Pnömoni

Ventilatör ilişkili pnömoni (VİP) ve hastane kökenli pnömoni (HKP) arasındaki temel fark, enfeksiyonun başlangıç yeridir. Ventilatör ilişkili pnömoni (VİP), entübasyon sırasında pnömonisi olmayan, invazif mekanik ventilasyon desteğindeki hastada entübasyondan 48 saat sonra gelişen pnömonidir. Hastane kökenli pnömoni (HKP) ise hastaneye yatıştan 48 saat sonra gelişen ve yatış sırasında inkübasyon döneminde olmadığı bilinen pnömoni olgularını ifade eder.

Atypical pneumonia radyolojik olarak şu bulgulara sahip olabilir: 1. Düz Radyografi: Hava yolu ve interstisyel baskınlık gösteren, bronkopnömoni, peribronşiyal opaklık, yamalı retikülonodüler veya puslu opasiteler. 2. Bilgisayarlı Tomografi (CT): Fokal yer yer camsı opaklık, lobüler dağılım, bilateral ve diffüz tutulum, ayrıca plevral efüzyon ve bronş duvarlarında kalınlaşma. 3. Diğer Bulgular: Enfeksiyon ve iltihap ilerledikçe yumuşak doku yoğunluğuna ve konsolidasyona ilerleme.

Pnömoni (zatürre), akciğerleri etkiler.

CURB-65 skoru, toplum kökenli pnömoni (zatürre) hastalarının şiddetini değerlendirmek ve tedavi planlamasını yönlendirmek için kullanılır. Bu skorlama sistemi, özellikle acil servislerde ve birinci basamak sağlık hizmetlerinde hızlı karar verme sürecini kolaylaştırır. CURB-65 skorunun kullanıldığı hasta grupları: - 65 yaş ve üzeri hastalar; - Bilinç bulanıklığı (konfüzyon) olan hastalar; - Solunum sayısı dakikada 30'un üzerinde olan hastalar; - Düşük kan basıncı (sistolik kan basıncı <90 mmHg veya diyastolik kan basıncı ≤60 mmHg) olan hastalar.

Eterenal pnömoniye (zatürre) çeşitli mikroorganizmalar neden olabilir: Bakteriyel enfeksiyonlar: Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Staphylococcus aureus gibi bakteriler. Viral enfeksiyonlar: Influenza virüsü, RSV (Respiratory Syncytial Virus), adenovirüs ve koronavirüsler (örneğin, COVID-19). Mantar enfeksiyonları: Özellikle bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde mantar enfeksiyonları pnömoniye yol açabilir (örneğin, Histoplasma, Coccidioides). Parazitik enfeksiyonlar: Nadir durumlarda parazitler de pnömoniye neden olabilir. Diğer nedenler: Kimyasal irritanlar, aspirasyon (mide içeriğinin akciğerlere kaçması).

Pnömoni (zatürre) tanısı koymak için çeşitli yöntemler kullanılır: 1. Fizik Muayene: Doktor, hastanın tıbbi geçmişini inceler ve fizik muayene yaparak pnömoni belirtilerini değerlendirir. 2. Görüntüleme Testleri: - Göğüs Röntgeni: Akciğerlerdeki iltihaplanma ve sıvı birikimini görselleştirmek için kullanılır. - BT Taraması (Bilgisayarlı Tomografi): Röntgenle tespit edilemeyen detaylı bilgi sağlar. 3. Laboratuvar Testleri: - Kan Testleri: Enfeksiyonun ciddiyetini ve nedenini belirlemek için yapılır. - Balgam Kültürü: Enfeksiyona neden olan mikroorganizmaların belirlenmesine yardımcı olur. 4. Diğer Testler: Oksijen seviyesini ölçmek için nabız oksimetresi ve şiddetli vakalarda veya teşhisin netleşmesi için bronkoskopi gibi ileri görüntüleme yöntemleri kullanılabilir. Erken tanı, tedavi sürecinin etkinliğini artırır. Pnömoni şüphesi varsa, bir uzmana başvurulması önemlidir.

Pnömoniye (zatürre) neden olan mikroorganizmanın tespiti için aşağıdaki yöntemler kullanılır: 1. Balgam Kültürü: Enfeksiyona neden olan bakterilerin veya virüslerin belirlenmesi için balgam örneği analiz edilir. 2. Kan Testleri: Enfeksiyonun ciddiyetini ve nedenini belirlemek için kan testleri yapılır. 3. Göğüs Röntgeni: Akciğerlerin görüntülenmesi, iltihaplı bölgenin tespitine yardımcı olur. 4. Nabız Oksimetresi: Kandaki oksijen seviyesini ölçmek için kullanılır. 5. Bilgisayarlı Tomografi (BT) Taraması: Röntgenle tespit edilemeyen detaylı bilgi sağlar. Bu yöntemler, doğru teşhis ve uygun tedavi için önemlidir.

