Bilanço

Mizan ve bilanço aynı şeyler değildir. Mizan, muhasebede kullanılan bir terim olup, hesapların belirli tarihlerde tekrar incelendikten sonra borç ve alacak toplamlarıyla bakiyelerinin toplu olarak yazıldığı özet bir tablodur. Bilanço ise, bir işletmenin belirli bir dönem sonunda alacak ve verecek durumunu, tüm mal ve para varlığını dengeli bir şekilde gösteren çizelgedir.

Bilanço esası hadleri, işletmelerin bilanço esasına göre defter tutup tutmayacağını belirleyen sınırlardır. 2024 yılı için geçerli olan bilanço esası hadleri şunlardır: - Yıllık alış tutarı: 1.400.000 TL'den %20 fazla = 1.680.000 TL. - Yıllık satış tutarı: 2.000.000 TL'den %20 fazla = 2.400.000 TL. - Yıllık gayri safi iş hasılatı: 690.000 TL. Ayrıca, hem mal alıp satan hem de hizmet satışı yapan işletmeler için, yıllık iş hasılatının 5 katı ile yıllık satışların toplamının 1.400.000 TL'yi aşması da bilanço esasına geçiş için bir kriterdir. Bu hadlere göre, şartları sağlayan işletmeler bilanço esasına göre defter tutmak zorundadır.

İşletmeden bilançoya geçiş hadleri, Vergi Usul Kanunu (VUK) hükümleri ve ilgili tebliğlerde belirtilen kriterlere göre hesaplanır. 2025 yılı için bazı geçiş hadleri şunlardır: 1. Yıllık satış hâsılatı: İşletme defterine geçişte dikkate alınacak iş hacmi sınırı, 2.000.000 TL'dir. 2. Gayrisafi iş hasılatı: Hizmet sektöründe faaliyet gösteren mükellefler için belirlenen limit, 690.000 TL'dir. 3. Hem mal alıp satımı hem de hizmet satışı yapanlar: Yıllık iş hâsılatının 5 katı ile yıllık satışların toplamı 1.400.000 TL'yi aşanlar bilanço esasına göre defter tutmalıdır. Geçiş işlemleri için ayrıca vergi dairesine bildirim yapılması ve eski defterlerin kapatılarak yeni bir işletme defteri açılması gereklidir.

Bilançonun temel denklemi şu şekildedir: Varlıklar (Aktif) = Borçlar (Pasif) + Özkaynaklar.

Bilançoda yer alan kalemler üç ana bölümde toplanır: varlıklar, borçlar ve özkaynaklar. Ayrıntılı olarak bilançoda şu kalemler bulunur: 1. Varlıklar: işletmenin sahip olduğu ekonomik değeri ifade eder ve iki kategoriye ayrılır: - Dönen varlıklar: bir yıl veya daha kısa sürede nakde çevrilebilecek varlıklar (nakit, alacaklar, stoklar). - Duran varlıklar: bir yıldan uzun süre işletmenin kullanımında kalan varlıklar (binalar, makineler, taşıtlar). 2. Borçlar: işletmenin üçüncü taraflara olan yükümlülüklerini kapsar ve iki şekilde ayrılır: - Kısa vadeli borçlar: bir yıl içinde ödenmesi gereken borçlar (ticari mal alımları için satıcılara olan borçlar). - Uzun vadeli borçlar: bir yıldan daha uzun vadede ödenmesi gereken borçlar (banka kredileri, finansal kiralama borçları). 3. Özkaynaklar: işletme sahiplerinin işletmeye yaptığı yatırımları ve elde edilen karları temsil eder ve şu bileşenleri içerir: ödenmiş sermaye, kar yedekleri, geçmiş yıllar kar veya zararları, dönem net karı.

