Aşılar

Halk Sağlığı Yönetim Sistemi (HSYS)'nde yapılan bazı işlemler: Hasta bilgileri kaydı. Muayene, reçete, rapor, laboratuvar ve sevk işlemleri. Gebelik ve çocuk sağlığı işlemlerinin raporlanması ve takibi. Aşı kayıtlarının yapılması ve takibi. Sürveyans ve izleme. Sağlığın geliştirilmesi ve sağlık eğitimi. İş birliği ve iletişim.

Hepatit B aşısının yan etkileri genellikle hafif ve geçici olup, ciddi yan etkiler nadir görülür. En sık görülen yan etkiler şunlardır: Enjeksiyon bölgesinde yan etkiler: Ağrı, kızarıklık veya şişlik. Genel yan etkiler: Halsizlik, baş ağrısı, yorgunluk, hafif ateş. Diğer yan etkiler: İshal, mide bulantısı, alerjik reaksiyonlar (çok nadir). Ciddi yan etkiler arasında alerjik reaksiyonlar, anafilaksi, düşük tansiyon ve solunum güçlüğü bulunur. Hepatit B aşısı, hamileler için genellikle güvenli kabul edilse de, aşının kararı doktor kontrolünde verilmelidir.

Küba kanser aşılarının etkinliği konusunda farklı görüşler bulunmaktadır. Tıbbi Onkolog Prof. Dr. Sezer Sağlam, Küba aşılarının tedavi başarısının düşük olduğunu ve yaşam süresini sadece birkaç ay uzatabildiğini belirtmektedir. Onkolog Dr. Anabely Estevez Garcia ise, Küba'da geliştirilen Racotumomab etken maddeli aşının Faz III çalışmasında, evre 3 ve 4 küçük hücreli dışı karsinomlu hastalarda istatistiksel olarak anlamlı sonuçlar elde edildiğini ve bu aşının hastalarda yaşam süresi ve yaşam kalitesini etkilediğini ifade etmektedir. Küba aşılarının, bağışıklık sistemi hücrelerini artırdığı ve kanser hücrelerinin gelişimini yavaşlatmayı hedeflediği, ancak koruyucu bir aşı olmadığı belirtilmektedir. Küba aşılarının etkinliği hakkında kesin bir sonuca varmak için, bilimsel çevreleri tatmin edecek kalitede daha fazla bilimsel yayına ihtiyaç vardır.

50-80 yaş arası için önerilen bazı aşılar: Zona (Herpes Zoster) Aşısı: 50 yaş ve üzeri, özellikle 60 yaş üstü kişilere önerilir. Grip (İnfluenza) Aşısı: 65 yaş üstü kişiler, kronik hastalığı olanlar ve bağışıklığı baskılanmış kişiler için her yıl önerilir. Pnömokok (Zatürre) Aşısı: 65 yaş ve üzeri tüm yetişkinlere ve kronik hastalığı olan kişilere önerilir. Tetanoz-Difteri (Td) veya Tetanoz-Difteri-Boğmaca (Tdap) Aşısı: Her 10 yılda bir pekiştirme dozu önerilir. Aşı takvimi kişiye özel olabilir; en doğru bilgi ve planlama için bir hekime danışmak gereklidir.

Kabakulak aşısı olmayan çocuğun okula gitmesi önerilmez. Çünkü kabakulak bulaşıcı bir hastalıktır ve aşı yapılmamış çocuklar, hastalık belirtileri başladıktan sonra en az dokuz gün boyunca diğerlerinden uzak durmalıdır. Okul yönetimi, sınıfların havalandırılması, yüzeylerin sık dezenfekte edilmesi ve hastalık dönemlerinde bilgilendirme yapılması gibi önlemler alarak sağlıklı bir ortam oluşturabilir.

Tetanoz aşısından sonra kolda şişlik ve sertliğin (indürasyon) genellikle 24 ila 48 saat içinde kendiliğinden geçmesi beklenir. Eğer bu durum daha uzun süre devam ederse, bir doktora başvurulması önerilir. Yan etkilerin seyri kişiden kişiye değişebilir. Kesin süre için bir sağlık uzmanına danışılması tavsiye edilir.

