Şizofreni

Şizofreninin genetik bağlantısı, hastalığın yalnızca kalıtımsal faktörlerin etkisiyle değil, birçok koşulun bir araya gelmesiyle oluştuğunu gösterir. Şizofreni ile ilişkilendirilen bazı genetik unsurlar: DTNBP1, NRG1, DISC1 ve DISC2 genleri. 22q11 silme sendromu. COMT (Katekol-O-metiltransferaz) geni. Aile araştırmaları, şizofreni hastalarının birinci derecedeki akrabalarında hastalığın görülme sıklığının genel popülasyona göre 10-20 kat daha yüksek olduğunu ortaya koymuştur. Ancak, şizofreninin genetik geçişi basit bir şekilde açıklanamaz; toplumda sık görülen genetik varyasyonların kümülatif etkisi söz konusudur.

Teyzem filminde Üftade'nin hastalığı şizofrenidir. Filmde Üftade'nin hastalığı, çocukluğunda üvey babası tarafından istismara uğraması ve yaşadığı baskı nedeniyle ortaya çıkmıştır. Üftade, tüm baskılara karşı deliliği bir intikam eylemi olarak kullanmış, tedavilere rağmen iyileşememiş ve sonrasında intihar ederek herkesin hafızasından silinmiştir.

Kişilik kaybı, kişilik bozuklukları kapsamında değerlendirilebilir. Bazı kişilik bozuklukları: Paranoid kişilik bozukluğu: Güvensizlik ve şüphe duyma. Şizoid kişilik bozukluğu: Sosyal ilişkilerde zayıflık ve duyguları ifade etmekten kaçınma. Şizotipal kişilik bozukluğu: Bilişsel veya algısal çarpıtmalar, garip davranışlar. Antisosyal kişilik bozukluğu: Başkalarının haklarını göz ardı etme, saldırganlık, empati eksikliği. Sınırda (borderline) kişilik bozukluğu: Kimlik duygusunda ve ilişkilerde istikrarsızlık, dürtüsellik. Histrionik kişilik bozukluğu: Aşırı duygusallık ve dikkat çekme çabası. Narsisistik kişilik bozukluğu: Üstünlük duygusu, güç ve başarı arayışı. Çekingen kişilik bozukluğu: Utangaçlık, yetersizlik hissi. Bağımlı kişilik bozukluğu: Ayrılma ve terk edilme korkusu, özerk karar vermede zorluk. Obsesif-kompulsif kişilik bozukluğu: Mükemmelliyetçilik, kurallara aşırı bağlılık. Kişilik bozukluklarının tanısı, bir psikiyatrist veya ruh sağlığı uzmanı tarafından yapılmalıdır.

Şizofreni, farklı seviyelerde ve türlerde görülebilir. Şizofreni türleri şunlardır: Paranoid Şizofreni: Kişi halüsinasyonlar görür ve sanrılar yaşar. Dezorganize (Hebefrenik) Şizofreni: Konuşmalarda tutarsızlık ve bağlantısız tepkiler görülür. Katatonik Şizofreni: Devinim (hareket) bozuklukları baskındır, hastalar uzun süre hareketsiz kalabilir. Rezidüel (Tortu Tip) Şizofreni: Semptomlar büyük ölçüde azalmış olsa da hayata karşı olumlu düşünceler bulunmaz. Farklılaşmamış Şizofreni: Şizofreni belirtileri bulunur ancak türü belirlenemez. Şizofreni belirtileri, pozitif ve negatif olarak da sınıflandırılabilir. Şizofreni, genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonundan kaynaklanır ve genellikle ömür boyu tedavi gerektirir.

Şizofreniyi en iyi anlatan kitap konusunda kesin bir görüş yoktur. Ancak, şizofreni temasını işleyen bazı kitaplar şunlardır: "Şizofreni Günlükleri". "Şizofren", John Katzenbach. "Sana Gül Bahçesi Vadetmedim". "Şizofreni Yalnız Oynanmaz", Rahmi Vidinlioğlu. "Akıl Hastalarının İç Dünyası", Bert Kaplan. Ayrıca, Dostoyevski'nin "Öteki" adlı eseri de şizofreniyi ele alan kitaplar arasında gösterilir. Kitap seçimi kişisel tercihlere bağlıdır.

Şizofreninin kesin nedeni bilinmemektedir, ancak genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonundan kaynaklandığı düşünülmektedir. Şizofreniye yol açabilecek bazı faktörler: Genetik yatkınlık. Beyin kimyasındaki dengesizlikler. Çevresel ve sosyal etkenler. Doğum öncesi ve sırasında yaşanan komplikasyonlar. Madde kullanımı. Bu faktörlerin hiçbiri tek başına şizofreniye neden olmaz; hastalığın ortaya çıkışında birden fazla etkenin bir araya gelmesi gerekir.

