Reformlar

Mustafa Kemal Atatürk'ü dört madde ile özetlemek için şunlar söylenebilir: 1. Kurtuluş Savaşı'nın Başkomutanı: Türk Kurtuluş Savaşı'nı yöneterek zafer kazanmış ve Türkiye Cumhuriyeti'nin temelini atmıştır. 2. Cumhuriyet'in Kurucusu: 29 Ekim 1923'te Cumhuriyeti ilan etmiş ve ilk cumhurbaşkanı seçilmiştir. 3. İnkılapçı Lider: Siyasal, toplumsal, eğitim ve kültür alanlarında birçok reform gerçekleştirmiştir. 4. Laik ve Modern Devlet Anlayışı: Sekülarist ve milliyetçi karakterde bir ulus devlet kurmak için çalışmıştır.

I. Aleksandr'ın yaptığı bazı reformlar şunlardır: İdari Düzen: 1. Petro'nun kurduğu loncaları kaldırıp bakanlık sistemini getirdi ve ülkeyi "guberniya" denilen bölgelere böldü. Senato ve Parlamento: 1810 yılında Rus Senato Konsülü ve Rus Parlamentosu'nu açtı. Askeri Reformlar: Askerlerin kendi kaynaklarıyla kendilerini finanse edebilmeleri için onlara arazi tahsis etti. Eğitim: 1803 yılında eğitim kurumlarında zümre olmaması, alt kademelerde parasız eğitim ve müfredatın devamlılığı esaslarını getirdi. Serflik: Estonya, Courland ve Livonya bölgelerinde serfliği kaldırdı. Finlandiya ve Polonya: Finlandiya Büyük Dükalığı'na geniş özerklik tanıdı ve Polonya Krallığı'na anayasa verdi. Aleksandr'ın reformları, Napolyon'a karşı savaşların başlaması ve ekonomik zorluklar nedeniyle zamanla kısıtlandı.

Suudi Arabistan Vizyon 2030, ülkenin petrole olan bağımlılığını azaltma, ekonomisini çeşitlendirme ve sağlık, eğitim, altyapı gibi kamu hizmetlerini geliştirme planıdır. IMEC (Hindistan-Orta Doğu-Avrupa Ekonomik Koridoru) ise, Hindistan'ı Süveyş Kanalı'nı baypas ederek Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan, Ürdün ve İsrail üzerinden Avrupa'ya bağlamayı amaçlayan bir jeoekonomik girişimdir.

Gülhane Hattı Hümayunu, diğer adıyla Tanzimat Fermanı, 3 Kasım 1839'da Sultan Abdülmecid döneminde Hariciye Nazırı Koca Mustafa Reşid Paşa tarafından Gülhane Parkı'nda ilan edilen bir fermandır. Fermanla getirilen bazı yenilikler: Tüm vatandaşların can, mal ve namus güvenliği sağlanacak. Yargılamada açıklık sağlanacak ve kimse yargılanmadan idam edilemeyecek. Vergide adalet sağlanacak. Erkeklerin 4-5 yıl olan askerlik süresi 15 yıla çıkarılacak. Rüşvet ortadan kaldırılacak. Özel mülkiyet güvence altına alınacak ve müsadere kaldırılacak. Gülhane Hattı Hümayunu, Osmanlı Devleti'nde Batılılaşmanın ilk somut adımı olarak kabul edilir.

III. Selim, 1807 yılında yeniçerilerin Kabakçı Mustafa önderliğinde başlattığı isyan sonucunda tahttan indirilmiştir. Nizam-ı Cedid ordusunun kaldırılmasını talep eden yeniçeriler, III. Selim'in bu isteği kabul etmesiyle isyanlarını sonlandırmışlardır; ancak devlet ricali, asileri tahrik ederek padişahın tahttan indirilmesini istemelerini teşvik etmiştir. III. Selim, tahttan indirildikten sonra Topkapı Sarayı'nda bir odaya kapatılmış, ancak daha sonra Rusçuk ayanı Alemdar Mustafa Paşa'nın girişimleriyle tekrar tahta çıkarılma çabaları başlamıştır.