İşletme defterinden bilanço esasına geçiş yapmak için aşağıdaki adımlar izlenmelidir: 1. Vergi Dairesine Bildirim: Geçiş işlemleri öncelikle bağlı bulunulan vergi dairesine bildirilmelidir. 2. Eski Defterlerin Kapanışı: Bilanço usulünde tutulan defterler, dönem sonunda kapatılarak yasal olarak saklanmalıdır. 3. Yeni Defterin Açılışı: İşletme hesabı usulüne geçişte, yeni bir işletme defteri açılır. 4. Geçiş Tarihinin Belirlenmesi: Geçiş işlemi genellikle yeni mali yıl başlangıcında yapılır. 5. Defter Bilgilerinin Güncellenmesi: Defter-Beyan Sistemi üzerinden "Sistem Yönetimi" menüsünden "Defter İşlemleri" bölümüne girilerek ilgili yıl için defter bilgileri "Bilanço" olarak güncellenmelidir. Bu süreçte bir mali müşavir veya muhasebeciden profesyonel destek alınması önemlidir.

Şirketin bilançoya göre karlı olup olmadığını anlamak için aşağıdaki finansal göstergelerin değerlendirilmesi gerekir: 1. Kârlılık Oranları: Brüt kar marjı ve net kar marjı gibi oranlar, şirketin satışlarından ne kadar kar elde ettiğini gösterir. 2. Likidite Durumu: Dönen varlıkların dönen borçlara oranı, şirketin kısa vadeli borçlarına karşı likiditesini ortaya koyar. 3. Borç/Özkaynak Oranı: Şirketin borç yükünü ve öz sermaye yapısını analiz eder. Ayrıca, gelir tablosu da şirketin belirli bir dönemdeki gelir ve giderlerini göstererek karlılık hakkında daha detaylı bilgi sağlar.

Bilançoya göre özkaynak (özsermaye) hesaplaması şu formülle yapılır: Özkaynak = Toplam Varlıklar - Toplam Borçlar. Bu formülde: - Toplam Varlıklar, işletmenin sahip olduğu tüm ekonomik değerleri (nakit, stoklar, alacaklar, taşınmazlar vb.) içerir. - Toplam Borçlar, işletmenin borçlarını (banka kredileri, tedarikçi borçları vb.) ifade eder.

Bilançonun aktif ve pasif toplamı eşit olmalıdır.

Tekdüzen hesap planında aşağıdaki hesap grupları yer almaktadır: 1. Bilanço Hesapları: - Dönen Varlıklar. - Duran Varlıklar. - Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar. - Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar. - Özkaynaklar. 2. Gelir Tablosu (Sonuç) Hesapları: - Gelir Hesapları. - Gider Hesapları. 3. Maliyet Hesapları: Mal ve hizmetlerin üretimi için katlanılan giderlerin toplandığı ve maliyet unsurlarına dönüştürülerek izlendiği hesaplar. 4. Nazım Hesaplar: Varlıklarda, borçlarda ve sermayede artış veya azalış yaratmayan, ancak işletme yönetimi tarafından bilinmesi gereken işlemlere ait hesaplar.

Bilançoda yer alan hesaplar üç ana bölümde toplanır: varlıklar, borçlar ve özkaynaklar. Ayrıntılı olarak bilançoda şu hesaplar bulunur: 1. Varlıklar: işletmenin sahip olduğu ekonomik değerler. Bunlar genellikle iki gruba ayrılır: - Dönen varlıklar: kısa vadeli, kolayca nakde çevrilebilen varlıklar (örneğin; kasa, banka hesapları, stoklar). - Duran varlıklar: uzun vadeli kullanılan varlıklar (örneğin; binalar, makineler, ekipmanlar). 2. Borçlar: işletmenin borçları. İki gruba ayrılır: - Kısa vadeli borçlar: bir yıl içinde ödenmesi gereken borçlar (örneğin; ticari borçlar, kısa vadeli krediler). - Uzun vadeli borçlar: bir yıldan uzun sürede ödenmesi gereken borçlar (örneğin; uzun vadeli krediler, finansal kiralamalar). 3. Özkaynaklar: işletme sahiplerinin şirkete koyduğu sermaye ve şirketin elde ettiği kârın birikimini ifade eder. Bu hesap genellikle şu kalemlerden oluşur: - Ödenmiş sermaye. - Geçmiş yıl kârları. - Dönem net kârı.

