Muhasebe

Muhasebede kullanılan bazı matematik konuları şunlardır: Toplama ve çıkarma. Bölme ve çarpma. Yüzde ve binde hesaplamaları. Oran ve orantı. Faiz, iskonto ve anüite hesaplamaları. Ayrıca, muhasebede matematiksel formüller de kullanılır; bu formüller genellikle oranlar veya yüzdeler şeklinde karşılaştırmalar yapmayı sağlar.

Muhasebe yevmiyesinde ilk kayıt, açılış kaydıdır. Açılış kaydı, bir işletmenin faaliyet başlangıcında veya yeni bir dönemin başında varlıklarını, borçlarını ve öz kaynaklarını kaydettiği ilk yevmiye kaydıdır. Bilanço ve yevmiye kaydı örnekleri açısından açılış kaydı, bilançonun aktif ve pasif kalemlerini yevmiye defterine taşır. Ayrıca, yevmiye defterinin açılışı, şirketin kurulduğu günkü açılış bilançosuna göre yapılır.

Kanunen kabul edilmeyen giderler (KKEG), genellikle "689 - Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar" hesabında izlenir. Tek düzen muhasebe sistemlerinde ana hesap açılması gerekmese de, bu giderlerin gider türüne göre alt hesaplarda düzenli olarak kaydedilmesi önerilir.

Mali Çözüm Dergisi'nde yer alan bazı konular: Vergi uygulamaları. Sosyal güvenlik. 7440 Sayılı Kanun uygulama rehberi. Ticaret sicili işlemleri. Şirket sözleşmeleri. Ayrıca, dergide muhasebe denetimi, mevzuat, TESMER yayınları gibi çeşitli konularda da içerikler bulunmaktadır. Temmuz-Ağustos 2025 tarihli 190. sayıya ismmmo.org.tr adresinden ulaşılabilir.

Netsis'te özel KDV tanımı yapmak için aşağıdaki adımlar izlenebilir: 1. Stok Kartı Kayıtlarında Değişiklik: Stok kartı kayıtları ekranında "Satış KDV Oranı" ve "Alış KDV Oranı" alanları manuel olarak değiştirilebilir. Ayrıca, "Stok > İşlemler > Hızlı Değişiklik" menüsü ile toplu olarak da değiştirilebilir. 2. Entegrasyon Kodlarında Düzenleme: "Fatura KDV" ve "Fatura İade KDV" sekmelerindeki KDV oran sayısı artırılarak yeni oranlara ait KDV hesapları tanımlanabilir. KDV oranı değişikliklerinde, muhasebe detay kodlarında %10 ve %20 için detay kodları açılmalıdır. Netsis'te özel KDV tanımı yaparken bir uzmandan destek alınması önerilir.

Yıl sonu itibariyle en son düzenlenen TİF (taşınır işlem fişi) sıra numarasını gösterir tutanak, "Yıl Sonu İtibari ile En Son Düzenlenen Taşınır İşlem Fişinin Sıra Numarasını Gösterir Tutanak" olarak adlandırılır. Bu tutanak, şu şekilde hazırlanır: "Okulumuzda 2016 mali yılında ……. adet taşınır işlem fişi düzenlenmiştir" ifadesi yer alır. Tutanak, komisyon başkanı, üye ve üye olacak şekilde imzalanır. İki nüsha olarak çıktısı alınır. Son düzenlenen taşınır işlem fişinin numarasını bulmak için, TKYS (Taşınır Kayıt Yönetim Sistemi) sistemine giriş yapılıp, "Onaylı Taşınır İşlem Fişleri" bölümünden "Tif Çeşidi" seçilerek (giriş ve çıkış tifleri ayrı ayrı seçilmelidir) çıkan sayfada en üst satırda 2016 yılına ait en yüksek rakamlı TİF numarası yazılır.