III. Mustafa, Osmanlı İmparatorluğu'nun 26. padişahı ve 105. İslam halifesi olarak saltanatı boyunca gerçekleştirdiği reformlar ve yeniliklerle önemli bir yere sahiptir. III. Mustafa'nın önemli yönleri: Askeri reformlar: Orduyu modernize etmek amacıyla sürat topçuları adında yeni bir askeri birlik kurmuş ve Mühendishane-i Bahr-i Hümayun'u açmıştır. Mali düzenlemeler: Devletin mali durumunu düzeltmek için sarayın giderlerini azaltmış ve vergi sisteminde düzenlemeler yapmıştır. Eğitim ve aydınlanma: Eğitim kurumlarına yatırımlar yapmış, yeni okullar açmış ve modern bilimlere odaklanmıştır. Kültürel ve sanatsal faaliyetler: Edebiyat, sanat, müzik ve mimari gibi alanlarda ilerlemeyi teşvik etmiştir. Hukuk ve adalet reformları: Yargı sistemindeki aksaklıkları gidermek ve adaletin herkese eşit şekilde uygulanmasını sağlamak için çalışmıştır. III. Mustafa'nın liderliği, Osmanlı İmparatorluğu'nun çağdaşlaşma yolunda önemli adımların atıldığı bir döneme denk gelmektedir.

III. Selim dönemi yeniliklerinin başarısız olmasının bazı nedenleri: Yeniçerilerin tepkisi: Nizam-ı Cedid ordusunun kurulması, yeniçeriler arasında hoşnutsuzluğa yol açtı. Muhalefet: Geleneksel yapıyı savunan ulema ve esnaf kesimi gibi reform karşıtı gruplar da Nizam-ı Cedid’e karşı direndi. Dış baskılar: Osmanlı'nın savaş halinde olduğu Avusturya ve Rusya gibi devletlerin etkisi, yeniliklerin uygulanmasını zorlaştırdı. Merkez yönetiminin zayıflığı: Sancaklarda ayanların gücü ve merkez yönetiminin otoritesinin zayıf olması, yeniliklerin tüm imparatorluk topraklarına yayılmasını engelledi. Ekonomik zorluklar: Yeniliklerin finansmanı için kurulan İrad-ı Cedid hazinesi, ek vergiler ve devlet gelirleriyle desteklense de ekonomik sorunlar devam etti. III. Selim, 1807’de Kabakçı Mustafa İsyanı sırasında tahttan indirildi ve reformlar kesintiye uğradı.

Nizam-ı Cedid'in başarısız olmasının bazı nedenleri: Yeniçerilerin tepkisi: Nizam-ı Cedid Ordusu'nun kurulması, Yeniçeriler arasında hoşnutsuzluğa yol açtı. Muhalefet: Reform karşıtı gruplar, özellikle geleneksel yapıyı savunan ulema ve esnaf kesimi, Nizam-ı Cedid'e karşı direndi. Kabakçı Mustafa İsyanı: 1807'de Kabakçı Mustafa İsyanı, Nizam-ı Cedid'in kaldırılmasına ve III. Selim'in tahttan indirilmesine yol açtı. Balkan topraklarında tepki: 1805'te Rumeli'deki kasabalardan gençlerin zorla askere alınması, büyük tepkilere neden oldu. Modernleşmeye hazır olmama: Bazı tarihçilere göre, Osmanlı toplumu ve bürokrasisi, 18. yüzyıldaki aydınlanma felsefesi ve sanayi inkılabının getirdiği değişikliklere hazır değildi.

Yavuz Sultan Selim'e "adil" denmesinin nedeni, hukuk sisteminde yaptığı reformlar ve adaletin hızlı ve etkin bir şekilde sağlanması için gösterdiği çabadır. Selim, kadıların yetkilerini artırarak yerel düzeyde adaletin daha iyi dağıtılmasını sağlamış ve Divan-ı Hümayun'un işleyişini güçlendirmiştir.

İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı olarak adlandırılan 19. yüzyılda öne çıkan bazı kişiler ve özellikleri şunlardır: Kavalalı Mehmed Ali Paşa: Değişim geçiren bir imparatorluktaki iktidar boşluğundan faydalanarak güç kazanmaya çalışmıştır. Tanzimat Dörtlüsü (Mustafa Reşid Paşa, A. Cevdet Paşa, Ali ve Fuat Paşalar): Tanzimat döneminde idari ve hukuki alanda kalıcı düzenlemeler yapmışlardır. Genç Osmanlılar: Diktatör sadrazama karşı mücadeleler vermişlerdir. İbrahim Şinasi, Ahmet Mithat Efendi, Şemsettin Sami: Tanzimat döneminde önemli edebi çalışmalar yapmışlardır. Bu dönemde Osmanlı İmparatorluğu, modernleşme sürecinde idari, hukuki, eğitim ve mali alanlarda reformlar gerçekleştirmiştir.

