Reformlar

Mustafa Kemal Atatürk'ü dört madde ile özetlemek gerekirse: 1. Türk Kurtuluş Savaşı'nın Başkomutanı ve Türkiye Cumhuriyeti'nin Kurucusu: Atatürk, Türk Kurtuluş Savaşı'na öncülük etmiş ve savaşı kazanarak Türkiye Cumhuriyeti'ni kurmuştur. 2. Askeri ve Siyasi Başarıları: I. Dünya Savaşı'nda çeşitli cephelerde görev almış, Çanakkale Cephesi'nde miralaylığa, Sina ve Filistin Cephesi'nde ise Yıldırım Orduları komutanlığına yükselmiştir. 3. Reformları: Eğitim, hukuk, ekonomi ve toplumsal alanlarda bir dizi reform gerçekleştirmiş, laik ve modern bir ulus devlet oluşturmak için çalışmıştır. 4. Kişiliği: Barıştan ve bilimden yana bir lider olarak, milletinin bağımsızlığını ve uyanışını sağlamış, gençliğe büyük önem vermiştir.

I. Aleksandr'ın gerçekleştirdiği bazı reformlar şunlardır: 1. Bakanlık Sistemi: I. Petro'nun kurduğu idari düzeni değiştirerek bakanlık sistemini getirdi. 2. Eğitim Reformları: 1803-1804 yıllarında daha fazla üniversite açarak ve eğitim standartlarını iyileştirerek liberal eğitim reformları gerçekleştirdi. 3. Serflik Reformu: 1810'da Estonya, Courland ve Livonya bölgelerinde serfliği kaldırdı. 4. Yerel Yönetim Reformu: Devlet Duması ve seçimle gelen yerel yönetimlerin oluşturulması gibi hukuki reformlar yaptı. 5. Askeri Reformlar: Ordunun kendi kaynakları ile kendisini finanse edebilmesi için askerlere arazi tahsis etti ve barış zamanında üretimde bulunmalarını sağladı.

Suudi Arabistan Vizyon 2030, ülkenin ekonomisini çeşitlendirmek ve sürdürülebilir bir büyüme modeli oluşturmak amacıyla başlatılan kapsamlı bir reform programıdır. Vizyon 2030'un ana hedefleri şunlardır: - Ekonomik Çeşitlendirme: Petrol dışı sektörlerin geliştirilmesi ve yeni iş alanlarının yaratılması. - İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi: Eğitim ve mesleki gelişim alanlarına yapılan yatırımlarla insan sermayesinin kalitesinin artırılması. - Yabancı Yatırımların Çekilmesi: Yatırım ortamının iyileştirilmesi ve yasal düzenlemelerin uluslararası standartlara uyumlu hale getirilmesi. - Sürdürülebilirlik ve Çevresel Duyarlılık: Yenilenebilir enerji kaynaklarına yatırım yaparak enerji sektörünün çevresel etkilerini azaltmak. Vizyon 2030 kapsamında, Neom gibi büyük projeler ve Gelecek Yatırım Girişimi gibi yatırım forumları hayata geçirilmiştir.

Gülhane Hattı Hümayunu, bilinen diğer adıyla Tanzimat Fermanı, 3 Kasım 1839 tarihinde Sultan Abdülmecid döneminde Hariciye Nazırı Mustafa Reşid Paşa tarafından Gülhane Parkı'nda ilan edilen bir padişah buyruğudur. Bu fermanla Osmanlı Devleti'nde yönetimin iyileştirilmesi amacıyla yapılan düzenlemeler ve reformlar anlamına gelen Tanzimat dönemi başlamıştır. Gülhane Hattı Hümayunu'nun bazı maddeleri: - Herkesin mal ve can güvenliği sağlanacak. - Özel mülkiyet güvence altına alınacak, müsadere cezası kaldırılacak. - Vergi ve askere alma konularında adaletli davranılacak. - Müslüman ve gayrimüslim tüm tebaa bu haklardan yararlanacak.

Şehzade Selim, reform hareketleri ve Nizam-ı Cedid ordusunun kurulması nedeniyle tahttan indirilmiştir. Başlıca nedenler: - Yeniçeriler ve ulema tarafından reformların ve modern ordunun kurulmasının kendi çıkarlarına ters düşmesi. - Halkın yeni vergilerden rahatsız olması ve bu durumun isyanı tetiklemesi. - Kabakçı Mustafa İsyanı'nın patlak vermesi ve isyancıların Selim'in reformlarını durdurmasını ve tahtı terk etmesini istemesi.

