NeolitikDönem

Çayönü, M.Ö. 9300-6300 yılları arasındaki 3000 yıllık bir tarihe sahiptir.

Çatal Höyük'te evlerin içine ölülerin gömülme nedeni, ölen kişinin sevdiklerine yakın olma arzusunu simgelemesidir. Ayrıca, ölülerin ev zeminine gömülmesi, onların huzur içinde öteki dünyaya geçişlerini sağlamak amacıyla da yapılmış olabilir.

Çatalhöyük'te Neolitik Dönem'de yaşamış bir medeniyet bulunmaktadır. Bu medeniyet, M.Ö. 7400-6200 yılları arasında varlığını sürdürmüştür.

Çayönü halkı, Neolitik Dönem'de çeşitli bitki ve hayvan kaynaklarından besleniyordu. Yiyecekler: - Bitkisel kaynaklar: Temel besin maddeleri yabani mercimek ve fiğ idi. - Hayvansal kaynaklar: Avlanan hayvanlar arasında yaban domuzu, kızıl geyik, ala geyik, yaban sığırı, yaban koyunu ve yaban keçisi bulunuyordu. İçecekler: - Su kaynakları: Yakınlarındaki akarsu ve göllerden tatlı su yumuşakçaları toplanıyor ve balık avlanıyordu. Çayönü halkı, aynı zamanda evcilleştirdiği koyun ve keçinin etini de tüketiyordu.

Çatalhöyük ve Hacılar'da yaşayan insanların barınma hayatı şu şekildeydi: 1. Çatalhöyük: Bu antik kentte evler, birbirine bitişik ve sokaksız olarak inşa edilmişti. 2. Hacılar: Hacılar hakkında doğrudan bilgi bulunmamakla birlikte, genel olarak Neolitik dönemde yerleşim yerlerinin benzer özelliklere sahip olduğu bilinmektedir. Bu dönemde evler, genellikle taş ve çamur karışımından yapılan tuğlalarla inşa edilmişti.

Çatalhöyük ve Hacılar'da farklı mimari yapıların olmasının nedeni, bu yerleşim yerlerinin farklı dönemlerde ve kültürel bağlamlarda gelişmiş olmasıdır. Çatalhöyük, Neolitik Dönem'de (MÖ 7400-6200) inşa edilmiş ve kendine özgü bir mimari yapıya sahiptir. Hacılar ise daha sonraki dönemlerde, muhtemelen Tunç Çağı'nda (MÖ 3000-2000) yerleşime açılmıştır. Bu nedenle, mimari yapıları Çatalhöyük'ten farklı olabilir ve daha gelişmiş teknolojik ve kültürel unsurları içerebilir.

Çayönü'nde ne tür evler olduğu, Neolitik döneme ait şu şekilde sınıflandırılabilir: 1. Yuvarlak Kulübeler: İlk köy yerleşimleri, 20-25 m² büyüklüğünde, açık hava özelliği taşıyan yuvarlak çukur tabanlı saz ve örgü kulübelerden oluşur. 2. Izgara Planlı Yapılar: Kuzey-güney doğrultusunda uzanan, taş veya kil ile kaplanmış temel üzerine inşa edilen, 35 m²'ye kadar çıkan evlerdir. 3. Kanallı Yapılar: Taş bloklar üzerinde kerpiçten oluşan, içlerinden dar kanalların geçtiği platformlara sahip dikdörtgen yapılardır. 4. Taş Döşeli Yapılar: Duvarları kil ve çamurla sıvanmış, bölümleri geçişli, güneydoğu tarafında kapıları bulunan evlerdir. 5. Hücre Planlı Yapılar: Taş temel üzerine kerpiç bina, bodrum katı ve yaşam merkezi olan, ortalama 8 bölmeden oluşan yapılardır. 6. Geniş Odalı Yapılar: Birden fazla odaya sahip, daha özensiz inşa edilmiş yapılardır.

Konya'daki Çatalhöyük'te yapılan kazılarda şu önemli buluntular ortaya çıkarılmıştır: 1. Ev Mimarisi: Çatalhöyük evleri, tek katlı, damdan merdivenle girilen ve duvar resimleri ile süslenmiş yapılardır. 2. Neolitik Dönem Eserleri: Obsidiyen aletler, kemik eserler, ok uçları ve adak hediyeleri gibi Neolitik döneme ait çeşitli eserler bulunmuştur. 3. Cam Ayna: Dünyanın en eski cam aynası da Çatalhöyük'te keşfedilmiştir. 4. İnsan İskeletleri: Gömülü iskeletlerin analizleri, kadınlar ve erkekler arasında eşit beslenme ve iş yükü olduğunu göstermiştir. 5. Ana Tanrıça Kültü: Duvar resimlerinde ve yüksek kabartma motiflerde ana tanrıça kültü ile ilgili bulgular bulunmuştur.

