DefterTutma

2024 yılı için defter tutma ücreti 6.497 TL'ye kadar olan işletmeler, muhasebe ücreti olarak bu tutarın üzerinde bir ödeme yapmazlar. Dolayısıyla, defter tutma ücreti 20.000 TL olan bir işletme, ek bir muhasebe ücreti ödemez. Ancak, 2025 yılı için kesin ücretler henüz netleşmemiştir. Muhasebe ücretleri, şirketin türüne, defter sayısına ve noter hizmet bedeline göre değişiklik gösterebilir. Daha kesin bir bilgi için bir muhasebeciye danışılması önerilir.

İşletme hesabı defterini programsız tutmak için aşağıdaki adımlar izlenebilir: 1. Defterin Hazırlanması. 2. Kayıtların Düzeni. 3. Gelir ve Giderlerin Ayrılması. 4. Belgelerin Kullanımı. 5. Yıl Sonu İşlemleri. İşletme hesabı defterini programsız tutmak için bir muhasebe bilgisine sahip olmak ve mali işlemleri düzenli bir şekilde kaydedebilmek gereklidir. Ayrıca, işletme hesabı defterini tutmakla ilgili daha detaylı bilgiye aşağıdaki kaynaklardan ulaşılabilir: mikro.com.tr; youtube.com; mukellef.co; ikas-landing.vercel.app.

Mikro işletme defteri tutarken dikkat edilmesi gereken bazı noktalar: Defterin Hazırlanması: İşletme defteri resmî ve seri numaralı olmalıdır. Kayıtların Düzeni: Tüm işlemler sırasıyla ve günü gününe kaydedilmelidir. Gelir ve Giderlerin Ayrılması: Gelir ve giderler ayrı sayfalarda izlenmelidir. Belgelerin Kullanımı: Ticari belgelere yalnızca bir kayıt yapılmalı ve bu belgeler üzerine “muhasebe kaydı yapıldı” ifadesi eklenmelidir. Yıl Sonu İşlemleri: Yıl sonunda gider ve gelir rakamları toplanıp mal sayımı yapılmalıdır. İşletme defteri tutarken Vergi Usul Kanunu ve diğer ilgili vergi mevzuatına uygun hareket edilmelidir. İşletme defteri tutma konusunda daha fazla bilgi için bir muhasebe uzmanına danışılması önerilir.

Bilançoya tabi bir işletmenin işletme defterine geçebilmesi için, bir hesap döneminin iş hacminin belirlenen defter tutma hadlerinden %20’yi aşan bir nispette düşük olması veya arka arkaya üç dönemin iş hacminin belirlenen hadlere nazaran %20’ye kadar bir düşüklük göstermesi gerekmektedir. İşletme defterine geçiş şartları: Yıllık alış tutarı: 1.400.000 TL’den %20 eksik = 1.120.000 TL veya yıllık satış tutarı 2.000.000 TL’den %20 eksik = 1.600.000 TL’den az olmalıdır. Yıllık gayri safi iş hasılatı: 690.000 TL’den %20 eksik = 552.000 TL’den az olmalıdır. Hem mal alıp satımı hem de hizmet satışı yapanlar için: Yıllık iş hasılatının 5 katı ile yıllık satışlarının toplamı 1.400.000 TL’nin %20 eksiği 1.120.000 TL’den az olmalıdır. İşletme defterine geçiş için, durumu bir mali müşavir veya vergi uzmanıyla değerlendirmek önerilir.

Envanter defteri tutma zorunluluğu olan kişiler şunlardır: Tacirler (gerçek ve tüzel kişiler); Şahıs şirketleri; Anonim şirketler; Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler; Kooperatifler; Limited şirketler; Kamuda çalışan tüzel kişiler tarafından kurulan ticari işletmeler; Kamu yararına çalışan dernekler; Gelirinin yarıdan fazlasını kamu görevi niteliğindeki işlere harcayanlar. Serbest meslek erbapları ise envanter defteri tutmak zorunda değildir; onların yükümlülükleri serbest meslek kazanç defteri ile sınırlıdır. Ayrıca, 31 Aralık 2024 tarihinde Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Ticaret Bakanlığı tarafından Resmî Gazete’de yayımlanan tebliğe göre, e-defter tutma zorunluluğu olan mükellefler de envanter defteri tutmak zorundadır.

İşletme sahipleri, işletme defterini şu şekilde tutabilir: Temel muhasebe terimlerine hakim olmak. Uygun muhasebe sistemini seçmek. Defter türlerini belirlemek. Belgeleri saklamak. Günlük kayıt tutmak. İşletme defteri tutarken vergi mevzuatı ve muhasebe standartlarına hakim olmak veya bir muhasebeci ile çalışmak önerilir. İşletme defteri tutma zorunluluğu, yıllık satış hasılatı belirli bir tutarın altında kalan işletmeler için geçerlidir. İşletme defteri tutma konusunda daha fazla bilgi için bir mali danışmana başvurulması önerilir.