Derneklerde muhasebe tutma esasları: Defter Türleri: İşletme Hesabı Esası: Karar defteri, üye kayıt defteri, evrak kayıt defteri, işletme hesabı defteri, demirbaş defteri. Bilanço Esası: Yevmiye defteri, büyük defter, envanter kayıt defteri, evrak kayıt defteri, karar defteri, üye kayıt defteri. Defter Tasdiki: İşletme hesabı esasında defterlerin ara tasdiki yapılmazken, bilanço esasında her yıl son ay tasdik gereklidir. Kayıt Zamanı: Gelir ve gider kayıtları, işin hacmine uygun olarak on günden fazla geciktirilmeden kaydedilmelidir. Hesap Dönemi: Derneklerde hesap dönemi bir takvim yılıdır, 1 Ocak'ta başlar ve 31 Aralık'ta sona erer. Dikkat Edilmesi Gerekenler: Defterler mürekkepli kalemle yazılır ve Türkçe olmalıdır. Dernek makbuzları yönetmeliğe uygun bastırılmalı ve gelir toplayanlar için yetki belgesi düzenlenmelidir. Uzman Desteği: Dernek muhasebesi için dernekler kanunu ve yönetmeliği konusunda uzman mali müşavirlik hizmetleri alınması önerilir.

İştirak ve bağlı ortaklık arasındaki temel farklar şunlardır: Kontrol: Bağlı ortaklıkta ana şirket, bağlı ortaklık üzerinde yönetimsel kontrol sahibidir; iştirakte ise sadece önemli etki söz konusudur. Hisse Oranı: Bağlı ortaklıkta hisse oranı genellikle %50’nin üzerindedir, iştirakte ise %20-50 arasındadır. Muhasebe Yöntemi: Bağlı ortaklıklar konsolide finansal tablolarda yer alır, iştirakler ise özkaynak yöntemiyle muhasebeleştirilir. Yönetim Etkisi: Bağlı ortaklıkta yönetim doğrudan ana şirkete bağlıdır, iştirakte ise yönlendirici ama sınırlı bir etki söz konusudur. Ayrıca, bağlı ortaklık hem dolaylı hem de direkt olarak gerçekleştirilebilirken, bağımsız ortaklık ana şirketin yatırım yaptığı iştiraki şirket üzerinde %50’den az oy hakkına sahip olması ile kurulur.

Muhasebe ve vergi uygulamalarında en zor dersler genellikle Maliyet Muhasebesi ve Ticaret Hukuku olarak belirtilmektedir. Maliyet Muhasebesi: Bu ders, bölümün en zor dersi olarak kabul edilir ve mezun olup işletme 3. sınıftan devam etmek istendiğinde tekrar alınması gerektiği için 3. sınıfta da zorluk yaratabilir. Ticaret Hukuku: Bu ders de hem birinci hem de ikinci sınıfta zor dersler arasında yer alır. Bunun yanı sıra, İktisada Giriş ve Hukuka Giriş dersleri de zor dersler arasında sayılabilir. Derslerin zorluğu, öğrencinin hazırlık durumuna ve öğrenme hızına göre değişebilir.

Hayır, basit usule geçenler defter tutmaz. Basit usulde vergilendirilen mükellefler, kazancın tespiti ve Vergi Usul Kanunu'nun defter tutma hükümleri hariç, bildirme, vesikalar, muhafaza, ibraz, diğer ödevler ve ceza hükümleri ile bu kanun ve diğer kanunlarda yer alan ikinci sınıf tüccarlar hakkındaki hükümlere tabidirler. Ancak, basit usulde vergilendirilen mükelleflerin, alınan ve verilen yasal belgelerin kayıtlarını tutması gerekir.

KDV istisnası ile alınan malların muhasebeleştirilmesi, işletmenin KDV mükellefiyeti durumuna göre değişiklik gösterir: KDV mükellefiyeti olmayan işletmeler: Bu işletmeler, KDV istisnası kapsamında aldıkları malları iade ettiklerinde, iade faturasında KDV göstermezler; fatura KDV dahil olarak düzenlenir. KDV mükellefiyeti olan işletmeler: KDV mükellefleri, istisna kapsamında aldıkları malların bedelindeki KDV'yi iç yüzde yoluyla hesaplar ve "indirilecek KDV" olarak dikkate alır. KDV istisnası kapsamında alınan malların muhasebe kayıtlarına örnek: A.Ş.'nin 10.000 TL + 2.000 TL KDV ile aldığı bir malzemeyi iade etmesi: A.Ş.'nin kayıtları: 770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 12.000, 320 SATICILAR 12.000. Satıcının kayıtları: 120 ALICILAR 12.000, 600 YURTİÇİ SATIŞLAR 10.000, 391 HESAPLANAN KDV 2.000, 610 SATIŞTAN İADELER 10.000, 191 İNDİRİLECEK KDV 2.000. KDV istisnası kapsamındaki işlemler ve muhasebe kayıtları, işletmenin faaliyet gösterdiği sektöre ve istisna türüne göre değişiklik gösterebilir. Detaylı bilgi için bir muhasebe uzmanına danışılması önerilir.

