SanatAkımları

Fovizm, 20. yüzyılın başlarında Fransa’da ortaya çıkan ve cesur renk kullanımı ile özgür fırça darbeleriyle karakterize edilen bir sanat akımıdır. Akımın temel özellikleri: - Renk egemenliği: Geleneksel normlara meydan okuyarak, renkleri kuralsız ve sınırsız bir şekilde kullanmak. - Perspektifin terk edilmesi: Resimlerde derinlik yerine yüzey etkisi yaratmak. - Soyutlama: Figürleri ve manzaraları soyutlamaya yaklaşan bir biçimde tasvir etmek. - Duygusal ifade: Sanatın bir şey anlatma zorunluluğunu reddetmek, sadece renklerin ve kompozisyonun gücüne dayanarak eserler üretmek. Önemli temsilcileri: Henri Matisse, André Derain, Maurice de Vlaminck ve Raoul Dufy’dir. Fovizm, modern sanatın gelişimine büyük katkı sağlamış ve Kübizm ile Ekspresyonizm gibi akımlara ilham vermiştir.

Şiirde rastgele akım, 20. yüzyılın başlarından itibaren Dadaizm ve Sürrealizm akımlarıyla birlikte daha belirgin hale gelmiştir.

Dekadans ve dekadanlık şu anlamlara gelir: 1. Dekadans: (Fr. décadence < Lat.) Devletlerin, sanat ve edebi akımların gerileme, düşüş ve yıkılmaya başlayış dönemi. 2. Dekadanlık: Dekadan olma durumu, dekadan olan kimsenin hali. Dekadan kelimesi ise, 19. yüzyıl sonlarında Fransa'da natüralistlere karşı ortaya çıkan sembolizm akımına öncülük eden sanatçılar için kullanılan ve edebiyatı soysuzlaştırdıkları ima edilen bir terimdir.

Burhan Doğançay, soyut ekspresyonizm, pop art, dadaizm ve konstrüktivizm gibi çeşitli sanat akımlarından etkilenmiştir. Ayrıca, sokak sanatı ve grafiti gibi modern sanat akımlarıyla da ilişkilidir.

Geç Osmanlı döneminde etkili olan sanat akımları şunlardır: 1. Lale Devri (1718-1730): Bu dönemde Osmanlı, Avrupa kültürüne açılmış ve batı üslubuna yönelmiştir. 2. Türk Barok ve Rokoko Üslubu (1730-1808): Avrupa'da Rönesans sonrası ortaya çıkan bu üsluplar, Osmanlı mimarisinde ve süslemelerinde kendini göstermiştir. 3. Ampir Üslup (1808-1874): Fransa'da Napolyon döneminde gelişen bu üslup, Osmanlı'da II. Mahmud döneminde benimsenmiş ve özellikle devlet yapılarında kullanılmıştır. 4. Neoklasik Dönem (1874-1930): Avrupa'dan gelen yabancı sanat akımlarına tepki olarak doğmuş, klasik Osmanlı mimarisine dönüşü ve geleneksel çizgilerin sürdürülmesini amaçlamıştır.

Empresyonizm, 19. yüzyılın sonlarında Fransa'da ortaya çıkan bir sanat akımıdır. Empresyonizmin temel özellikleri: - Açık hava resmi: Sanatçılar stüdyolarından çıkıp doğada resim yapmışlardır. - Hızlı fırça darbeleri: Eserlerdeki fırça darbeleri hızlı ve belirgin olup, detaylardan ziyade genel izlenimi yansıtır. - Parlak ve saf renkler: Karışık renkler yerine doğrudan tüpten alınan saf renkler kullanılmıştır. - Değişken ışık koşulları: Günün farklı saatlerindeki ışığın değişimi resimlere yansıtılmıştır. Önemli empresyonist sanatçılar: Claude Monet, Pierre-Auguste Renoir, Edgar Degas, Camille Pissarro ve Alfred Sisley'dir.