Tetanoz aşısını yaptırması gereken kişiler: Bebekler ve çocuklar: 2, 4, 6, 18, 48. aylar ve 13 yaşında aşı yapılmalıdır. Yetişkinler: Her 10 yılda bir aşı tekrarlanmalıdır. Hamileler: 27. ila 36. gebelik haftaları arasında aşı yapılmalıdır. Toprakla veya hayvan dışkısı ile temas edenler: Çiftçiler, bahçıvanlar, hayvancılar. İnşaat işçileri. Sağlık personeli. Tetanoza karşı bağışıklığı zayıf olanlar. Daha önce hiç aşılanmamış kişiler. Derin bir kesik veya ciltte delinme gibi durumlarda, doktor ayrıca tetanoz aşısı yaptırmayı önerebilir.

"DZI aşısı" hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, aşıların genel olarak bireyleri belirli enfeksiyon hastalıklarına karşı korumak, ciddi sağlık sorunlarını, komplikasyonları, kalıcı sakatlıkları ve ölümleri önlemek amacıyla yapıldığı bilinmektedir. Aşılar, sadece kişisel sağlığı ilgilendiren hastalıklarla ilgili koruma sağlamaz, aynı zamanda halk sağlığını tehdit edebilecek bulaşıcı hastalıklarda da koruma sağlar. Aşılar hakkında en doğru bilgi ve planlama için bir hekime danışmak gereklidir.

Tetanoz aşısı genellikle güvenli kabul edilir, ciddi yan etkiler çok nadirdir. En sık karşılaşılan hafif yan etkiler şunlardır: enjeksiyon yapılan bölgede ağrı, kızarıklık veya şişlik; hafif ateş. Bu yan etkiler genellikle birkaç gün içinde kendiliğinden geçer. Çok nadir durumlarda alerjik reaksiyonlar veya diğer ciddi yan etkiler gelişebilir. Tetanoz, acı verici ve potansiyel olarak ölümcül bir hastalık olduğundan, aşı yaptırılması hayati önem taşır.

Sağlık kabinlerinde yapılan bazı işlemler şunlardır: İlk yardımın temel uygulamaları. Basit pansuman. Serum takılması. Dikiş alınması. Prezervatif sonda takılması ve idrar torbasının değiştirilmesi. Tansiyon, nabız ve ateş ölçümü. Gebe, bebek ve çocuk izlem (kan basıncı, nabız, satürasyon ve ateş ölçümü). Enjeksiyon. Sağlık kabinlerinde, hekimler tarafından reçete edilen ve uygun görülen tedaviler de uygulanabilir. Sağlık kabinlerinde sünnet işlemi yapılamaz; bu işlemi sadece tabipler gerçekleştirebilir.

Tetanoz aşısı, bebeklik döneminden itibaren uygulanması gereken bir aşıdır. Bebeklik ve çocukluk döneminde tetanoz aşısı uygulama zamanları: 2. ay: Beşli karma aşı (DaBT-İPA-Hib) ilk doz. 4. ay: Beşli karma aşı (DaBT-İPA-Hib) ikinci doz. 6. ay: Beşli karma aşı (DaBT-İPA-Hib) üçüncü doz. 18. ay: Beşli karma aşı (DaBT-İPA-Hib) pekiştirme dozu. 48-72. ay (4-6 yaş): Dörtlü karma aşı (DaBT-İPA) pekiştirme dozu. Yetişkinlerde tetanoz aşısı, her 10 yılda bir tekrarlanmalıdır. Hamilelik sırasında tetanoz aşısı, 27 ile 36. gebelik haftaları arasında yapılmalıdır. Tetanoz aşısı, paslı çivi gibi kirli maddelerden kaynaklı yaralanmalar ve toprak, hayvan dışkısı veya pas gibi kirli maddelerle çalışma durumlarında da yapılır.