III. Mustafa, Osmanlı İmparatorluğu'nun 26. padişahı ve 105. İslam halifesi olarak saltanatı boyunca gerçekleştirdiği reformlar ve yeniliklerle önemli bir yere sahiptir. III. Mustafa'nın önemli yönleri: Askeri reformlar: Orduyu modernize etmek amacıyla sürat topçuları adında yeni bir askeri birlik kurmuş ve Mühendishane-i Bahr-i Hümayun'u açmıştır. Mali düzenlemeler: Devletin mali durumunu düzeltmek için sarayın giderlerini azaltmış ve vergi sisteminde düzenlemeler yapmıştır. Eğitim ve aydınlanma: Eğitim kurumlarına yatırımlar yapmış, yeni okullar açmış ve modern bilimlere odaklanmıştır. Kültürel ve sanatsal faaliyetler: Edebiyat, sanat, müzik ve mimari gibi alanlarda ilerlemeyi teşvik etmiştir. Hukuk ve adalet reformları: Yargı sistemindeki aksaklıkları gidermek ve adaletin herkese eşit şekilde uygulanmasını sağlamak için çalışmıştır. III. Mustafa'nın liderliği, Osmanlı İmparatorluğu'nun çağdaşlaşma yolunda önemli adımların atıldığı bir döneme denk gelmektedir.

III. Selim dönemi yeniliklerinin başarısız olmasının bazı nedenleri: Yeniçerilerin tepkisi: Nizam-ı Cedid ordusunun kurulması, yeniçeriler arasında hoşnutsuzluğa yol açtı. Muhalefet: Geleneksel yapıyı savunan ulema ve esnaf kesimi gibi reform karşıtı gruplar da Nizam-ı Cedid’e karşı direndi. Dış baskılar: Osmanlı'nın savaş halinde olduğu Avusturya ve Rusya gibi devletlerin etkisi, yeniliklerin uygulanmasını zorlaştırdı. Merkez yönetiminin zayıflığı: Sancaklarda ayanların gücü ve merkez yönetiminin otoritesinin zayıf olması, yeniliklerin tüm imparatorluk topraklarına yayılmasını engelledi. Ekonomik zorluklar: Yeniliklerin finansmanı için kurulan İrad-ı Cedid hazinesi, ek vergiler ve devlet gelirleriyle desteklense de ekonomik sorunlar devam etti. III. Selim, 1807’de Kabakçı Mustafa İsyanı sırasında tahttan indirildi ve reformlar kesintiye uğradı.

Nizam-ı Cedid reformlarının başarısız olmasının başlıca nedenleri şunlardır: 1. Yeniçerilerin Muhalefeti: Nizam-ı Cedid Ordusu'nun kurulması, Yeniçeriler arasında hoşnutsuzluğa yol açtı ve reformları kendi ayrıcalıklarına bir tehdit olarak gördüler. 2. Geleneksel Yapı Savunucuları: Ulema ve esnaf kesimi gibi geleneksel yapıyı savunan gruplar da reforma karşı direndi. 3. İç ve Dış Etkenler: Rusya ve diğer emperyalist devletlerin Osmanlı üzerindeki etkileri, Batılı ajanların kışkırtıcı faaliyetleri ve gayrimüslim tebaanın milliyetçilik hareketleri gibi dış etkenler de reformların başarısını olumsuz etkiledi. 4. Mali Sorunlar: Reformların finansmanı için kurulan İrad-ı Cedid Hazinesi'nin hatalı mali politikaları ve paranın değerinin düşürülmesi, halkın reformlara karşı kırgınlık duymasına neden oldu. 5. Reform Ekibinin Hataları: Reform ekibinin hatalı davranışları ve yeterli sayıda inançlı kadroya sahip olmaması da reformların başarısızlığında rol oynadı.

"İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı" eserinde ele alınan kişiler ve özellikleri şunlardır: 1. II. Mahmud: Osmanlı padişahlarından biri olup, yaşamını ve saltanatını borçlu olduğu Alemdar Mustafa Paşa'ya sadaret mührünü vermiştir. 2. Alemdar Mustafa Paşa: Okuma yazma bilmemesine rağmen Batı dünyasının gücünü ve temel reformlarının önemini kavramış, Rumeli ve Anadolu'nun güçlü ayanlarıyla anlaşma yaparak Sened-i İttifak'ı imzalamıştır. 3. Tanzimat Dönemi Bürokratları: Tanzimat döneminde yönetime egemen olmuş, laik eğitim ve hukuku tesis etme çabaları göstermiştir. 4. Kavalalı Mehmed Ali Paşa: Mısır valisi olarak, Osmanlı'ya karşı isyan etmiş ve Doğu Akdeniz'de Osmanlı'nın etkinliğini azaltmıştır. Bu kişiler, Osmanlı İmparatorluğu'nun 19. yüzyılındaki modernleşme ve reform süreçlerinde önemli roller üstlenmişlerdir.