SAP'de yaşlandırma raporu almak için aşağıdaki adımlar izlenebilir: 1. Finansallar, Mali Raporlar, Muhasebe, Yaşlandırma yolunu izleyerek yaşlandırma raporlarına ulaşılabilir. 2. Alternatif olarak, raporlar modülünden de yaşlandırma raporları oluşturulabilir. Ayrıca, SAP Business One uygulamasında müşteri alacaklarının yaşlandırılması için şu adımlar izlenebilir: 1. Seçim ölçütleri penceresinde Yaşlandırma tarihi ve Yaşlandırma ölçütü belirlenir. 2. Tür, Taksit no, Muhatap referans no, Kalan gün sayısı, Orijinal hesap, Vadesi gelmiş bakiye, Faiz, Proje kodu, Ödeme yöntemi kodu gibi alanlar incelenebilir. 3. Görüntüle bölümünden Özet veya Ayrıntılı seçeneklerinden biri tercih edilebilir. Daha fazla bilgi ve destek için SAP'nin resmi yardım portalı veya yetkili SAP danışmanları ile iletişime geçilmesi önerilir.

Türkiye'de ve dünyada denetim standartlarının oluşumuna genel bir bakış: Dünyada: Uluslararası Denetim Standartları (ISA), Uluslararası Denetim ve Güvence Standartları Kurulu (IAASB) tarafından oluşturulur. Bazı örnekler: Genel Kabul Görmüş Denetim Standartları (GKGDS), ilk defa 1947 yılında AICPA tarafından belirlenmiştir. Bağımsız Denetçiler İçin Etik Standartları, IFAC tarafından hazırlanır. Türkiye'de: Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK), bağımsız denetim standartlarını (TDS) belirler ve uygular. Türkiye Denetim Standartları (TDS), ISA'ya paralel olarak geliştirilmiştir. 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, denetimin standartlara uygun yürütülmesini sağlar. Kamu İç Denetçileri Meslek Ahlak Kuralları, kamuda görev yapan denetçilerin etik kurallarını belirler.

Adat yöntemi ile faiz hesaplama, genellikle aşağıdaki hesaplarda kullanılır: 100-Kasa hesabı. 131-Ortaklardan Alacaklar hesabı. 331-Ortaklara Borçlar hesabı. Adat hesaplaması, özellikle sermaye yetersizliği, ortaklara borç verilmesi veya ortaklardan borç alınması gibi durumlarda yapılır.

Finansman giderlerinin muhasebeleştirilmesi, firmanın faaliyet yapısına, kredinin kullanım amacına ve muhasebe politikasına göre farklılık gösterebilir. Finansman giderlerinin muhasebeleştirilmesinde kullanılan bazı yöntemler şunlardır: 780 Finansman Giderleri hesabına doğrudan kayıt. Stoklarda aktifleştirme. Gelecek Aylara Ait Giderler hesabına kayıt. Finansman giderlerinin muhasebeleştirilmesi için kullanılan hesaplardan bazıları şunlardır: 780 Finansman Giderleri; 660 Kısa Vadeli Borçlanma Giderleri; 661 Uzun Vadeli Borçlanma Giderleri; 656 Kambiyo Zararları; 689 Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar. Finansman giderlerinin muhasebeleştirilmesi konusunda bir uzmana danışılması önerilir.

Eylül 2024 itibarıyla BA ve BS formlarının verilmesi uygulaması sona erdirilmiştir. Ancak, Eylül 2024 öncesi dönemler için mevcut tebliğlerin yapılmış olması gerekmektedir. BA ve BS formlarını, Türkiye’deki şirketlerin ticari faaliyetlerini ve mal alış-satışlarını belgelemek için her ayın sonunda vermesi gerekiyordu. Formlar, her ayın 1’i ile 26’sı arasında bir önceki aya ait bilgileri kapsayacak şekilde elektronik ortamda Gelir İdaresi Başkanlığı’na (GİB) bildirilmeliydi.