John Nash, şizofreni hastalığından kendi çabalarıyla iyileşti. Nash, ilaç tedavilerinin yanı sıra, zihnini kullanarak şizofreni belirtilerini kontrol altına almayı başardı ve bu sayede hastalık sürecinde kısa süreli iyileşme dönemleri yaşadı. Ayrıca, eski okuluna giderek orada vakit geçirmesi ve programlama dillerini öğrenmesi de iyileşme sürecine katkıda bulundu.

Şizofreni konusunu işleyen bazı filmler: Akıl Oyunları (A Beautiful Mind). Parçalanmış (Split). Siyah Kuğu (Black Swan). Dövüş Kulübü (Fight Club). Gizli Pencere (Secret Window). Zindan Adası (Shutter Island). Karanlık Yolculuk (Donnie Darko). Kayıp Otoban (Lost Highway). Clean, Shaven (Temiz, Şaven).

Paranoid şizofreni konusunu işleyen bazı filmler: "Akıl Oyunları" (A Beautiful Mind, 2001). "Rain’in Korkusu" (2021). "Hayaletler Diyarında Bir Olay" (2018). "I Know This Much Is True" (2020).

Gen tedavisi, şu anda psikiyatrik bozuklukların tedavisinde deneysel aşamada olup, birkaç alanda araştırmalar yürütülmektedir: Bağımlılık: Örneğin, cocaine bağımlılığı olan hayvan modellerinde, viral gen transfer teknikleriyle ilaç arama davranışının değiştirilebileceği gösterilmiştir. Depresyon: "p11" proteininin artırılmasının depresyon tedavisinde bir strateji olabileceği belirtilmiştir, ancak bu tür tedavilerin uygulanabilmesi için birçok klinik ve düzenleyici sorunun çözülmesi gerekmektedir. Psikozlar: Bu alanda yapılan araştırmalar, daha çok psikotik bozuklukların temel patofizyolojik mekanizmalarını anlamaya yöneliktir. Demans: Örneğin, Alzheimer demansı hayvan modellerinde, "CBP (CREB bağlama proteini)" gen transferinin, BDNF ifadesini artırarak bilişsel eksiklikleri iyileştirdiği gösterilmiştir. Gen tedavisinin psikiyatrik bozukluklarda yaygın şekilde kullanılabilmesi için, hem nörobiyolojik ve teknik sorunların aşılması hem de etik soruların yanıtlanması gerekmektedir.

Şizofreni hastalarının resim çizmesinin birkaç nedeni vardır: İletişim ve ifade: Sözel dili kullanma becerileri düşük olan şizofreni hastaları, görsel dile yönelerek kendilerini ifade ederler. Terapi: Resim yapmak, hastalar için bir tür terapi işlevi görür ve yaşadıkları zorluklarla başa çıkmalarına yardımcı olur. Gerçeklik algısı: Gördükleri halüsinasyonlar ve sanrıları resme dökerek, gerçeklik ile olan bağlantılarını korumaya çalışırlar. Şizofreni hastalarının yaptığı resimlerde, hastalığın durumuna göre ortak özellikler bulunabilir.

Ceres ilacının iki temel işlevi vardır: 1. Koruyucu etki: Hastalık etmeninin bitkilere ilk girişinden sonra, bağlarda 2-3 gün, domates ve hıyarda ise 1-2 gün içinde yapılan ilaçlama ile hastalığın gelişimi durdurulabilir. 2. Tedavi edici etki: Ceres, farklı etki mekanizmalarına sahip etken maddeleri sayesinde bitkileri tedavi eder. Ceres, genellikle şu bitkilerde kullanılır: Bağ: Mildiyö hastalığına karşı. Domates ve hıyar: Mildiyö ve erken yaprak yanıklığı hastalıklarına karşı. Patates: Mildiyö hastalığına karşı. Karpuz: Alternaria yaprak yanıklığı hastalığına karşı. Ceres, alkali karakterli ve yağlı ilaçlarla karıştırılmamalıdır.

Şizofreni hastaları için sorun çözme eğitimi, hastaların günlük yaşamda karşılaştıkları sorunların çözümüne yönelik becerileri geliştirmeyi hedefleyen bir eğitimdir. RUTBE programında yer alan sorun çözme becerileri eğitimi şu konuları kapsar: Bilişsel becerileri geliştirme. İletişim becerilerini geliştirme. Psikoz ve şizofreniyi anlama. Antipsikotik ilaç tedavisini ve yan etkileri öğrenme. Tedaviyi değerlendirme. Bu eğitimlerde, deneyimlerin paylaşılması, model alma, bilişsel denemeler, rol oynama, alıştırmalar ve ev ödevleri gibi yöntemler kullanılır.