Tılan Höyük'te, Neolitik dönemden Erken Roma dönemine kadar kesintisiz yerleşim olduğu bilinmektedir. Bu höyükte yaşayan topluluklar arasında, Hititlerin de bulunduğu düşünülmektedir.

Çatalhöyük'te bulunan eserler, Neolitik Dönem uygarlığına aittir.

Boncuklu Höyük'te yerleşik avcı-toplayıcı bir topluluk yaşadı. Bu topluluk, Çatalhöyük kültürünün öncüsü olarak kabul edilmektedir.

"Çatalhöyük Öyküleri 1" kitabında hoşunuza giden ve hoşunuza gitmeyen unsurlar şunlar olabilir: Hoşunuza Gidenler: 1. Uygarlık Tarihinin Gelişimi: Kitabın, Neolitik ve Kalkolitik çağlara ait önemli buluşların nasıl gerçekleşmiş olabileceğine dair ipuçları vermesi ve bu buluşların gelişimini öyküleştirmesi. 2. Karakterlerin Maceraları: Ningur ve Ninlil kardeşlerin yaşadıkları maceralar, hayvan evcilleştirme, tarım ve madencilik gibi konuları işlemesi. 3. Eğitici ve Merak Uyandırıcı Anlatım: Yazarın, çocukların dünyasını yansıtan, ilgi çekici ve merak uyandırıcı bir dil kullanması. Hoşunuza Gitmeyenler: 1. Şiddet İçeriği: Kitabın, avcılık ve savunma amaçlı silahların geliştirilmesi gibi şiddet içeren sahneleri. 2. Eksik Kalan Unsurlar: Kadınların eşitlikçi yönlerinin daha fazla işlenmesi beklenirken, bu konunun yeterince ele alınmaması.

Dünyanın ilk üç yerleşim yeri olarak kabul edilen yerler şunlardır: 1. Çatalhöyük, Türkiye: MÖ 7500 ile MÖ 5700 yılları arasında yerleşim görmüş, Neolitik dönemin en büyük ve en eski yerleşim alanlarından biridir. 2. Jericho, Filistin: MÖ 9000 yılına kadar uzanan tarihiyle dünyanın en eski sürekli yerleşim alanlarından biridir. 3. Ur, Mezopotamya: MÖ 4000'lerde kurulan ve Sümerlere ait en önemli şehir devletlerinden biri olan antik bir şehirdir.

Çatalhöyük'ün arkeolojik hayatı, Neolitik Çağ'da kurulmuş bu tarih öncesi şehrin, insanlık tarihine ışık tutan önemli bir dönemidir. Öne çıkan arkeolojik bulgular ve özellikler: - Keşif ve Kazılar: Çatalhöyük, 1958'de İngiliz arkeolog James Mellaart tarafından keşfedilmiş ve 1961'den itibaren kazılar başlamıştır. - Mimari: Evler yan yana bitişik nizamda, çatılar sokak işlevi görecek şekilde yapılmıştır. - Beslenme ve Tarım: Buğday, arpa, mercimek ve nohut gibi tahıllar ile küçükbaş hayvanlar ve sığır yetiştiriciliği yapılmıştır. - Sanat ve Kültür: Duvar resimleri, geometrik desenler ve bereket tanrıçası olarak yorumlanan heykelcikler bulunmuştur. - Sosyal Yapı: Hiyerarşik bir yapıdan ziyade, daha eşitlikçi bir toplumsal yapı olduğu düşünülmektedir. - UNESCO Dünya Mirası: Çatalhöyük, 2012 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne dahil edilmiştir. Bu bulgular, Çatalhöyük'ün Neolitik dönemin sosyal, ekonomik ve teknolojik gelişmelerini gözler önüne serdiğini ve insanlık tarihinin erken dönemlerine dair benzersiz bilgiler sunduğunu göstermektedir.

Çayönü'nde yaşayan biri olduğumuzu hayal etseydik, Neolitik Dönem'de gelişmiş bir toplumda yer alırdık. Günlük hayatımız şu şekilde olabilirdi: - Konutlar: Taşla başlayıp kerpiçle yükseltilen, çok odalı ve avlulu yapılar. - Geçim: Yabani mercimek, fiğ ve evcilleştirilen koyun, keçi gibi hayvanların yetiştirilmesiyle. - Teknoloji: Bakır ve malahit gibi madenlerin işlenmesi, dövme tekniğiyle aletlerin yapılması. - Kültürel yaşam: Takı yapımı ve çeşitli süs eşyalarının kullanımı. Ayrıca, kafatası şekillendirme ve dağlama gibi uygulamalar da o dönemde yaygındı ve bu tür bir toplumda bu tür geleneklerin içinde yer alabilirdik.

