SosyalYapı

Türk aile yapısı üç ana kategoriye ayrılır: 1. Geniş Aile: Birden fazla kuşağın bir arada yaşadığı, akrabalar arasında güçlü bağların olduğu ve aile reisinin genellikle baba olduğu aile modelidir. 2. Çekirdek Aile: Anne, baba ve çocuklardan oluşan modern aile yapısıdır. 3. Gecekondu Ailesi: Kırsal kesimden kente göçle birlikte oluşan, genellikle ataerkil özelliklere sahip aile türüdür.

Osmanlı Devleti'nde Türk töresinden devam eden unsurlar şunlardır: 1. Adalet Anlayışı: Devletin görevi adaleti sağlamaktı ve bu, töreye uygun hareket etmekle mümkündü. 2. Töre ve Hukuk: İslamiyet öncesi Türklerde yazısız hukuk kuralları olan töreler, İslamiyet sonrası şer-i ve örfi hukuk olarak devam etmiştir. 3. Yönetici-Yönetilen İlişkisi: Yöneticilerle yönetilenler arasında tüz adı verilen bir antlaşma yapılırdı. 4. Sosyal Yardımlaşma: Vakıflar aracılığıyla sosyal yardımlaşma sürdürülmüştür. 5. Aile Yapısı: Osmanlı ailesinde İslam hukuku ve Türk töresi esas alınmış, evlenme işlemleri kadı huzurunda yapılmıştır.

Tarihte boylar, beş ana kategoriye ayrılır: 1. Oguş (aile). 2. Urug (aileler birliği). 3. Boy (ok). 4. Budun (millet). 5. İl (devlet).

Osmanlı mahalleleri, genellikle bir mescidin etrafında şekillenen, toplumun sosyal ve idari merkezi olan yapılardı. Özellikleri: - Sosyal Bütünlük: Mahalleler, aynı inanç sistemine sahip insanların bir arada yaşadığı, sosyal dayanışmanın ve yardımlaşmanın yoğun olduğu yerlerdi. - Fiziki Yapı: Caminin yanı sıra, mektep, medrese, meydan, çeşme, kahvehane, pazar, şifahane, aşevi ve hamam gibi ortak kullanım alanlarını içeriyordu. - Yönetim: Mahalle imamı, muhtarlık kurumuna kadar en yetkili kişiydi ve doğrudan kadıya karşı sorumluydu. - Kefalet Sistemi: Mahallede yaşayan her birey birbirine kefil olurdu, bu sayede asayiş sağlanır ve güven ortamı korunurdu. - Çeşitlilik: Müslüman ve gayrimüslim mahalleleri ayrı olurdu, ancak sicil defterlerinde komşu mahallelerde yaşadıkları da kaydedilmiştir.

Kır evi ve köy evi arasındaki farklar şunlardır: 1. Konum: Kır evleri genellikle doğal ve sakin bir ortamda, kırsal bölgelerde yer alırken, köy evleri doğrudan köy yerleşim alanlarında bulunur. 2. Yapı Malzemeleri: Kır evleri, ahşap veya taş gibi doğal malzemelerden yapılırken, köy evleri daha çeşitli yapı malzemelerine sahip olabilir. 3. Boyut ve İşlev: Köy evleri genellikle daha geniş ailelerin ihtiyaçlarını karşılamak üzere tasarlanmış olup, daha büyük alanlara sahiptir. 4. Sosyal Yapı: Köylerde sosyal dayanışma ve işbirliği daha kuvvetlidir, ortak mallar ve sınırlar vardır.

Toplumsal yapı ve hukuk arasındaki ilişki şu şekilde özetlenebilir: Hukuk, toplumsal düzenin temel unsurlarından biridir ve toplumda bir düzen tesis eder. Hukukun toplumsal yapıya etkileri: - Hakların korunması: Hukuk, bireylerin doğuştan sahip oldukları hakları tanır ve korur. - Toplumsal değişimin aracı: Hukuk, toplumun değişimine ayak uydurarak yeni durumların hukuki çerçevesini belirler. - Devlet yönetiminin temeli: Demokratik devletlerde hukuk kuralları, toplumun yönetimine katılan bireylerin meşruiyetini sağlar. Toplumsal yapının hukuka etkileri: - Toplumsal normlara uyum: Hukuk, toplumun adalet hisleri ve ahlak değerleri doğrultusunda şekillenir. - Çatışmaların çözümü: Hukuk, toplumdaki uyuşmazlıkları çözmek ve adaleti sağlamak için bir mekanizma olarak işlev görür.