Suudi Arabistan'da yapılan bazı reformlar şunlardır: Ekonomik Çeşitlendirme: Petrol bağımlılığını azaltmak için turizm, yenilenebilir enerji, bilgi teknolojileri, madencilik, finansal hizmetler ve üretim gibi sektörlere yatırımlar yapıldı. Kadınların Toplumsal Hayata Katılımı: Kadınlara sürücü belgesi alma hakkı tanındı, işgücüne katılımları teşvik edildi ve kadın istihdam oranı artırıldı. Eğlence ve Kültür Sektörleri: Konserler, tiyatro gösterileri ve spor etkinlikleri düzenlenmeye başlandı. Yabancı Yatırımlar: Yatırım ortamı iyileştirildi, bürokratik engeller azaltıldı ve yasal düzenlemeler uluslararası standartlara uyumlu hale getirildi. Dini Kurumlar: Dini kurumların rolünde azalma ve Eğlence Kurumu gibi yeni kurumların güçlenmesiyle sekülerleşme süreci hız kazandı. Bu reformlar, 2016 yılında Veliaht Prens Muhammed bin Selman tarafından başlatılan "Vizyon 2030" programı kapsamında gerçekleştirilmektedir.

Bernard Shaw'ın 3. Selim kitabı hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, Stanford J. Shaw'ın "Between Old and New, The Ottoman Empire under Sultan Selim III" (Eski ve Yeni Arasında, Sultan 3. Selim'in Hükümdarlığı Altındaki Osmanlı İmparatorluğu) adlı kitabı, III. Selim döneminde Osmanlı İmparatorluğu'nda gerçekleşen ıslahatların zorluklarını ve sonuçlarını ele alır. Kitapta, III. Selim'in Yeniçeriler, sipahiler ve humbaracılar gibi askeri ocakları modernleştirme çabaları, savaş tehditlerinin bu çabaları nasıl sınırladığı ve Nizam-ı Cedid ordusunun kurulması gibi konular işlenir.

II. Joseph, 1741-1790 yılları arasında yaşayan Kutsal Roma İmparatoru'dur. Bazı reformları: Katolik olmayanlara baskı uygulayan fermanları askıya alıp hoşgörü siyaseti güttü. Serfliği kaldırdı ve yerine daha insancıl bir düzen getirdi. Vergilerin vatandaşlar arasında eşit derecede yüklenmesi için vergi sistemini değiştirdi. Ülkeyi daha üniter hale getirmek için Macaristan'ın resmi dilini Latinceden Almancaya çevirdi. Basın ve tiyatro sansürünü hafifletti. Kız ve erkek çocuklar için ilköğretimi zorunlu hale getirdi. II. Joseph'in reformları, eski gelenek ve inançlara müdahale ettiği için büyük muhalefet yaratmış ve tam olarak uygulanamamıştır.

Abdülmecid'in önemli olmasının bazı nedenleri: Tanzimat Fermanı: 1839 yılında Tanzimat Fermanı'nı ilan ettirmiştir. Modernleşme ve reformlar: Eğitim, hukuk, askeri sistem ve ekonomide modernleşme ve reformlar gerçekleştirmiştir. Kırım Savaşı: 1853-1856 yılları arasında Rusya ile Kırım Savaşı'na girmiş ve bu savaşta İngiltere ile Fransa'nın desteğiyle zafer kazanmıştır. Farklı uluslara yaklaşım: Farklı uluslara ve inançlara sahip halk kesimlerine o güne kadar sahip olmadıkları haklar tanıyarak "Osmanlılık" şemsiyesi altında birleşik tutmaya çalışmıştır. Mimari eserler: Dolmabahçe Sarayı, Büyük Mecidiye Camii (Ortaköy Camii) gibi önemli mimari eserlerin yapımını başlatmıştır.

Abdülmecid, 1839-1861 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu'nda önemli reformlar gerçekleştirmiştir. Bu dönemde yaptığı bazı önemli faaliyetler şunlardır: Tanzimat Fermanı'nın İlanı (1839). Islahat Fermanı'nın İlanı (1856). Kırım Savaşı (1853-1856). Modernleşme ve Batılılaşma Hareketleri. Askeri Reformlar. Altyapı Projeleri.

