Bazlar

Turnusol kağıdı, çözeltilerdeki asitleri ve bazları ayırt etmek için kullanılır. Asitlerle temas ettiğinde kırmızı, bazlarla temas ettiğinde ise mavi renk verir. pH 4,5'in altında kırmızı, pH 8,3'ün üzerinde ise mavi renk gösterir. Ayrıca, turnusol kağıdı bazı çözünen tuzların asidik veya bazik özelliklerini de gösterebilir.

CH3COOH (asetik asit) bir asittir. Asetik asit, sirkeye ekşi tadını ve keskin kokusunu veren organik bir asittir.

NH3 (amonyak), asitlerle tepkimeye girdiğinde sadece tuz oluşur, su oluşmaz. NH3'ün bazlarla tepkimesi ise şu şekilde gerçekleşir: NH3 + H₂O ⇌ NH₄⁺ + OH⁻. Bu tepkimede, Brønsted-Lowry terimleriyle H₂O proton verir (asit), NH₃ ise proton alır (baz). NH3, zayıf bir bazdır ve suyla tepkimeye girdiğinde hidroksit iyonları (OH⁻) oluşturur.

NaOH (sodyum hidroksit) sulu çözeltisi asit değil, bazdır. Sulu çözeltilerinde hidroksit (OH–) iyonu bulunduran maddelere baz denir.

KOH (potasyum hidroksit), hidroksil (OH-) iyonlarını suda çözündüğünde serbest bıraktığı için bazdır.

Kirecin pH değeri, türüne göre değişiklik göstermektedir: Sönmemiş kireç (kalsiyum oksit). Sönmüş kireç (kalsiyum hidroksit). pH değeri, bir çözeltinin asidik veya bazik özelliklerini belirten bir ölçüdür ve 0 ile 14 arasında değişir; 7 nötr kabul edilirken, 7'den düşük değerler asidik, 7'den yüksek değerler ise bazik özellik taşır.

8. sınıf düzeyinde asit ve bazların çevreye etkileri şu şekilde özetlenebilir: Asitlerin Çevreye Etkileri: Bitki Örtüsüne Zarar Verir. Su Kaynaklarını Etkiler. Tarihi Eserlere Zarar Verir. Toprak Yapısını Bozar. Bazların Çevreye Etkileri: Toprak ve Su Kirliliği. Asit ve bazların çevre üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmak için fosil yakıtların yerine yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmek, fabrika bacalarına filtre takmak ve araçların bakımlarını zamanında yapmak gibi önlemler alınabilir.

Bazların 10 özelliği: 1. Tatları acıdır. 2. pH değerleri 7'nin üzerindedir. 3. Ele kayganlık hissi verirler. 4. Yakıcı ve tahriş edici olabilirler. 5. Turnusol kağıdını kırmızıya çevirirler. 6. Yağları ve proteinleri çözerler. 7. Asitlerle tepkimeye girdiklerinde tuz ve su oluştururlar. 8. Suda iyonlarına ayrıştıkları için elektrik akımını iletirler. 9. Cam ve porselen üzerinde aşındırıcı etkileri vardır. 10. Amonyak (NH3) gibi bazı bazlar hidroksit iyonu bulundurmamasına rağmen bazik özellik gösterir.

Hidroksit, oksijen ve hidrojen atomları içeren diatomik anyonun adıdır. Hidroksitlerin bazı özellikleri: Genellikle bir bazın parçalanması sonucu ortaya çıkar. Bilinen en basit diatomik iyonlardan biridir. Hidroksit grubu içeren inorganik bileşikler hidroksitler olarak adlandırılır. Doğada yaygın olarak bulunur ve birçok biyolojik sistemin önemli bileşenleridir. Bazı hidroksit örnekleri: Sodyum hidroksit (NaOH); Potasyum hidroksit (KOH); Kalsiyum hidroksit (Ca(OH)2); Amonyum hidroksit (NH4OH).

Fe₂O₃ (demir(III) oksit), kimyasal olarak nötr (nötral) bir madde olarak kabul edilir. Bu bileşik, asit veya baz karakterine sahip değildir; bunun yerine inorganik bir bileşiktir ve pH değeri nötraldir. Ancak, Fe₂O₃ belirli koşullar altında asidik veya bazik özellikler gösterebilir: Asidik koşullar. Bazik koşullar. Bu nedenle, Fe₂O₃'ün asidik veya bazik olduğunu kesin bir şekilde ifade etmek zordur; daha çok ortama bağlıdır.

