Tepkime

NH3 (amonyak), asitlerle tepkimeye girdiğinde sadece tuz oluşur, su oluşmaz. NH3'ün bazlarla tepkimesi ise şu şekilde gerçekleşir: NH3 + H₂O ⇌ NH₄⁺ + OH⁻. Bu tepkimede, Brønsted-Lowry terimleriyle H₂O proton verir (asit), NH₃ ise proton alır (baz). NH3, zayıf bir bazdır ve suyla tepkimeye girdiğinde hidroksit iyonları (OH⁻) oluşturur.

Kimyasal tepkimelerde atomlar değişmez, atomların yapısı korunur. Kimyasal tepkimelerde atomlar arasındaki bağlar kopar ve yeniden düzenlenerek yeni bağlar oluşur.

Çökelme tepkimesinin net iyon denklemi şu şekilde yazılır: 1. Çözünme veya çökelme tepkimesinin denklemi yazılır. 2. Denklemin sol tarafına çözünen madde, sağ tarafına ise oluşan çökelti yazılır. 3. İyonik denklem yazılır. 4. Seyirci iyonlar, denklemin her iki tarafından çıkarılır. 5. Geriye kalan iyonlar en düşük terimlerine indirgenir. 6. Net iyon denklemi dengelenir. Net iyon denklemi, çöken maddeyi oluşturan iyonlara göre yazılır. Örnek: Baryum klorür çözeltisiyle sodium sülfat çözeltisi karıştırıldığında barium sülfatın çökeldiği gözlenir: Ba²⁺(aq) + SO⁴²⁻(aq) → BaSO₄(k).

Kimyasal ve fiziksel tepkime arasındaki temel fark, maddelerin yapısında meydana gelen değişikliklerdir. Fiziksel Tepkime: Maddenin dış görünüşünde değişiklik olur, ancak maddenin kimliği değişmez. Kimyasal Tepkime: Madde, yeni kimyasal özelliklere sahip yeni maddelere dönüşür. Özetle, fiziksel tepkime maddenin görünüşünü değiştirirken, kimyasal tepkime maddenin kimliğini değiştirir.

Kimyasal tepkimelerde verim, aşağıdaki formülle hesaplanır: Yüzde Verim = Gerçek Verim / Kuramsal Verim x 100. Gerçek Verim: Tepkime sonucu elde edilen ürün miktarıdır. Kuramsal Verim: Verilen miktarlardan yola çıkılarak elde edilmesi öngörülen ürün miktarıdır. Örneğin, 6,4 g CH3OH'den 4,5 g CH2O elde edildiğinde, % verim şu şekilde hesaplanır: 1. Kuramsal Verim: 6,4 g CH3OH'den 6 g CH2O oluşur. 2. Gerçek Verim: 4,5 g CH2O elde edilir. 3. Yüzde Verim: (4,5 g / 6 g) x 100 = %75. Verim hesaplanırken dikkat edilmesi gerekenler: Tepkimeye giren maddelerin kütleleri önce mole çevrilmelidir. Sınırlayıcı maddenin belirlenmesi ve bu madde üzerinden hesaplama yapılması gereklidir.

Evet, H2SO4 (sülfürik asit) nötralleşme tepkimesi verir. Nötralleşme tepkimesi, asit ve bazların bir araya gelerek tuz ve su oluşturması sürecidir. Örnek bir H2SO4 nötralleşme tepkimesi: H2SO4 + 2NaOH → Na2SO4 + 2H2O (sülfürik asit + potasyum hidroksit → potasyum sülfat + su).

Asit-baz tepkimesi, aşağıdaki belirtilerle anlaşılabilir: Turnusol kağıdı: Asitler, mavi turnusol kağıdının rengini kırmızıya çevirir. Elektrik iletkenliği: Asit ve bazların sulu çözeltileri, iyonlarına ayrışarak elektrik akımını iletir. Tepkimeler: Asitler, metallerle tepkimeye girerek hidrojen gazı (H2) açığa çıkarır ve bazlarla tepkimeye girerek tuz ve su oluşturur. İndikatörler: Asit ve bazlar, bazı renkli maddelerin rengini değiştirir. Asit-baz tepkimelerini anlamak için pH kağıdı veya pH metre aleti de kullanılabilir.

Kimyasal tepkimelerde kütle korunumunun grafikle nasıl gösterildiğine dair bilgi bulunamadı. Ancak, kütlenin korunumu yasasına göre, bir kimyasal tepkimede var olan madde yok olmaz, yoktan da madde var edilemez. Bu yasa, Antoine Laurent Lavoisier tarafından öne sürülmüştür. Kütlenin korunumu yasası ile ilgili daha fazla bilgi ve deneyler için şu kaynaklar kullanılabilir: bilimgenc.tubitak.gov.tr; acikders.ankara.edu.tr.

Evet, 2HNO3 (nitrik asit) suda Ca(OH)2 (kalsiyum hidroksit) ile tepkime verir. Bu tepkime, nötralizasyon (asit-baz) reaksiyonu olarak adlandırılır ve sonucunda H2O (su) ve Ca(NO3)2 (kalsiyum nitrat) oluşur. Dengelenmiş kimyasal denklem şu şekildedir: 2HNO3 + Ca(OH)2 → 2H2O + Ca(NO3)2.