Hukuki çoğulculuk, toplumun sadece devlet hukuku ile değil, aynı zamanda birçok devlet dışı hukuk sistemi ile muhatap olduğu görüşüne dayanan bir sosyal yapı özelliğidir. Bu yaklaşıma göre: Hukuk, devletten önce vardır ve sosyal yapının bir ürünüdür. Devlet, bu hukuk sistemlerinden yardım alır ve tek bir hukuki normatif sistemle sınırlı değildir. Hukuki çoğulculuk, kültürel, etnik ve dini çeşitliliğin olduğu toplumlarda, farklı grupların kendilerine özgü hukuk düzenlerini oluşturma hakkını tanır.

Osmanlı'da demografik ve sosyal özellikler şu şekilde özetlenebilir: Demografik Yapı: - Osmanlı toplumu, tarım toplumu niteliğindeydi ve nüfusun büyük çoğunluğu köylü çiftçilerden oluşuyordu. - Batı, Orta, Doğu ve Güneydoğu Anadolu ile Irak, Suriye, Filistin gibi yerlerde şehirli olmayan nüfus, yerleşik bir hayat sürmeyen ve hayvancılıkla uğraşan konar göçer unsurlardan oluşuyordu. - Tanzimat dönemine kadar olan süreçte, Osmanlı Devleti'nde resmî tabakalaşma, askerî ve reâyâ (vergi veren halk) olarak iki ana sınıfa dayanıyordu. Sosyal Yapı: - Osmanlı toplumu, dinî açıdan Müslümanlar ve gayri müslimler (zimmîler) olarak iki ana gruba ayrılmıştı. - Gayri müslimler, din ve mezhep farklılıklarına göre çeşitlilik gösteriyordu. - Osmanlı'da çeşitli meslek grupları vardı ve bu meslekler, nüfus defterlerinde kaydedilerek ülke içindeki dağılımları hakkında bilgi edinilmesine imkân sağlıyordu. - Aile yapısı genellikle küçük aile şeklindeydi, ancak bazı hanelerde dede, nine, amca ve hala gibi akrabalar da yaşıyordu. - Osmanlı'da kadınların da ekonomik hayatta yer aldığı, mal sahibi olabildiği ve mahkemelere başvurabildiği biliniyordu.

Eski Türk insanı, göçebe bir yaşam tarzı sürmekteydi ve avcılık, hayvancılık önemli geçim kaynaklarıydı. Sosyal yapıları şu şekildeydi: - Aile: Temel yapı taşı aileydi ve genellikle çekirdek aile (anne, baba ve çocuklar) şeklindeydi. - Urug: Akrabalık bağlarıyla bağlı ailelerin bir araya gelmesiyle oluşan sosyal bir birlikti. - Boy: Urugların bir araya gelmesiyle oluşan topluluktu ve her boyun başında bir boy beği bulunurdu. Dini inançları Gök Tanrı dini ve Şamanizm etrafında şekillenmişti. Askeri yapıları ise ordu-millet anlayışına dayanmaktaydı ve kadınlar da dahil olmak üzere herkes savaşçı olarak yetişmekteydi.

"İnsan Olmak" kitabı, Engin Geçtan tarafından yazılmış olup, insanın duygusal ve sosyal yapısını, psikolojik zorluklarını ve bu zorluklarla başa çıkma yollarını ele alır. Kitap, 12 bölümden oluşur ve çeşitli anekdotlar aracılığıyla okuyucuya yön verir.

Türk toplum yapısı, toplumda sürekli ve örgütlü sosyal ilişkilerin bütünüdür. Bu yapının temel unsurları şunlardır: 1. Toplumsal Statü: Kişinin toplum içindeki konumu. 2. Toplumsal Rol: Belirli bir statüyü işgal eden kişiden beklenen davranış. 3. Toplumsal Gruplar: Benzer değer ve beklentileri paylaşan bireylerin düzenli etkileşimleri sonucu oluşan birleşmeler. 4. Toplumsal Sınıf: İnsanların toplumsal ve ekonomik pozisyonlarına göre bölünmeleri. 5. Toplumsal Kurumlar: Toplumun yapısı ve temel değerlerinin korunması için zorunlu olan kurallar topluluğu. 6. Kültür: Toplumda yaşayan insanların bütün öğrendikleri ve paylaştıkları. Türkiye'de toplumsal yapı, tarih boyunca Osmanlı İmparatorluğu'nun çok uluslu ve çok dinli yapısından modern ulus-devlet yapısına geçişle birlikte önemli değişimler yaşamıştır.

Eski Türklerde "boy", ataları ortak olan ve aralarında kan bağı bulunan insanlar topluluğunu ifade eder. Bu topluluk, birkaç büyük ailenin bir araya gelmesiyle oluşur ve başında "bey" unvanına sahip bir lider bulunur.