Pnömoni (zatürre) teşhisinde göğüs röntgeni çekilir.

Atipik pnömonide genellikle interstisyel veya yamalı infiltrasyonlar görülür.

Pnömoni (zatürre) akciğer grafisinde pnömonik alanlar beyaza yakın veya grinin tonlarında olarak görünür. Ayrıca, akciğerlerin dinleme bulgularında krepitan ral adı verilen anormal solunum sesleri de duyulabilir, ancak bu sesler her zaman akciğerdeki tutulumun yerine ve büyüklüğüne göre duyulmayabilir. Kesin tanı için bilgisayarlı tomografi gerekebilir. Pnömoni şüphesi durumunda, bir göğüs hastalıkları uzmanına başvurulması önerilir.

PNI hastalığı olarak belirtilen iki farklı durum bulunmaktadır: 1. Pnömoni (Pnen Hastalığı): Akciğerlerin iltihaplanması sonucu ortaya çıkan bir enfeksiyondur. 2. Psikonöroimmünoloji (PNI): Psikolojik süreçlerin insan vücudundaki sinir ve bağışıklık sistemleriyle nasıl etkileşime geçtiğini inceleyen disiplinler arası bir çalışmadır.

Hastane kökenli pnömoni, pnömoninin en tehlikeli türlerinden biri olarak kabul edilir.

Pnömositoz pnömonisi, ICD-10 koduna göre J18 olarak sınıflandırılır.

Aspirasyonun en tehlikeli komplikasyonu pnömoni olarak kabul edilir. Bu durum, akciğerlere kaçan maddelerin enfeksiyona neden olması sonucu ortaya çıkar ve sıvı toplanması ile iltihaplanmaya yol açar.

Akciğerdeki "k" isimli enfeksiyon büyük olasılıkla "pnömoni" yani "zatürre" olabilir. Zatürre, akciğer dokusunda iltihaplanma ile seyreden ve bakteriler, virüsler veya mantarlar tarafından tetiklenen bir akciğer enfeksiyonudur.

Pnömoni (zatürre) felce doğrudan neden olmaz, ancak bazı komplikasyonları nedeniyle dolaylı olarak etkileyebilir. Pnömoninin ciddi komplikasyonları arasında bakteriyemi (bakterilerin kana karışarak diğer organlara yayılması) ve akciğer absesi bulunur. Bu nedenle, pnömoninin erken teşhisi ve uygun tedavisi önemlidir.

Zatürre (pnömoni) aşısı, sağlık Bakanlığı'nın ulusal aşı takviminde belirtildiği üzere tüm çocukların 2, 4, 6 ve 12. ayların sonunda yapılması gerekmektedir. Ayrıca, 65 yaş üstü kişiler ve risk faktörleri bulunanların konuyla ilgili olarak hekimlerine danışmaları önerilmektedir.

Pnömonide kan değerlerinde lökosit (beyaz kan hücreleri) sayısı genellikle yükselir. Ayrıca, pnömonide C-reaktif protein (CRP) ve laktat değerleri de artabilir. Kesin tanı ve uygun tedavi için bir doktora başvurulması önemlidir.

Pnömonide (zatürre) solunum rehabilitasyonu, akciğer fonksiyonlarını geri kazanmak ve hastaların iyileşme sürecini hızlandırmak için uygulanan sistematik bir tedavi yaklaşımıdır. Solunum rehabilitasyonunun bileşenleri: - Egzersiz programları: Kas gücünü ve oksijen tüketimini artırarak akciğer fonksiyonlarını iyileştirir. - Solunum teknikleri: Doğru nefes alma ve verme mekanizmalarını öğretir, örneğin diyaframatik solunum ve dudak büzme solunumu. - Psikolojik destek ve eğitim: Hastaların kendilerini daha iyi hissetmelerini ve sosyal yaşantılarına adapte olmalarını sağlar. Bu tedavi, genellikle multidisipliner bir ekip (hekim, fizyoterapist, solunum terapisti, hemşire, psikolog, diyetisyen) tarafından yürütülür.

Pnömoniye karşı farkındalık oluşturmak için her yıl 12 Kasım'da Dünya Pnömoni Günü kutlanmaktadır.