Yüzde 100 verim, bir kimyasal reaksiyonda gerçekte elde edilen ürün miktarının (gerçek verim), teorik olarak üretilebilecek maksimum ürün miktarına (teorik verim) eşit olması anlamına gelir. Bu durum, tüm sınırlayıcı reaktanın ürüne dönüştüğünü gösterir ve nadir bir durumdur, çünkü ideal koşullar dışında verim genellikle %100'den düşüktür. Yüzde verimin %100'ün üzerinde olması ise genellikle ölçümlerde bir hata, üründeki safsızlıklar veya yanlış hesaplamalar anlamına gelir.

Demirin paslanması, oksitlenme tepkimesi olarak tanımlanır. Bu tepkimede, demir oksijenle tepkimeye girerek demir(III) oksit (Fe₃O₄) oluşturur. Tepkime için hem oksijen hem de nemin aynı ortamda bulunması gereklidir; bu etkenlerden biri bulunmadığı durumda paslanma ya çok yavaş bir şekilde gerçekleşir ya da hiç gerçekleşmez.

Aktif metaller, asitlerle tepkimeye girerek tuz ve hidrojen gazı (H₂) oluşturur. Bazlarla tepkimeye girmezler, sadece asitler ile bir tepkimede bulunabilirler. Amfoter metaller, hem asitlerle hem de bazlarla tepkimeye girebilir.

Nötrleşme tepkimesi ekzotermiktir ifadesi, nötrleşme tepkimelerinin ısı veren tepkimeler olduğu anlamına gelir. Ekzotermik tepkimeler, maddenin enerji ve ısı vererek soğuduğu kimyasal veya fiziksel reaksiyonlardır.

Yarı soy metaller, sadece içerisinde oksijen bulunan kuvvetli asitler ile tepkimeye girerler. Tepkimeye girdikleri asitlere bazı örnekler: nitrik asit (HNO₃); sülfürik asit (H₂SO₄). Yarı soy metaller, oksijensiz asitlerle tepkime vermezler. Tepkimenin sonucunda tuz, gaz (örneğin, kükürt dioksit, azot dioksit) ve su oluşur.

HNO3 (nitrik asit), aşağıdaki metallerle tepkime verir: Aktif metaller: H2 (hidrojen) gazı açığa çıkar. Yarı soy metaller (Cu, Hg, Ag): NO2 (azot dioksit) veya NO (azot monoksit) gazı ve su oluşur. Soy metaller (Au, Pt): Tepkime vermez. Örnek tepkimeler: 3Cu + 8HNO3 → 3Cu(NO3)2 + 2NO(g) + 4H2O. Cu + 4H+ + 2NO-3 → Cu2+ + 2NO2 + 2H2O. Ag + 2HNO3 → AgNO3 + NO2 + H2O. HNO3, oksijensiz asitlerle tepkimeye girmez.

Amonyaklı Cu2Cl2'nin bazı kullanım alanları: Alkinlerle reaksiyon: Amonyaklı Cu2Cl2, terminal alkinlerin (uç alkinler) tanımlanmasında kullanılır. Organik sentez: Organik reaksiyonlarda katalizör olarak görev yapar. Diğer kullanımlar: Fungisit bakır oksiklorürün öncüsü olarak ve atom transfer radikal polimerizasyonunda (ATRP) katalizör olarak kullanılır.

BH3 (boran) ve NH3 (amonyak) arasındaki tepkime sonucunda "trifluoroamine boron(III)" olarak bilinen H3BNH3 bileşiği oluşur. Bu, bir adduct reaksiyonudur.

H (hidrojen) ve Al (alüminyum) tepkime verir çünkü: H (hidrojen), aktif metallerin tamamı asitlerle tepkimeye girerek tuz ve hidrojen gazı oluşturur. Al (alüminyum), amfoter bir metaldir ve hem asitlerle hem de bazlarla tepkime verebilir. H (hidrojen) ve Al (alüminyum) tepkime verdiği bazı durumlar: Asit-metal tepkimesi. Amfoter metal-asit tepkimesi. Örnek tepkimeler: H (hidrojen) + asit tepkimesi. Al (alüminyum) + asit tepkimesi.

Potasyum hidroksit (KOH) ve fosforik asit (H3PO4) tepkimesinde potasyum fosfat (K3PO4) ve su oluşur. Tepkime denklemi: 3KOH + H3PO4 → K3PO4 + 3H2O. Bu tür tepkimeler, asit ve bazın birleşerek tuz ve su oluşturduğu nötrleşme tepkimeleridir.

SO2 + 1/2O2 tepkimesinde altı çizili elementin (kükürt, S) yükseltgenme sayısı artar. Bu tepkimede kükürt, +4 yükseltgenme basamağından +6 yükseltgenme basamağına geçer. Açıklama: - SO2'deki kükürtün yükseltgenme basamağı +4'tür. - O2 ile birleştiğinde, oksijen her zaman -2 yükseltgenme basamağına sahip olduğundan, kükürtün yükseltgenme basamağı +6'ya çıkar.