Dernek işletme defteri kapanış tasdiki, izleyen faaliyet döneminin altıncı ayının sonuna kadar yapılır. Normal hesap dönemleri için bu tarih Haziran ayı sonudur. Kapanış tasdiki yapılması gereken defterler arasında sadece bilanço esasına göre defter tutan derneklerin yevmiye defteri bulunmaktadır. Dernekler, Türk Ticaret Kanunu'na tabi olmadıkları için yönetim kurulu karar defterleri için kapanış tasdiki yapmak zorunda değildir.

Muhasebe eğitiminde etik, muhasebe meslek mensuplarının mesleki faaliyetlerini yürütürken uymaları gereken ahlaki ilkeler, değerler ve standartlar bütünüdür. Etik eğitimin konuları arasında: muhasebede etik beklentiler ve tehditler; muhasebe skandalları ve itibar ile güvenin yeniden kurulmasının önemi; etik teoriler ve ahlaki gelişim; muhasebede ahlaki düşünce geliştirme yer alır. Etik eğitimin amaçları: öğrencilerde etik farkındalık oluşturmak; mesleki nitelikler, etik standartlar ve ahlaki davranış kurallarını öğretmek; meslek mensubunun müşteriye, kamuya ve mesleğe karşı sorumluluklarını vurgulamak. Etik kurallar bağımsızlık, dürüstlük, tarafsızlık, sosyal sorumluluk, standartlara uyma, bilgi güvenliği ve özenli çalışmayı içerir.

Tekdüzen hesap planı açıklamaları, hesap planının yapısını ve her bir hesabın işleyişini detaylı bir şekilde açıklar. Ana hesap grupları: Dönen Varlıklar: Hazır değerler, menkul kıymetler, ticari alacaklar, stoklar, gelecek döneme ait giderler ve gelir tahakkukları. Duran Varlıklar: Uzun vadeli varlıklar. Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar: Ticari borçlar, diğer kısa vadeli borçlar. Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar: Uzun vadeli borçlar. Özkaynaklar: İşletmenin özsermayesi. Gelir Tablosu Hesapları: Gelir ve gider hesapları. Maliyet Hesapları: Üretim maliyetleri. Nazım Hesaplar: Diğer hesaplar. Bazı hesapların işleyişi: 100 Kasa Hesabı: Tahsil olunan para tutarları borç, ödemeler ve bankaya yatırılan para tutarları alacak kaydedilir. 152 Mamuller Hesabı: Üretimi tamamlanan mamuller bu hesaba borç, satılması veya ambardan çekilmesi ise alacak kaydedilir. 381 Gider Tahakkukları Hesabı: Yapılan tahakkuklar ilgili gider ve zarar hesaplarına borç, bu hesaba alacak, yapılan ödemeler ise borç kaydedilir.

TFRS (Türkiye Finansal Raporlama Standartları) ve VUK (Vergi Usul Kanunu) arasındaki bazı farklar: Borçlanma maliyetleri: TFRS'de tüm borçlanma maliyetleri oluştukları dönemde kâr veya zarara atılmak suretiyle muhasebeleştirilirken, VUK'ta maliyete dahil edilebilir. Araştırma, geliştirme ve peştemallık giderleri: TFRS'de araştırma ve geliştirme giderleri mukayyet değerleri ile doğrudan gidere alınırken, VUK'ta aktifleştirme seçeneği vardır. Stok değerleme: TFRS'de FIFO, LIFO ve ortalama maliyet yöntemleri uygulanabilirken, VUK'ta maliyet bedeli cari olup, %10'luk bir düşüklük durumunda emsal bedel uygulaması vardır. Hasılat muhasebesi: TFRS 15 standardına göre, edim yükümlülüğü yerine getirildiğinde hasılat gelir olarak tahakkuk ettirilirken, VUK'ta tamamlanma sözleşmesi yöntemi kullanılır. Amortisman: TFRS'de amortisman süresi faydalı ömre göre belirlenirken, VUK'ta %20 normal ve %40 azalan bakiyeler gibi farklı yöntemler uygulanabilir.