Defter tutma hadlerinde KDV hariç tutarlar dikkate alınır. Bu nedenle, mükelleflerin bilanço esasına mı yoksa işletme hesabı esasına mı tabi olacağı belirlenirken, KDV hariç alış, satış ve gayrisafi iş hasılatı tutarları hesaplanır.

İşletme defteri tutan ikinci sınıf tüccarlar, belirli koşulları sağladıklarında birinci sınıfa geçebilirler. Birinci sınıfa geçiş koşulları: Bir hesap döneminin iş hacmi, belirlenen hadlerin %20'sini aşan bir nispette düşük olursa; Arka arkaya üç dönemin iş hacmi, belirlenen hadlere nazaran %20'ye kadar bir düşüklük gösterirse. İkinci sınıfa geçiş için belirlenen hadler: Mal alım satımı yapanlar için: Yıllık alım tutarı 1.400.000 TL, yıllık satış tutarı 2.000.000 TL. Diğer işlerle uğraşanlar için: Yıllık gayrisafi iş hasılatı 690.000 TL. Hem alım satım hem de diğer işlerle uğraşanlar için: Gayrisafi iş hasılatının 5 katı ile yıllık satış tutarının toplamı 1.400.000 TL. Bu hadler, her yıl Maliye Bakanlığı tarafından enflasyon ve ekonomik koşullara bağlı olarak yeniden belirlenir.

Derneklerin defter tutmaması durumunda aşağıdaki yaptırımlar uygulanabilir: İdari para cezası: Dernek yöneticilerine ve defterleri tutmakla sorumlu kişilere 500 TL idari para cezası verilir. Hapis cezası: Derneğe ait tutulması gereken defter veya kayıtları tutmayan veya tasdiksiz defter tutan dernek yöneticileri, 3 aydan 1 yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır. Diğer yaptırımlar: Defter ve kayıtların usulüne uygun tutulmaması halinde, genel kurul ve diğer dernek organlarında yapılan seçimlere hile karıştıranlar, defter veya kayıtları tahrif veya yok edenler veya gizleyenler de hapis ve adli para cezası ile cezalandırılır. Zayi belgesi başvurusu: Defter ve belgelerin kaybolması veya okunamayacak hale gelmesi durumunda, öğrenme tarihinden itibaren 15 gün içinde yetkili mahkemeye başvurulmazsa, ilgili kişiler hapis veya adli para cezası alabilir.

2025 yılı için defter tutma usul tespit robotunun ne zaman güncelleneceğine dair kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak, 2025 yılı için gerekli olan defter tutma hadlerinin ve diğer değişikliklerin, 2024 yılının Aralık ayında yayınlanması beklenmektedir. TÜRMOB, mükelleflerin defter tutma usullerini kolayca hesaplayabilmeleri için bu robotu geliştirmiştir ve her yıl güncellemektedir. Güncellemelerin resmi duyurularını takip etmek için ilgili meslek odalarının ve vergi dairelerinin web sitelerini ziyaret etmek önerilir.

Evet, şirket kendi defterini tutabilir. Şirketin kendisi, bir çalışanı veya bir muhasebeci, yasal olarak tutulması gereken defterleri tutabilir. Defterlerin elektronik ortamda tutulması, vergi kayıplarının önlenmesi amacıyla 1 Ocak 2019 tarihinden itibaren zorunlu hale getirilmiştir.

Defter tutma ücreti, defterin sayfa sayısına, türüne ve şirketin faaliyet alanına göre belirlenir. 2025 yılı için Türkiye Noterler Birliği tarafından belirlenen ücretler şu şekildedir: Açılış tasdiki: 101 sayfaya kadar 19,10 TL, 100 sayfadan sonraki her 100 sayfa için 7,16 TL. Ara ve kapanış tasdiki: Sabit ücret olarak 7,16 TL. Anonim ve limited şirket kuruluş tasdiki: 3.000 TL ile 25.000 TL arasında. Bu ücretler, mükellefin yaptığı işlemlerin hacmine ve defterin büyüklüğüne göre değişebilir.