2025 yılında Kamu İktisadi Teşebbüsleri'nin (KİT) yönetiminde bazı değişiklikler yapılması planlanmaktadır: CEO ve CFO Pozisyonları: KİT'lerde özel sektördeki gibi CEO (yönetim ofisleri şefi) ve CFO (finans ofisleri şefi) gibi kurumsal pozisyonlar oluşturulacaktır. Profesyonel Yönetim Kurulları: KİT'lerin yönetim kurulları daha profesyonel hale getirilecektir. Verimlilik ve Kârlılık Odaklılık: KİT'ler, verimlilik ve kârlılık esasına dayalı olarak yönetilecektir. Dijital Dönüşüm ve Yeşil Ekonomi: KİT'ler, dijitalleşme ve yeşil ekonomi trendlerine uyum sağlayacaktır. Eşgüdüm Mekanizmaları: Kamu işletmeleri arasında eşgüdümü sağlayacak mekanizmalar kurulacaktır. Bu düzenlemeler, KİT'lerin daha rekabetçi, verimli ve şeffaf bir yapıya kavuşmasını hedeflemektedir.

Sadık Rıfat Paşa'nın Tanzimat Fermanı'na katkıları şunlardır: Düşünsel Temelleri: Sadık Rıfat Paşa, 1837'de yazdığı "Avrupa'nın Ahvâline Dair Risâle" ile Tanzimat'ın düşünsel zeminini hazırlamış ve liberal bir devlet yönetimi anlayışını öne sürmüştür. Uygulama ve Hazırlık: Tanzimat Fermanı'nın hayata geçirilebilmesi için çalışmış, ferman maddelerinin taşrada uygulanmasını sağlamıştır. Etki ve İlham: Paşa'nın görüşleri, Tanzimat'ın temel prensipleri arasında yer almış ve Islahat Fermanı'nın hazırlanmasına etki etmiştir. Yenilikçi Öneriler: Savaştan kaçınılması, askeri gücün korunması, üretimin artırılması, masrafların kısılması, yeni vergilerden kaçınılması gibi yenilikçi fikirleri fermanda yer almıştır.

Mustafa Kemal Atatürk, hayatı boyunca birçok önemli girişimde bulunmuştur: Kurtuluş Savaşı: Türk Kurtuluş Savaşı'nın başkomutanı olarak görev yapmış ve Sakarya Meydan Muharebesi ile Büyük Taarruz'da başarı elde etmiştir. Cumhuriyet'in İlanı: 29 Ekim 1923'te Türkiye Cumhuriyeti'ni ilan etmiş ve ilk cumhurbaşkanı seçilmiştir. İnkılaplar: Türkiye'yi çağdaş, sanayileşen bir ulusa dönüştürmek amacıyla birçok inkılap gerçekleştirmiştir. Bunlar arasında saltanatın kaldırılması, cumhuriyetin ilanı, halifeliğin kaldırılması, şapka ve kıyafet devrimi, tekke ve zaviyelerin kapatılması, soyadı kanununun kabulü gibi önemli değişiklikler bulunmaktadır. Eğitim ve Kültür: Öğretimin birleştirilmesi, yeni Türk alfabesinin kabulü, Türk Dil ve Tarih Kurumlarının kurulması gibi eğitim ve kültür alanında devrimler gerçekleştirmiştir. Ekonomik Gelişmeler: Sanayi Teşvik Kanunu'nun çıkarılması, I. ve II. Kalkınma Planları'nın uygulanması gibi ekonomik reformlar yapmıştır. Kamu Kurumları: Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları, Türk Hava Yolları, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü gibi birçok kamu kurumunu kurmuş veya desteklemiştir.

III. Selim'in en büyük hatası olarak, Nizam-ı Cedid reformlarını uygularken muhalif grupları yeterince dikkate almaması ve Şeyhülislam Ataullah Efendi gibi reform karşıtı kişileri önemli pozisyonlara ataması gösterilebilir. Bu durum, özellikle yeniçeriler, ulema ve ayanlar arasında büyük bir hoşnutsuzluğa yol açmış ve 1807'de Kabakçı Mustafa İsyanı'na zemin hazırlamıştır.

II. Mahmud'un 31 yıl tahtta kalmasının nedeni, Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküş sürecindeki durumu düzeltmek için yaptığı reformlardır. II. Mahmud'un tahtta kaldığı 31 yıllık dönem boyunca karşılaştığı bazı olaylar şunlardır: Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılması. İlköğretimin zorunlu hale getirilmesi. Avrupa'ya ilk defa öğrenci gönderilmesi. Tercüme odalarının açılması. Balta Limanı Anlaşması'nın imzalanması. II. Mahmud, 54 yaşında verem hastalığı nedeniyle vefat etmiştir.