Ekspresyonizm

Aliye Berger, dışavurumcu sanat akımına mensuptur. Ancak, Aliye Berger'in eserleri birçok farklı tarzda da değerlendirilebilir. Aliye Berger, Türkiye'nin ilk kazıma ve oyma gravür sanatçılarındandır.

Mihri Müşfik Hanım, dışavurumcu (ekspresyonist) bir üsluba sahiptir.

Ekspresyonizmin (dışavurumculuk) amacı, bireysel duyguları, içsel hisleri ve ruhsal tepkileri sanat yoluyla ifade etmektir. Bu akım, 20. yüzyılın başlarında, özellikle Almanya’da, toplumsal gerilimlerin ve hızlı sanayileşmenin etkisiyle bireyin yalnızlaşması ve topluma yabancılaşması gibi temaları işlemek amacıyla ortaya çıkmıştır. Ekspresyonist eserler, sanatçının iç dünyasını, kaygılarını, yalnızlığını ve yaşadığı çağın karmaşasını yansıtır. Ekspresyonizmin diğer amaçları arasında: İç gözlem: Sanatçılar, kendi içlerine kapanıp kendilerini gözlemlemiş ve iç gözleme önem vermişlerdir. Toplumsal eleştiri: Bazı ekspresyonist eserler, toplumsal eleştiri veya sanatçının zamanındaki sosyal, politik veya kültürel sorunlara tepki olarak ortaya çıkmıştır. Yeni bir gerçeklik arayışı: Ekspresyonistler, dış gerçekliğin asıl gerçeğe ulaşmanın önünde bir set olduğunu düşünmüş ve asıl gerçeğin insanın içinde gizli olduğunu savunmuşlardır.

Bazı ekspresyonist sanatçılar: Edvard Munch. Wassily Kandinsky. Franz Marc. Ernst Ludwig Kirchner. Egon Schiele. James Ensor. Oskar Kokoschka. Emil Nolde. Max Beckmann. Fikret Mualla. Ekspresyonizmin gerçek anlamda kurucusu sayılabilecek bir grup veya kişi yoktur.

Edvard Munch, sembolizm, dışavurumculuk ve post-izlenimcilik gibi farklı sanat akımlarının etkisi altında çalışmıştır. Munch, özellikle Alman dışavurumculuk (ekspresyonizm) akımının gelişmesinde öncülük etmiştir. En ünlü eseri olan "Çığlık" (The Scream) tablosu, psikolojik içerikli ifadeci anlatımıyla dönemin Avrupa sanatındaki geleneksel yaklaşımlara meydan okumuştur.

Ekspresyonizm (dışavurumculuk), 20. yüzyılın başlarında ortaya çıkan ve sanatçının iç dünyasını, duygularını ve psikolojik durumlarını sanat yoluyla dışa vurduğu bir sanat akımıdır. Bu akımda sanatçılar, gerçekliği olduğu gibi değil, içsel algılarına göre bozulmuş ve abartılmış biçimde ifade eder. Ekspresyonizm, resim, heykel, edebiyat, tiyatro ve sinema gibi birçok sanat dalında etkili olmuştur.

Ekspresyonizme (dışavurumculuk) bu ismin verilmesinin sebebi, sanatçının duygularını ve iç dünyasını renk, çizgi, düzlem ve kütle aracılığıyla dışa vurmasıdır. Bu akım, 20. yüzyılın başlarında, endüstri çağı toplumunda değişen insan profilinin yaşadığı bunalımları dışa vurmak amacıyla ortaya çıkmıştır. Ekspresyonistler için sanat, güzel, zarif, süsleyici ve işlevsel olmak yerine protestocu, isyan edici ve reddedici olarak kabul edilir. Ayrıca, "ekspresyonizm" kelimesi, Almanca kökenli "Expressionismus" kelimesinden türemiştir.

Wassily Kandinsky, savunduğu bazı görüşler şunlardır: Soyut sanat: Kandinsky, geleneksel sanat anlayışını reddederek, renk ve şekillerin kendi başına anlam taşıdığını ve sanat eseri olabileceğini savunmuştur. Ruhsal ifade: Sanatı, ruhun ve duyguların bir yansıması olarak görmüş, resimlerin ruhsal bir anlatım biçimi olması gerektiğini belirtmiştir. Renklerin etkisi: Renklerin ve formların izleyicide doğrudan duygusal ve ruhsal bir etki uyandırdığına inanmıştır. Teosofi ve sinestezi: Teosofi'nin evrende görünenin ardında manevi bir gerçeklik olduğu fikrini sanata uygulamış ve doğuştan gelen sinestezi yeteneğiyle sesleri renkler ve biçimler olarak algıladığını ifade etmiştir. İçsel zorunluluk: Sanat eserinin değerinin, biçimsel yetkinliğinden ziyade taşıdığı içsel ruhsal zorunluluk tarafından belirlendiğini savunmuştur.