Orta Asya Türklerinde boy sistemi, Türk topluluklarının örgütlendiği temel birimlerden biridir. Boy sistemi şu şekilde işler: 1. Oguş (Aile): Türk sosyal yapısının en küçük birimidir ve genellikle anne, baba ve çocuklardan oluşur. 2. Urug (Aileler Birliği): Birbiriyle kan bağı olan veya yakın olan ailelerin bir araya gelmesiyle oluşur. 3. Boy (Ok): Urugların birleşmesiyle meydana gelir ve her boyun bir beyi bulunur. 4. Budun (Millet): Boyların birleşmesiyle oluşur ve başında han bulunur. 5. İl (Devlet): Budunların birleşmesiyle oluşur ve en büyük topluluktur. Bu sistemde her boyun kendine ait toprakları ve askeri gücü vardı.

Türkiye Selçuklu Devleti'nin sosyal ve ekonomik yapısı şu şekilde özetlenebilir: Sosyal Yapı: - Devletin başında Selçuklu ailesinden gelen bir "Sultan" bulunurdu. - Halkın çoğunluğunu Türkler oluşturmakla birlikte, Rum, Ermeni ve Süryaniler de azınlık olarak bulunmaktaydı. - Halk, şehirlerde ve köylerde yaşamaktaydı. - Köylüler, devletin arazilerinde çalışır ve onların başında "Köy Kethüdası" bulunurdu. Ekonomik Yapı: - Devletin ekonomisi tarım, ticaret ve sanayiye dayanmaktaydı. - Tarım ve hayvancılık, göçebelerin ve köylülerin temel geçim kaynağıydı. - Ticaretin gelişmesi için kervansaraylar yapılmış, Avrupalı tüccarlara düşük gümrük vergisi uygulanmış ve sigorta sistemi geliştirilmiştir. - Önemli sanayi dalları arasında dokumacılık, çinicilik, madencilik, demir çelik, dericilik ve silah üretimi bulunmaktaydı. - Devletin gelir kaynakları arasında aşar, haraç, cizye ve gümrük vergileri yer almaktaydı.

Eski Mezopotamya'da evlilik, toplumun istikrarını sağlamak ve soy devamını garanti etmek amacıyla yapılan bir yasal sözleşme olarak kabul edilirdi. Bazı evlilik özellikleri: - Görücü usulü evlilik: Çiftin genellikle hiç tanışmadığı, ailelerin kararıyla gerçekleşen evlilikler yaygındı. - Başlık parası: Damat, gelinin babasına başlık parası öderdi. - Evlilik sözleşmesi: Her iki tarafın haklarını ve nafaka gibi konuları içeren bir sözleşme hazırlanırdı. - Düğün töreni: Evlilik, bir ziyafet eşliğinde tamamlanırdı. - Sadakatsizlik: Eşine karşı sadakatsiz olan erkekler, ölüm cezası dahil çeşitli cezalara çarptırılırdı. Boşanma, yaygın olmayan ve sosyal damgalanma yaratan bir durumdu.

Ortadoğululaşma kavramı, bir ülkenin veya toplumun siyasi, kültürel ve sosyal yapılarının Ortadoğu bölgesine özgü özelliklerle şekillenmesi anlamına gelir. Bu kavram aynı zamanda, modernleşme, sekülerleşme ve demokratikleşme süreçlerinden uzaklaşarak daha otoriter, dini ve geleneksel değerlere dayalı bir yapıya dönüşmeyi de ifade edebilir.

Güzel İzmir ifadesinin iki farklı bağlamda kullanılabileceği düşünülmektedir: 1. Kültürel ve Sosyal Yapı: İzmir, tarih boyunca farklı medeniyetlere ev sahipliği yapmış, çok kültürlü bir şehirdir. 2. Kamusal Alanların Dönüşümü: İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Dr. Cemil Tugay, "Güzel İzmir Hareketi"ni başlatarak kamusal alanların daha nitelikli ve güvenli hale getirilmesini amaçlamıştır. Bu kapsamda yapılan düzenlemeler, şehrin daha yaşanabilir ve çekici bir yer olmasını sağlamaktadır.

Eski Türklerde "budun", halk, kabile veya millet anlamında kullanılan bir terimdir.

Ömer Seyfettin'in "Yüksek Ökçeler" adlı hikayesi, iki ana konuyu ele almaktadır: 1. Batı hayranlığı: Hikayede, genç yaşta yaşlı bir adamla evlenen ve daha sonra dul kalan zengin bir kadın olan Hatice Hanım'ın, batı hayranlığı yüksek ökçeli ayakkabı merakıyla dile getirilir. 2. İzdivaç çarpıklığı: Devrin sosyal yapısı, kadınların genç yaşta büyük yaştaki erkeklerle evlendirilmesine yol açmaktaydı.

"Büyük Ev" (Casa Grande) filminin konusu, Rio'nun çökmekte olan sosyal yapısında sınıf ayrımını ve aşırı korumacı bir ailenin baskılarından kaçmaya ve kendini bulmaya çalışan genç bir adamın deneyimlerini anlatmaktadır.