Sufizm

Ebu Ali Farmedi, Horasan'da yetişen evliyanın büyüklerinden olup, Nakşibendî silsilesinin önemli sûfîlerinden biridir. Doğum tarihi 401 (1010-11) olup, Tûs yakınlarındaki Fârmed (Fârmez) köyünde doğmuştur. Öğrenimini ilk olarak doğduğu köyde yapmış, ardından Nîşâbur'a giderek Abdülkerîm el-Kuşeyrî'nin medresesine girmiştir. Tasavvuf yoluna girişini şöyle anlatır: Gençliğinin başlangıcında, Nişâbûr'da ilim öğrenirken, Ebû Saîd-i Ebülhayr'ın meclislerine katılmış ve ona büyük bir sevgiyle bağlanmıştır. 477 (1084) yılında Tûs'ta vefat etmiştir.

Akbıyık Sultan'ın kerametleri arasında şunlar yer alır: 1. Simit Kerameti: Akbıyık Sultan'ın mezarının ayakucunda bir delik olduğu ve bu deliğin önüne bir simit bırakıldığında sürekli ağlayan, huysuzluk eden çocukların sakinleştiğine inanılır. Bu olay, Akbıyık Sultan'ın kerameti olarak kabul edilir. 2. Sarık Olayı: Akbıyık Sultan, hocası Hacı Bayram-ı Velî'nin bir kerametini görünce, dışarıya çıkarken başındaki sarığı eşikte düşürmüş ve bunu hocasının kerameti olarak kabul edip bir daha başına bir şey giymemiştir.

Şems'in en yakın arkadaşı, İranlı mutasavvıf Mevlana Celaleddin Rumi'dir.

“Sütten çıkınca bütün kaşıklar aktır. Önemli olan, içinden çıktığın sütü ak bırakmaktır.” sözü Hz. Mevlana Celaleddin-i Rumi'ye aittir.

Kadiri İcmal Kolu, Kadiri Tarikatı'nın bir koludur ve lideri Haydar Baş'tır.

Yunus Emre'nin eğitimi, hem medrese hem de tasavvufi eğitim almıştır. Medrese eğitimi kapsamında, Arapça, Farsça, tefsir, hadis, İslam tarihi ve diğer İslam ilimlerini öğrendiği şiirlerinden anlaşılmaktadır. Tasavvufi eğitimi ise Tapduk Emre dergâhında gerçekleşmiştir.

Mesnevi'nin ilk 18 beyti, eserin tamamında açıklanan dinî düşüncenin özeti olması ve eserin özünü oluşturması nedeniyle önemlidir. Bu beyitlerin önemli olmasının bazı nedenleri: Aşk teması: Hz. Mevlana'nın aşkı anlayış ve yaşayış biçimini yansıtması, ilâhî aşkın eserin temel unsuru olduğunu göstermesi. Ebcet hesabı: Mevlevi büyüklerine göre 18 sayısının "Hay" esmasına karşılık gelmesi ve 18 bin aleme işaret etmesi. Rüya yoluyla gelen bilgi: Bazı insanların rüya yoluyla Hz. Mevlana ile görüştüğünü ve bu beyitlerde belirli işaretlerin olduğunu iddia etmeleri. Anlatım tekniği: İlk beyitlerin, eserin sonraki bölümlerinde işlenen konuları önceden haber veren bir giriş niteliği taşıması.

Metin Hakverdioğlu'nun "Gül Kokulu Mevlana" adlı eseri, Mevlana Halid-i Bağdadî'nin bir duasını içermektedir. Bu dua, İsmail Siraceddin Şirvanî'ye hitaben yazılmış olup, Kur'an muallimlerine, fıkıh âlimlerine ve sufilere hürmet etmeyi; kalp selâmeti, nefis semâheti, cömertlik, güler yüzlülük ve doğruluk gibi erdemleri vurgulamaktadır. Ayrıca, duada Allah'a güvenmek, düşmanlıkları terk etmek, tamahı bırakmak ve nefsi herkesten aşağı görmek gibi konular da yer almaktadır.