Dışavuruculuk (ekspresyonizm) akımının bazı temsilcileri: Ressamlar: Edvard Munch, Vincent Van Gogh, Ernst Ludwig Kirchner, James Ensor, Oscar Kokoschka, Wassily Kandinsky, Emil Nolde. Edebiyatçılar: Franz Kafka, Thomas Stearns Eliot. Tiyatrocular: Georg Kaiser, Ernst Toller, Reinhard Sorge, Walter Hasenclever, Hans Henny Jahnn, Arnolt Bronnen. Mimarlar: Bruno Taut, Erich Mendelsohn, Hans Poelzig. Müzisyenler: Arnold Schönberg, Anton Webern, Alban Berg.

Ekspresyonizm (dışavurumculuk) ve sürrealizm (gerçeküstücülük) aynı değildir, her ikisi de 20. yüzyıl sanat akımları olsa da farklı anlayışlara sahiptirler. Ekspresyonizm, 20. yüzyılın başlarında Almanya'da ortaya çıkmış ve sanatçının iç dünyasını, duygularını yoğun bir şekilde dışa vurmayı amaçlar. Sürrealizm, 1924'te André Breton'un manifestosuyla kurumsallaşmış bir akımdır ve Freud'un psikanalitik kuramlarından ilham alır. Bu akımlar, farklı sanatsal ifade ve felsefi temellere dayanır.

Ekspresyonizmin (dışavurumculuk) bazı özellikleri: Duygusal yoğunluk. Çarpık biçimler. Güçlü renk kullanımı. Toplumsal eleştiri. Abartılı ifadeler. Form ve perspektifte özgürlük. Farklı sanat dallarına etki.

"Kanlı insan resmi" olarak tanımlanan tablo, dışavurumcu (ekspresyonist) akıma aittir.

Alman Dışavurumculuğu, I. Dünya Savaşı sonrası Almanya'da ortaya çıkan bir sinema akımıdır. Akımın bazı özellikleri: Dekor ve aydınlatma: Gerçeküstü setler, abartılı ve çarpık perspektifler, gölgeli aydınlatmalar. Oyunculuk: Abartılı ve teatral mimikler. Temalar: Toplumun burjuva kesiminde akıl yoluyla denetlenemeyen her şeyin kuşku uyandırması, ölüm, düşük yaşam kalitesi, güç mücadeleleri. Etkisi: Korku sineması ve kara film türlerini etkilemiştir. Tanınmış örnekler: Dr. Caligari'nin Muayenehanesi (1920); Nosferatu, Bir Dehşet Senfonisi (1922); Metropolis (1927). Akım, sesli film sektörünün genişlemesi, Nazi hükümetin iktidara gelmesi ve Amerikan filmlerinin etkisiyle 1939'da sona ermiştir.

Stefan Zweig, belirli bir akıma mensup olmaktan ziyade, psikolojik tahlilleri ve etkileyici anlatımıyla tanınan bir yazardır. Zweig, I. Dünya Savaşı'nın başında savaşı desteklemiş, ancak cephede tanık olduğu acılar sonrası savaş karşıtı bir tutum sergilemiştir.

Evet, ekspresyonizm ve dışavurumculuk aynı anlama gelir. Ekspresyonizm veya dışavurumculuk, 20. yüzyılın başlarında ortaya çıkan, sanatçıların duygularını, düşüncelerini ve içsel deneyimlerini yoğun bir şekilde ifade etmeyi amaçlayan bir sanat akımıdır.

Wassily Kandinsky, soyut sanat akımının öncüsüdür. Eserlerinden bazıları: Composition VII (1913). Composition VIII (1923). Yellow-Red-Blue (1925). Several Circles (1926). "The Blue Rider" (Mavi Süvari) (1903). Ayrıca, 1912 yılında sulu boya, Hint mürekkebi ve kurşun kalemle yaptığı çalışma, ilk soyut sulu boya çalışması olarak kabul edilir. Kandinsky, 1911 yılında Franz Marc ile birlikte "Der Blaue Reiter" (Mavi Süvari) grubunu kurmuştur.

Dışavurumculuk (ekspresyonizm), empresyonizme (izlenimcilik) tepki olarak doğmuştur. Ayrıca, 19. yüzyıl gerçekçilik ve idealizmine karşı anti-natüralist öznel bir bakış açısını temsil eder.

Ekspresyonizm (Dışavurumculuk), kendi içine kapanan edebiyat akımlarından biridir. Bu akım, 20. yüzyılın başlarında empresyonizme tepki olarak Almanya’da doğmuştur. Ekspresyonizmde, asıl gerçeğin bireyin içinde olduğu savunulmuş ve her şeyi olduğu gibi aktarmak yerine bireyin ruhunda ve zihnindeki form sanata konu olmuştur. Bu akımın başlıca temsilcileri arasında Franz Kafka, O'neil, Eliot ve James Joyce yer almaktadır.

Oskar Kokoschka, ekspresyonizm (dışavurumculuk) akımının önemli temsilcilerinden biridir.

Einstein Kulesi, Alman Ekspresyonizmi (Dışavurumculuk) akımına aittir. Ekspresyonizm, 20. yüzyılın başlarında, endüstri çağı toplumunda değişen insan profilinin yaşadığı bunalımları dışa vuran bir sanat ve mimarlık akımıdır.