Şizofreni hastalarının çizim yapma şekli, hastalığın seyrine ve hastaların yaşadığı semptomlara bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Bazı şizofreni hastaları, gördükleri halüsinasyonları ve sanrıları çizimlerine yansıtır. Örneğin, Kate Fenner adlı bir şizofreni hastası, gördüğü hayali şeyleri çizmenin ona iyi geldiğini belirtmiştir. Ayrıca, şizofreni hastalarının çizimlerinde, ölüme dair temalar veya dış dünya tarafından takip edildiklerini düşündüklerine dair figürler de görülebilir. Şizofreni hastalarının çizimlerinin incelenmesi, tanı ve tedavi süreçlerinde de kullanılabilir. Şizofreni gibi ruh sağlığı sorunları olan kişilerin çizimlerini incelerken, profesyonel bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

Zihinde ses duyma hastalığı, misophonia (mizofoni) olarak adlandırılır. Mizofoni, kişinin günlük yaşamda sıkça karşılaşılan seslere karşı aşırı hassasiyet ve öfke hissetmesiyle karakterize bir hastalıktır. Mizofoninin nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte, beyindeki anterior insular kortekste anormallikler olduğu düşünülmektedir. Mizofoni, resmi olarak tanınan bir hastalık olmasa da, terapi ve yaşam tarzı değişiklikleriyle tedavi edilebilir.

Psikolojide ayna karşısında kendini izlemenin ne anlama geldiğine dair bazı yorumlar şöyledir: Ayna tepkisi. Ayna etkisi. Ayrıca, kişinin görünümünde gerçek olmayan, imgesel bir kusur ile sürekli meşgul olması olarak tanımlanan “beden dismorfofobik bozukluğu” da ayna karşısında kendini izlemeyle ilişkili olabilir. Psikolojik yorumların bilimsel bir temeli olmadığını unutmamak gerekir.

Şizofreni hastalarının emeklilik süresi, malulen emeklilik kapsamında değerlendirilir ve bu süreçte belirli şartları yerine getirmeleri gerekir. Malulen emeklilik için gerekli şartlar: En az 10 yıl sigortalılık süresi. En az 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödenmiş olması. Maluliyetin sigortalı işe girdikten sonra meydana gelmiş olması. Bu şartları sağlayan şizofreni hastaları, en az 10 yıl sonra emekli olabilir. Ancak, her durum farklılık gösterebilir ve kesin emeklilik süresi, kişinin sağlık durumuna ve diğer faktörlere bağlı olarak değişebilir. Malulen emeklilik süreci hakkında en doğru bilgiyi almak için Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) il veya ilçe müdürlüklerine başvurulması önerilir.

Şizofreni, bipolar bozukluk ve şizoaffektif bozukluk aynı değildir, ancak her üçü de psikotik bozukluklar kategorisinde yer alır. Şizofreni, temel olarak halüsinasyonlar, sanrılar, düşünce bozuklukları ve anormal davranışlarla karakterizedir. Bipolar bozukluk, duygudurumda aşırı dalgalanmalar ile (manik ve depresif epizodlar) karakterizedir. Şizoaffektif bozukluk, hem şizofreni hem de duygudurum bozukluklarının (bipolar bozukluk veya depresyon) belirtilerini bir arada gösterir.

Şizofren kitabı iki farklı yazar tarafından farklı temalarla ele alınmıştır: John Katzenbach'ın "Şizofren" kitabı, 21 yaşındaki Francis Petrel'in ailesi tarafından zorla bir akıl hastanesine yatırılmasını ve burada yaşadığı sarsıcı olayları anlatır. Wulf Dorn'un "Şizofren" kitabı, psikiyatr Jan Forstner'in, küçük kardeşinin kaybolması ve babasının ölümüyle ilgili yaşadığı travmalarla yüzleşmesini konu alır. Ayrıca, Emre Timur'un "Şizofren" adlı kitabı, bir şizofreni hastasının kendi ağzından, hastalığı yenme öyküsünü anlatan otobiyografik bir romandır.

Şizofreninin iyi sonlanım belirtileri, hastalığın belirtileri ve seyrine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Olumlu gidiş göstergeleri arasında şunlar sayılabilir: Başlangıcın birden ve renkli pozitif belirtilerle gelişmesi. Hastalığın ortaya çıkışında ağır çevresel stres etkenlerinin fazlalığı. Hastalığın katatonik veya şizo-affektif olması. Aile ortamının düzenli ve duygu dışavurumunun düşük olması. Sağaltıma (tedaviye) erken dönemde başlanması ve düzenli devam edilmesi. Şizofreni tedavisinde tam iyileşme mümkün olmasa da, uygun tedavi ile belirtilerin kontrol altına alınması ve tekrarının azaltılması hedeflenir. Şizofreni belirtileri gözlemlendiğinde, doğru teşhis ve tedavi için bir psikiyatriste başvurulması önerilir.