Serçeşme'nin piri, 1240 yılındaki Babai İsyanı'nda asılmalarından sonra Hacı Bektaş Veli olmuştur.

Nefis, tasavvufi düşüncede farklı hayvanlarla ilişkilendirilir: 1. Nefs-i Emmare: Kötülüğü emreden nefis, kurt veya yılan gibi hayvanlara benzetilir. 2. Nefs-i Levvame: Hırs ve cimriliği temsil eden nefis, tilki ile ilişkilendirilir. 3. Nefs-i Mülhime: Öfke ve şehvetle hareket eden nefis, köpek veya ayı ile temsil edilir. Bu hayvanlar, nefsin olumsuz özelliklerini ve eğilimlerini sembolize eder.

Pir Sultan Abdal'ın piri, Şeyh Hasan olarak bilinmektedir.

Evet, Rumi'nin hayatı üzerine iki farklı film yapılmıştır: 1. "Rumi: Poet of the Heart" (1998). 2. "Aşkın Dansı - Mevlana Celaleddin-i Rumi" (2008).

Ahmet Yesevi'nin "Fakrname" eseri, insanın özündeki iyilik ve kötülük kavramlarını kıssalarla anlatmaktadır. Eserde, kötülüğün şeytani, iyiliğin ise rahmani olarak tanımlandığı ve insanın irade ve akıl ile ödüllendirildiği, bu nedenle seçimlerinde tamamen özgür olduğu belirtilmektedir.

"Filozofların Gül Bahçesi" ifadesi iki farklı bağlamda kullanılabilir: 1. Simya Sembolü: Carl Gustav Jung'un "Rüyalar" adlı eserinde, "Filozofların Gül Bahçesi" simyanın en meşhur sembollerinden biri olarak geçmektedir. 2. Kitap: "Doğu'nun Gül Bahçesi-Sufi'nin Yaşam Bilgeliği" adlı kitap, Sufi İnayet Han'ın makalelerinden ve konuşmalarından oluşmaktadır.

Hasandede'nin soyu, Ahmet Yesevi ekolüne dayanmaktadır.

Yunus Emre'nin "Sensin Bize Bizden Yakın" şiiri, Allah'ın insan üzerindeki varlığını ve yakınlığını anlatır. Şiirde geçen bazı dizeler şu şekildedir: > "Sen hod bize bizden yakın, görünmezsin hicâb nedir? > Çün aybı yok göklü yüzün, üzerinde nikâb nedir?" Yunus Emre'ye göre, Allah bütün yarattıklarının her zerresinde hazır ve onları sürekli yönlendirmektedir.

"Er odur ki kokuyu alabile, yoksa âlem nesîm ile doludur" ifadesi, Niyâzî Mısrî'nin Esma-ül Hüsna şerhinde yer alan bir beyittir. Bu beyitte, nesîm kelimesi, havanın hafif dalgalanması veya hafif hafif esmesi anlamında kullanılmıştır.

İbtidânâme, Sultan Veled'in önemli eserlerinden biri olup, birkaç açıdan önemlidir: 1. Mevlevilik Tarikatının Temel Metni: Eser, Mevlevilik tarikatının temel metinlerinden biri olarak kabul edilir ve tarikatın öğretilerini, felsefesini ve tarihini yansıtır. 2. En Eski Kaynak: Eser, Mevlana'nın hayatı ve ilk inançları hakkında en eski ve doğru kaynaklardan biri olarak görülür. 3. Dil ve Edebiyat: 13. yüzyılda yazılmış olması ve Türkçe beyitler içermesi nedeniyle, Türk dili ve edebiyatının gelişiminde ilk örneklerden biri olarak değerlendirilir.

Şems-i Tebrizi, Mevlana'nın yakın arkadaşıdır.

Metropolde sufi olunabilir, çünkü tasavvuf, sadece kırsal veya soyutlanmış alanlarda değil, modern kent yaşamında da uygulanabilir bir felsefe ve inanç sistemidir. Yazar Selcen Gür'ün "Plaza Sufisi" adlı kitabında, tasavvuf ve psikoloji perspektiflerinden insanın metropoldeki içsel yolculuğu ele alınmaktadır.