Yavuz Sultan Selim'e "adil" denmesinin nedeni, hukuk sisteminde yaptığı reformlar ve adaletin hızlı ve etkin bir şekilde sağlanması için gösterdiği çabadır. Selim, kadıların yetkilerini artırarak yerel düzeyde adaletin daha iyi dağıtılmasını sağlamış ve Divan-ı Hümayun'un işleyişini güçlendirmiştir.

Suudi Arabistan'da yapılan bazı önemli reformlar şunlardır: 1. Kadın Hakları: 2018 yılında kadınlara araba sürme yasağı kaldırıldı ve kadınların iş dünyası ve kamu sektöründe üst düzey pozisyonlara yükselmeleri mümkün hale geldi. 2. Kültürel Gelişim: 2018 yılında ülkede ilk sinemalar açıldı, konserlerin ve festivallerin düzenlenmesine izin verildi. 3. Eğitim Reformları: "2030 Vizyonu" çerçevesinde, teknoloji ve bilim gibi alanlarda becerilere odaklanan eğitim programları geliştirildi. 4. Dini Kurumların Rolünün Azaltılması: Dini polisin yetkileri kaldırıldı ve kamusal alanlarda daha liberal davranış normları getirildi. 5. Ekonomik Çeşitlendirme: Petrol dışı sektörlere yatırım yapılarak ekonominin çeşitlendirilmesi hedeflendi, bu kapsamda turizm, eğlence ve yenilenebilir enerji gibi alanlara büyük yatırımlar yapıldı.

Bernard Shaw'ın "Between Old and New: The Ottoman Empire under Sultan Selim III" (Eski ve Yeni Arasında: Sultan III. Selim) kitabı, Osmanlı İmparatorluğu'nun III. Selim dönemindeki ıslahat sürecini ve bu sürecin karşılaştığı zorlukları anlatıyor. Kitapta ele alınan konular arasında: - III. Selim'in tahta geçişi ve mevcut askeri ocakları modernize etme çabaları; - Avusturya ve Rusya ile yapılan savaşlar ve I. Abdülhamit yönetiminin sorunları; - Meclis-i Meşveret gibi harp dönemi reformları ve reformcu grubun niteliği; - Askeri, donanma, idari, ekonomik ve sosyal reformlar; - İmparatorluğun parçalanması ve eyaletlerdeki karışıklıklar.

II. Joseph, 1741-1790 yılları arasında yaşayan Kutsal Roma İmparatoru'dur. Bazı reformları: Katolik olmayanlara baskı uygulayan fermanları askıya alıp hoşgörü siyaseti güttü. Serfliği kaldırdı ve yerine daha insancıl bir düzen getirdi. Vergilerin vatandaşlar arasında eşit derecede yüklenmesi için vergi sistemini değiştirdi. Ülkeyi daha üniter hale getirmek için Macaristan'ın resmi dilini Latinceden Almancaya çevirdi. Basın ve tiyatro sansürünü hafifletti. Kız ve erkek çocuklar için ilköğretimi zorunlu hale getirdi. II. Joseph'in reformları, eski gelenek ve inançlara müdahale ettiği için büyük muhalefet yaratmış ve tam olarak uygulanamamıştır.

Abdülmecid'in önemli olmasının bazı nedenleri: Tanzimat Fermanı: 1839 yılında Tanzimat Fermanı'nı ilan ettirmiştir. Modernleşme ve reformlar: Eğitim, hukuk, askeri sistem ve ekonomide modernleşme ve reformlar gerçekleştirmiştir. Kırım Savaşı: 1853-1856 yılları arasında Rusya ile Kırım Savaşı'na girmiş ve bu savaşta İngiltere ile Fransa'nın desteğiyle zafer kazanmıştır. Farklı uluslara yaklaşım: Farklı uluslara ve inançlara sahip halk kesimlerine o güne kadar sahip olmadıkları haklar tanıyarak "Osmanlılık" şemsiyesi altında birleşik tutmaya çalışmıştır. Mimari eserler: Dolmabahçe Sarayı, Büyük Mecidiye Camii (Ortaköy Camii) gibi önemli mimari eserlerin yapımını başlatmıştır.