Metin Eloğlu, toplumcu gerçekçilik akımına mensuptur.

Azerbaycan şiirinde iki ana akım öne çıkmaktadır: Realizm ve Romantizm. Realizm, 19. yüzyılın sonlarından 20. yüzyılın başlarına kadar etkili olmuştur. Romantizm, 20. yüzyılın ilk çeyreğinde şekillenmiştir. Bunun yanı sıra, Azerbaycan şiirinde Edebî Tasavvuf ve Halk Şiiri gelenekleri de önemli bir yer tutmaktadır.

Stilizm ve stilistlik kavramları farklı anlamlara sahiptir. Stilizm, hâlen akademik çevreler ve otoriteleri tarafından kabul görmese de kendi içerisinde gelişen bir sanat akımıdır. Stilistlik ise, giysi modelleri tasarlayan, kullanılacak tekstil malzemesini ve aksesuarları belirleyen ve tüm bu süreçler için çizimler ve grafikler oluşturan kişilerin mesleğidir.

"Kardeş Akımı" iki farklı bağlamda kullanılabilir: 1. Sanat Akımı: 1848 yılında kurulan Raphael Öncesi Kardeşliği (Pre-Raphaelite Brotherhood) adlı sanat akımı, Yüksek Rönesans'ı reddederek Erken Rönesans ve Gotik sanat felsefesine uygun, daha ruhani ve mistik eserler üretmeyi amaçlamıştır. 2. Bitki Yetiştiriciliği: Kardeş Bitkiler Yöntemi (Companion Planting), bitkilerin birbirini destekleyerek doğal yöntemlerle koruması ve daha iyi büyümesi için yan yana ekilmesi yöntemidir.

Dadaist sanatçılar, geleneksel sanat normlarına karşı çıkarak ve toplumsal değerleri eleştirerek bir dizi fikri savunurlar: 1. Anlamsızlık ve Absürdite: Dadaistler, mantıklı ve düzenli olan her şeye karşı çıkarak eserlerinde anlamsızlığı ön plana çıkarırlar. 2. Protesto ve İsyan: Savaşa, burjuva değerlerine ve mevcut toplumsal düzene karşı bir başkaldırı olarak doğmuşlardır. 3. Hazır Nesneler: Geleneksel sanat malzemeleri yerine gündelik nesneleri kullanarak yeni sanat eserleri yaratırlar. 4. Performans Sanatı: Performanslar, kolajlar ve şiir gibi farklı medyaları kullanarak sanatlarını ifade ederler. 5. Dilin Yapıbozumu: Edebiyatta dilin kurallarını bozarak anlamsız şiirler oluştururlar.

Cevdet Kudret'in edebi kişiliği şu özelliklerle tanımlanabilir: 1. Yedi Meşaleciler Topluluğu: Cevdet Kudret, Yedi Meşaleciler olarak bilinen edebi topluluğun üyelerindendir. 2. Şiir ve Tiyatro: Şiirlerinin yanı sıra tiyatro türünde de önemli eserler vermiştir. 3. Ders Kitapları ve İncelemeler: Cevdet Kudret, özellikle orta oyunu üzerine yaptığı incelemeler ve yazdığı ders kitapları ile bilinir. 4. Deneme ve Eleştiri: Eleştiri türünde yazdığı eserlerde toplumcu yönü açıkça ortadadır. 5. Dil Hassasiyeti: Öz Türkçe hassasiyetinin abartılmaması gerektiğini savunmuş, Türkçenin sadeleşmesi ve Arapça-Farsça kelimelerden arındırılması konularına önem vermiştir.