Çayönü Neolitik Dönem'de beslenme, tarım devriminin önemli bir parçası olarak tahılların evcilleştirilmesi ve hayvanların evcilleştirilmesiyle şekillenmiştir. Temel besin kaynakları: - Tahıllar: Buğday ve arpa gibi tahıllar, insan beslenmesinde temel gıda maddeleri olarak kullanılmıştır. - Hayvancılık: Koyun, keçi ve sığır gibi hayvanların etleri besin kaynağı olarak tüketilmiştir. - Meyve ve sebzeler: Yaban meyveleri ve muhtemelen doğal olarak yetişen bitkiler de beslenmede yer almıştır. Farklılıklar: - Besin çeşitliliği daha sınırlıydı ve insanlar çevrelerinde yetişen veya avlanabilen besinlerle yetinmek durumundaydı. - İşlenmiş gıdalar kavramı yoktu; tamamen doğal ve taze gıdalar tüketiliyordu.

İlk yerleşim yerlerinin özellikleri ve bu özelliklere dair görseller, aşağıdaki örnekler üzerinden incelenebilir: 1. Çayönü: Diyarbakır yakınlarında yer alan ve Geç Epipaleolitik döneme tarihlenen Çayönü, tahıl tarımının başladığı ve evcilleştirmenin yapıldığı bir yerleşim yeridir. 2. Hacılar: Burdur'da yer alan ve Neolitik döneme ait olan Hacılar, büyük ve çok odalı evlere, seramiklere ve çanak çömleklere ev sahipliği yapar. 3. Göbeklitepe: Şanlıurfa'da bulunan Göbeklitepe, M.Ö. 9600-9500 yıllarına tarihlenir ve dünyanın en eski tapınak kompleksi olarak kabul edilir. 4. Çatalhöyük: Konya'nın Çumra ilçesinde yer alan Çatalhöyük, M.Ö. 7500-5700 yıllarına tarihlenen ve birbirine bitişik olarak inşa edilmiş evlerden oluşan bir yerleşim yeridir.

Ulucak Höyüğü'nde Neolitik Dönem'de ilk çiftçiler yaşadı. Bu höyükte ayrıca Erken Tunç Çağı, Orta/Geç Kalkolitik Dönem sakinleri de bulunmuştur.

Çatalhöyük'te bulunan bazı önemli eserler şunlardır: 1. Obsidiyenden Yapılmış Eserler: Büyük kemik eserler, nadir kesici aletler ve ok uçları. 2. En Eski Cam Ayna: Çatalhöyük'te bulunan ve dünyanın en eski cam aynası olarak kabul edilen bir eser. 3. Tekstil Parçaları: Dünyanın en eski tekstil parçaları arasında yer alan kumaşlar. 4. Ana Tanrıça Figürinleri: Anadolu'da ve ötesinde yaygın olarak tapılan Ana Tanrıça'nın en eski temsilleri olarak yorumlanan figürinler. 5. Duvar Resimleri: Vahşi hayvanlar, kuşlar ve başsız insan figürlerini içeren canlı duvar resimleri. 6. Bucrania: Boğa boynuzları ve kafataslarının duvarlara aplike edildiği süslemeler. Bu eserler, Çatalhöyük'ün Neolitik Dönem'e ait sosyal, ekonomik ve kültürel yapısını aydınlatan önemli buluntulardır.

Neolitik bir yerleşim merkezinin özellikleri şunlardır: 1. Yerleşik Hayat: İnsanlar avcı-toplayıcı yaşam tarzından vazgeçerek yerleşik hayata geçmişlerdir. 2. Tarım ve Hayvancılık: Yabani bitkileri evcilleştirip tarım yapmışlar, hayvanları ise evcilleştirmişlerdir. 3. Çanak Çömlek Yapımı: Kil kullanarak çanak çömlek yapmışlar, bu da yiyeceklerin saklanmasını ve taşınmasını kolaylaştırmıştır. 4. Sosyal Organizasyonlar: İş bölümü ve sosyal organizasyonlar gelişmiş, topluluklar aileler ve klanlar halinde örgütlenmiştir. 5. Mimari: Kerpiç ve taş evler inşa edilmiş, bu yapılar toplulukların kalıcı yaşam alanları olmuştur. 6. Ritüel ve İnanç Sistemleri: Ölü gömme ritüelleri ve anıtsal yapılar inşa edilmiş, dini ve kültürel uygulamalar gelişmiştir.