Sadık Rifat Paşa'nın Tanzimat Fermanı'na katkıları şunlardır: 1. Düşünsel Temellerin Atılması: Sadık Rifat Paşa, Tanzimat'ın düşünsel zeminini hazırlamış ve liberal bir devlet yönetimi anlayışını öne sürmüştür. 2. Reform Fikirlerinin Şekillenmesi: Paşa, reform fikirlerinin şekillenmesinde etkili olmuş ve Mustafa Reşid Paşa'nın icraatlarına önemli katkılarda bulunmuştur. 3. Metternich ile Etkileşim: Viyana'da elçi olarak görev yaptığı dönemde Metternich ile yakın ilişkiler kurmuş ve bu etkileşimden faydalanarak Osmanlı Devleti'nin iç yönetimini düzenlemesi konusunda tavsiyeler sunmuştur.

KİT'lerin (Kamu İktisadi Teşebbüsleri) yönetimi, yeni reform çalışmaları kapsamında şu şekilde olacaktır: 1. CEO ve CFO Pozisyonları: KİT'lerde özel sektördeki gibi CEO (Yönetim Ofisleri Şefi) ve CFO (Finans Ofisleri Şefi) gibi kurumsal pozisyonlar oluşturulacaktır. 2. Profesyonel Yönetim Kurulları: KİT'lerin yönetim kurulları daha profesyonel hale getirilecektir. 3. Satın Alma Usulleri: Satın alma usulleri, kurumsal yönetim ilkeleri, verimlilik ve kârlılık ekseninde yeniden düzenlenecektir. 4. Hesap Verebilirlik: Kamu işletmelerinin ve yönetim kurullarının hesap verebilirliği artırılacaktır. 5. Teşvik Düzenlemeleri: Etkin olmayan teşvik programları sonlandırılacak ve bu teşviklere ayrılan ödenekler dezavantajlı kesimlere yönelik programlara aktarılacaktır.

Abdülmecid, 1839-1861 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu'nda önemli reformlar gerçekleştirmiştir. Bu dönemde yaptığı bazı önemli faaliyetler şunlardır: Tanzimat Fermanı'nın İlanı (1839). Islahat Fermanı'nın İlanı (1856). Kırım Savaşı (1853-1856). Modernleşme ve Batılılaşma Hareketleri. Askeri Reformlar. Altyapı Projeleri.

Mustafa Kemal Atatürk, hayatı boyunca birçok önemli girişimde bulunmuştur: Kurtuluş Savaşı: Türk Kurtuluş Savaşı'nın başkomutanı olarak görev yapmış ve Sakarya Meydan Muharebesi ile Büyük Taarruz'da başarı elde etmiştir. Cumhuriyet'in İlanı: 29 Ekim 1923'te Türkiye Cumhuriyeti'ni ilan etmiş ve ilk cumhurbaşkanı seçilmiştir. İnkılaplar: Türkiye'yi çağdaş, sanayileşen bir ulusa dönüştürmek amacıyla birçok inkılap gerçekleştirmiştir. Bunlar arasında saltanatın kaldırılması, cumhuriyetin ilanı, halifeliğin kaldırılması, şapka ve kıyafet devrimi, tekke ve zaviyelerin kapatılması, soyadı kanununun kabulü gibi önemli değişiklikler bulunmaktadır. Eğitim ve Kültür: Öğretimin birleştirilmesi, yeni Türk alfabesinin kabulü, Türk Dil ve Tarih Kurumlarının kurulması gibi eğitim ve kültür alanında devrimler gerçekleştirmiştir. Ekonomik Gelişmeler: Sanayi Teşvik Kanunu'nun çıkarılması, I. ve II. Kalkınma Planları'nın uygulanması gibi ekonomik reformlar yapmıştır. Kamu Kurumları: Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları, Türk Hava Yolları, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü gibi birçok kamu kurumunu kurmuş veya desteklemiştir.

III. Selim'in en büyük hatalarından biri, güvendiği danışmanların yanlış yönlendirmeleri sonucu imparatorluğun dengesini ve kendi varlığını tehlikeye atması olarak değerlendirilebilir. Ayrıca, reformlarının pek çok soylu tarafından hoş karşılanmaması ve Yeniçeri Ocağı'nın tepkisini çekmesi de önemli bir hata olarak gösterilebilir.

II. Mahmut, Osmanlı tahtında 31 yıl kalmıştır. Onun uzun süre tahtta kalmasının nedeni, yaptığı reformlar ve modernleşme çabaları olarak gösterilebilir.