Bazı önemli sanat terimleri şunlardır: 1. Sfumato: Rönesans döneminde kullanılan, tonlar arasında yumuşak geçişler yaparak arka planda dumanlı bir hava yaratmayı amaçlayan resim tekniği. 2. Chiaroscuro: Işık ve gölgenin kontrastını kullanarak derinlik algısı oluşturan resim tekniği. 3. Craquelure: Yağlı boya resimlerinde malzemelerin yüzeyinde oluşan yoğun çatlamalar. 4. Impasto: Kalın ve kat halinde bir boyayı fırça veya spatula ile uygulama tekniği. 5. Pentimento: Resimde hata yapıldığında üstünü boya ile kapatma işlemi. 6. En Plein Air: İzlenimcilerin açık havada resim yapma alışkanlığı. 7. Luminism: Amerikan manzara resim stiline verilen isim, bol miktarda sakin gökyüzü ve yansıtıcı su içerir. 8. Batik: Kumaşa balmumu ile desenler oluşturulup renklendirilmesi işlemi. 9. Ekspresyonizm: Güçlü duyguların ve içsel hislerin vurgulandığı sanat akımı. 10. Fresko: Duvar veya tavan gibi büyük yüzeylere ıslak sıva üzerine yapılan boyama tekniği.

Nail Çakırhan, geleneksel mimari akımına mensuptur.

Letrizm (Harfçilik), II. Dünya Savaşı sonunda ortaya çıkan bir edebi akımdır. Özellikleri: - Şiirde en küçük birim olarak kelimeleri değil harfleri temel alır. - Amacı, harflerin temel alınması yoluyla farklı tarzda bir şiir yazmaktır. - Edebiyatta klasik akımlara karşı çıkan bir karşı-akımdır. Temsilcileri: - Maurice Lemaître. - François Dufrêne. Letrizm, sadece edebiyatı değil, aynı zamanda sinemayı, dansı, müziği ve resmi de etkilemiştir.

Krikor Zohrab, realizm akımına mensuptur.

Geometrik soyutlama, sanatçıların geometrik formları, düz çizgileri ve temel geometrik şekilleri vurgulayarak soyut bir dil oluşturduğu bir sanat akımıdır. Bu akımda, düzen, denge ve matematiksel oranlara vurgu yapılır. Önemli geometrik soyutlama sanatçıları arasında Piet Mondrian, Kazimir Malevich ve Theo van Doesburg bulunmaktadır.

Post-Empresyonizm, 19. yüzyılın sonlarında Fransa'da ortaya çıkan ve Empresyonizm akımına tepki olarak doğan bir sanat akımıdır. Özellikleri: - Yapısal Kompozisyon: Doğrudan gözleme dayalı resim yapmanın ötesine geçilerek, kompozisyon daha bilinçli bir şekilde ele alınmıştır. - Canlı Renk Kullanımı: Renkler, sadece nesneleri temsil etmek için değil, aynı zamanda duygusal ifadeyi güçlendirmek için kullanılmıştır. - Kalın Fırça Darbeleri: Resim yüzeyinde dokusal bir etki yaratmak için fırça darbeleri belirgin ve kalın bir şekilde kullanılmıştır. - Sembolik ve İfadeci Anlatım: Sanatçılar, doğayı olduğu gibi yansıtmanın ötesine geçerek, kendi iç dünyalarını ve duygu durumlarını eserlerine aktarmışlardır. Öne Çıkan Temsilciler: Paul Cézanne, Vincent van Gogh, Paul Gauguin ve Georges Seurat gibi sanatçılardır.

Ayçiçeğinde yer alan sanat akımları, kullanılan sanatçıya göre değişiklik göstermektedir: Egon Schiele: "Ayçiçeği" adlı eserinde ekspresyonizm (dışavurumculuk) akımı etkileri görülmektedir. Vincent Van Gogh: Ayçiçeği tabloları, post-empresyonizm akımına örnektir.

Puantilizm (Yeni İzlenimcilik), ara renklerle yapılan sanat akımlarından biridir. Puantilizmde, renkler palet üzerinde karıştırılmaz, yan yana noktalar halinde yerleştirilir.