal çerçevesi detaylı bir şekilde incelenir. Atabek'in çalışmaları, iletişim teknolojilerinin toplumsal ve eleştirel bir perspektifle değerlendirilmesine odaklanır.