Yavru kedilere ilk aşı genellikle 6-8 haftalıkken yapılır. Aşı takvimi şu şekilde devam eder: Karma aşı: İlk aşılama 8-10. hafta arasında, tekrar dozu 10-12. hafta arasında yapılır. Lösemi aşısı: İlk aşılama 9-11. hafta arasında, tekrar dozu 11-13. hafta arasında yapılır. Kuduz aşısı: 12-14. hafta arasında yapılır. Aşıların yapılma zamanı, aşı olunacak hastalıklara göre değişebilir.

Kedilerde karma aşı yapılmazsa aşağıdaki olumsuz sonuçlar ortaya çıkabilir: Ciddi ve ölümcül hastalıklara yakalanma riski. Tedavi yöntemlerinin etkisiz kalma olasılığı. Bulaşıcı hastalıkların yayılma riski. Kedilerde karma aşı ve diğer aşıların uygulanması için bir veteriner hekime danışılması önerilir.

Menenjit aşısı, genellikle 55 yaşına kadar kişilere uygulanabilir. Ancak, aşı yapılacak yaş aralığı, menenjite yakalanma riski ve bağışıklık sistemi durumu göz önünde bulundurularak belirlenir. Türkiye'de meningokok aşıları henüz ulusal aşı programı içinde yer almamakta olup, özel aşı listesindedir. Aşının türü ve başlangıç yaşına göre dozları değişebilir.

Kedilere yapılması gereken temel aşılar şunlardır: Karma Aşı (FVRCP). Kuduz Aşısı. Lösemi Aşısı (FeLV). Ayrıca, kedinin yaşam tarzına ve çevresel faktörlere bağlı olarak veteriner hekim tarafından gerekli görüldüğünde diğer aşılar da yapılabilir. Aşı takvimi, kedinin yaşı, sağlık durumu ve yaşam tarzına göre veteriner tarafından belirlenir.

Hayır, hepatit aşısı genellikle 2 doz halinde uygulanır. İlk dozdan sonra ikinci doz 6 ay sonra uygulanır. Ancak, bazı özel durumlarda (örneğin, immünsüpresif tedavi gören hastalarda) yüksek doz aşı uygulaması gerekebilir. Aşılama programı ve dozaj, kişinin sağlık durumuna ve risk faktörlerine göre değişebilir. En doğru bilgi için bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

Gardasil 9 aşısı, aşılamadan sonra en az 6 yıl koruma sağlar. Gardasil 9'un koruma süresi, bireyin bağışıklık tepkisi ve aşının uygulandığı HPV tiplerine bağlı olarak değişebilir. Aşının koruma süresi hakkında en doğru bilgiyi, aşı yapılan sağlık kuruluşu verebilir.

Aşı karnesinin nasıl takip edilebileceğine dair bir bilgi bulunamamıştır. Ancak, aşı bilgilerini takip etmek için kullanılabilecek bazı uygulamalar ve platformlar şunlardır: e-Nabız: Tüm aşılar e-Nabız platformuna işlenir ve aileler, e-Devlet veya mobil uygulama üzerinden aşı geçmişini ve yaklaşan dozları görebilir. Aşıla Uygulaması: T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından geliştirilen bu uygulama, sağlık personelinin vatandaşların aşılanma sürecini takip etmesine olanak tanır. Aile Hekimi Kayıt Sistemi: Bebeğin doğumuyla birlikte bağlı bulunduğu aile sağlığı merkezi tarafından aşı kartı açılır ve aşı uygulamaları ile doz tarihleri kayıt altına alınır.

Tetanoz aşısı, 3 doz yapıldıktan sonra 10 yıl boyunca koruma sağlar. Bu 10 yılın sonunda, bağışıklığın devam etmesi için tekrar tetanoz aşısı yapılması önerilir. Dolayısıyla, ömür boyu koruma sağlamak için düzenli olarak her 10 yılda bir tetanoz aşısı yaptırmak gereklidir.

Çiçek hastalığının kesin tedavisi yoktur. Çiçek hastalığı için spesifik bir tedavi yöntemi bulunmaz, tedavi destekleyici yöntemlerle yapılır. Antiviral ilaçlar. Semptomatik tedavi. Çiçek hastalığı, 1980 yılında Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından tamamen eradike edildiği ilan edilmiştir.