Hidroksitler, moleküllerinde bir veya daha fazla hidroksil grubu (OH⁻) bulundurdukları için genellikle baz olarak kabul edilirler. Ancak, tüm hidroksitler suda çözünmez ve baz olarak adlandırılamaz; örneğin, demir(III) hidroksit (Fe₂(OH)₃) suda az çözünür. Bazı hidroksit örnekleri: Sodyum hidroksit (NaOH); Potasyum hidroksit (KOH); Kalsiyum hidroksit (Ca(OH)₂).

Baz, suda çözündüğünde çözeltiye hidroksit (OH−) iyonu veren maddelerdir. Bazı baz örnekleri: Sodyum hidroksit (NaOH). Potasyum hidroksit (KOH). Kalsiyum hidroksit (Ca(OH)2). Amonyak (NH3). Lityum hidroksit (LiOH). Baryum hidroksit (Ba(OH)2).

H3PO4 (fosforik asit), kuvvetli bir asittir. Kimyada, su içindeki çözünme esnasında, çözeltiye artık yüklü hidrojen iyonları yükleyen maddeler asit olarak tanımlanır. Ancak, üç hidrojenini aynı anda suya veremediği için zayıf bir asit olarak da kabul edilir.

Asitler ve bazlarla ilgili test sorularına aşağıdaki kaynaklardan ulaşılabilir: ogmmateryal.eba.gov.tr. wordwall.net. testkolik.com. unirehberi.com. fenbilim.net.

Asidik ve bazik özellik gösteren elementler arasında amfoter metaller ve ametal oksitler bulunur. Amfoter metaller: Be, Al, Sn, Cr, Zn, Pb gibi elementler hem asitlerle hem de bazlarla tepkimeye girerler. Ametal oksitler: Ametallerin tek oksijenli bileşikleri genellikle asidik karakterlidir, örneğin CO2. Bazı asidik elementler: H, Cl, Br, I, S. Bazı bazik elementler: Na, K, Ca, Mg. Ayrıca, bir elementin oksit veya hidroksitinin amfoterliği, elektronegatiflik şiddeti ve periyodik cetveldeki yeri ile ilgilidir.

En güçlü bazlardan bazıları şunlardır: sezyum hidroksit (CsOH); rubidyum hidroksit (RbOH); lityum hidroksit (LiOH); sodyum hidroksit (NaOH); baryum hidroksit (Ba(OH)2); stronsiyum hidroksit (Sr(OH)2). Bazların gücü, yaptıkları tepkimelerin hızına, moleküler yapılarına ve konsantrasyonlarına bağlı olarak değişir.

Potasyum hidroksit (KOH) suda çözündüğünde şu olaylar gerçekleşir: Çözünme hızlı ve ekzotermiktir. İyonlarına ayrılır. pH değeri yükselir. Güçlü bir bazik reaksiyon gösterir. Potasyum hidroksit, güçlü bir baz olduğundan deri, gözler ve solunum yolları üzerinde tahriş edici etkiye sahiptir ve kullanırken dikkatli olunmalıdır.

Hayır, alkaloit ve alkalin aynı şey değildir. Alkaloit, yapılarında en az bir azot atomu içeren, doğal olarak meydana gelen ve bazik özellikteki organik kimyasal bileşikler sınıfıdır. Alkalin ise, alkali anlamına gelir ve genellikle bazik çözeltileri tanımlamak için kullanılır.

Asitler ve bazlar, bazı renkli maddelerin rengini değiştirir. Asitlerin renk değiştirme özellikleri: Mavi turnusol kağıdının rengini kırmızıya çevirir. Yeni demlenmiş çaya damlatıldığında, çanın sarı renk almasına neden olur. Bazların renk değiştirme özellikleri: Kırmızı turnusol kağıdının rengini maviye çevirir. Sabun gibi baz içeren bir madde, çaya damlatıldığında koyu renk almasına neden olur. Ayrıca, pH indikatörleri de asit ve bazların renk değiştirmesine neden olabilir. Asit ve bazların renk değiştirme özellikleri, pH kağıdı gibi test şeritleriyle de gözlemlenebilir.

Kül suyu, genellikle alkali (bazik) bir özellik gösterir ve asidik değildir. Kül suyunun bazik olmasının nedenleri: Odun veya bitki atıklarının yakılması sonucu oluşan küllerin su ile karıştırılmasıyla elde edilir. İçeriğindeki potasyum, kalsiyum ve magnezyum gibi mineraller, su ile birleştiğinde bazik bir çözeltinin oluşmasına neden olur. Asidik özellikler gösterebileceği durumlar: Kullanılan odunun türüne ve yanma koşullarına bağlı olarak pH değeri değişiklik gösterebilir. İçeriğine tuz eklendiğinde kostik (sodyum hidroksit, NaOH) elde edilir ve bu, asidik bir madde olan sodyum ile birleştiğinde asidik bir çözelti oluşabilir.