Ataşman defteri şu şekilde tutulur: 1. Kayıtların Güncelliği: Ataşman defteri, inşaatın gidişine paralel olarak günlük olarak doldurulmalıdır. 2. Tarih ve İçerik: Her kaydın tarih ve içeriği net bir biçimde belirtilmelidir. 3. Düzeltmeler: Yanlışlık durumunda, hatalı kısım okunabilir şekilde tek çizgiyle çizilmeli, doğru bilgi yanına eklenerek her iki tarafça parafe edilmelidir; silinti veya kazıntı yapılmamalıdır. 4. Nüshalar: Ataşman defteri üç nüsha olarak düzenlenmeli ve kontrol mühendisi, şantiye şefi ile birlikte imzalanmalıdır. 5. Onay: Defter, şube müdürü tarafından onaylanmalıdır. 6. Sayfa Düzeni: Defterin sayfaları numaralandırılmış olup, yaprak koparılmamalı ve tüm sayfalar korunmalıdır. İçeriğinde yer alması gerekenler: Röper ve mihver kazıları; Yerinde ölçümler, tartı ve tespit tutanakları; Proje dışı yapılan işler. Ataşman defterindeki hesap sonuçları, yeşil deftere aktarılarak proje kapsamındaki işlerle birleştirilir.

Anonim şirketler, tutmakla yükümlü oldukları ticari defterleri ve bu defterlere yapılan kayıtların dayandığı belgeleri on yıl saklamak zorundadır. Ayrıca, anonim şirketlerin pay defteri, yönetim kurulu karar defteri ve genel kurul toplantı ve müzakere defteri gibi defterlerin izleyen faaliyet dönemlerinde de kullanılmaya devam edilebilmesi için belirli onayların yenilenmesi gerekmektedir. Yevmiye defteri ve yönetim kurulu karar defteri: İzleyen faaliyet döneminin altıncı ayının sonuna kadar kapanış onayı yapılmalıdır. Pay defteri ve genel kurul toplantı ve müzakere defteri: Yeterli yaprakları bulunması kaydıyla açılış onayı yenilenmeden kullanılmaya devam edilebilir.

İkinci sınıf tacirler, işletme hesabı esasına göre defter tutarlar.

Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler (SMMM), bağımlı (bordrolu) çalışırken ayrıca defter tutamaz. 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu ve ilgili yönetmelikler, bağımlı çalışan SMMM'lerin işverenleri dışında ek muhasebe hizmeti vermelerine izin vermemektedir. Ancak, bağımlı çalışan SMMM'ler, mesleki gelişimlerini sürdürerek eğitim ve danışmanlık gibi alternatif gelir yollarını değerlendirebilir veya bağımsız çalışmaya geçiş yapabilirler.

Birinci sınıf tüccarlar, bilanço esasına göre defter tutanlardır. Bu sınıfa dahil olan tüccarlar şunlardır: Satın aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten sonra satan ve yıllık alımlarının tutarı 2.000.000 TL'yi, satışlarının tutarı ise 2.800.000 TL'yi aşanlar. Yıllık gayri safi iş hasılatı 990.000 TL'yi aşanlar. Birinci ve ikinci bentlerde yazılı işlerin birlikte yapılması halinde, ikinci bentte yazılı iş hasılatının beş katı ile yıllık satış tutarının toplamı 2.000.000 TL'yi aşanlar. Her türlü ticaret şirketleri. Kurumlar Vergisine tabi olan diğer tüzel kişiler. İhtiyari olarak bilanço esasına göre defter tutmayı tercih edenler. İkinci sınıf tüccarlar ise işletme hesabı esasına göre defter tutanlardır. Tüccarların sınıfları, her yıl Maliye Bakanlığı tarafından yeniden hesaplanan limitlere göre belirlenmektedir.

Hayır, basit usule tabi mükellef işletme defteri tutamaz. Basit usule tabi mükelleflerin defter tutma zorunluluğu yoktur.

Avukatların defter tutma zorunluluğu kalkmamıştır. Ancak, 486 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile avukatların defter tutma şekli elektronik ortama taşınmıştır. Avukatlar için Defter-Beyan Sistemi kullanma yükümlülüğü 1 Ocak 2018 tarihinde başlamıştır. Bununla birlikte, tebliğin geçici maddesi gereği başvuru süresi 31 Ocak 2018 tarihine kadar uzatılmıştır. Avukatların, tuttukları defterleri ilgili bulundukları yılı takip eden takvim yılından başlayarak 5 yıl süre ile muhafaza etmeleri ve yetkili makam ve memurların talebi üzerine ibraz etmeleri gerekmektedir.

Defter tutma hadlerinde ilgili yılın değil, bir önceki yılın tutarları dikkate alınır. Örneğin, 2025 yılı için defter tutma hadlerinin belirlenmesinde 2024 yılına ait alış, satış ve gayrisafi iş hasılatı tutarları dikkate alınacaktır.