Bilanço örneği hazırlamak için aşağıdaki adımları izlemek gerekmektedir: 1. Varlıkların Belirlenmesi: Şirketin sahip olduğu tüm varlıklar detaylı bir şekilde listelenir. 2. Yükümlülüklerin Belirlenmesi: Şirketin borçları ve diğer finansal yükümlülükleri tespit edilir. 3. Özkaynakların Hesaplanması: Şirketin sermaye, kar yedekleri, geçmiş yıl karları gibi özkaynakları belirlenir. 4. Bilançonun Düzenlenmesi: Varlıklar, borçlar ve özkaynaklar uygun başlıklar altında gruplandırılarak bilanço tablosu oluşturulur. 5. Kontrol ve Onay: Hazırlanan bilanço, muhasebe departmanı ve gerekli görüldüğünde dış denetçiler tarafından kontrol edilir ve onaylanır. Bilanço, genellikle yıl sonunda veya belirli bir dönem sonunda hazırlanır ve şirket yönetimi, hissedarlar ve regülatörler ile paylaşılır.

Bilanço esası sınırı, işletmenin belirli bir dönemdeki ticari kazancını hesaplamak için kullanılan bir yöntemdir. Bu sınırın hesaplanması için aşağıdaki adımlar izlenir: 1. Dönem başındaki öz sermaye belirlenir. 2. Dönem sonundaki öz sermaye hesaplanır. 3. Farkın hesaplanması yapılır. Formül: Ticari Kazanç = Dönem Sonu Öz Sermaye - Dönem Başındaki Öz Sermaye.

Borsa şirketlerinin bilanço açıklama tarihleri, her çeyrek için belirli takvime göre değişir. İşte bazı önemli tarihler: 2024 yılı dördüncü çeyrek: Aksa Akrilik (AKSA), Tüpraş (TUPRS) ve Ford Otomotiv (FROTO) gibi şirketler 17 Şubat 2025'te bilançolarını açıklayacak. 2025 yılı ilk çeyrek: Türk Traktör, Ford Otosan, Adel Kalemcilik gibi şirketler 20 Mayıs 2025'te, Coca Cola İçecek ise 4 Kasım 2024'te sonuçlarını paylaşacak. Daha güncel ve kesin tarihler için Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP) ve şirketlerin resmi web siteleri takip edilmelidir.

Zirai işletme hesabı ile bilanço esası, zirai kazançların tespitinde kullanılan iki farklı yöntemdir. Zirai işletme hesabı esasına göre, zirai kazanç, hesap dönemi içinde tahsil edilen veya alacak olarak tahakkuk eden hasılat ile ödenen veya borçlanılan giderler arasındaki olumlu farktır. Bilanço esasına göre ise zirai kazanç, işletmenin hesap dönemi başındaki ve sonundaki bilançolarına dayanılarak bulunan öz sermaye değerleri arasındaki farktır.

Genel muhasebe hesap sınıfları şunlardır: 1. Bilanço Hesapları: Bakiyeleri bilançoda görülen hesaplardır. 2. Gelir Tablosu Hesapları: Hesap dönemi içinde çalışan, dönem sonunda kapatılan ve bakiyeleri bilançoda yer almayan hesaplardır. 3. Varlık Hesapları: İşletmenin sahip olduğu ve gelecekte ekonomik fayda sağlaması beklenen kaynaklar (nakit, alacaklar, envanter, taşınmazlar). 4. Borç Hesapları: İşletmenin başkalarına olan mali yükümlülüklerini ifade eder (kısa vadeli borçlar, uzun vadeli borçlar, ticari borçlar). 5. Özkaynak Hesapları: İşletmenin sahiplerine ait olan sermaye ve kar paylarını içerir (sermaye, yedekler, dağıtılmamış kar). 6. Nazım Hesaplar: İşletmenin varlıklarında ve bu varlıkların kaynaklarında değişiklik yaratmayan işlemlerin kaydedildiği hesaplardır.

İşletme defterinden bilançoya geçiş Defter-Beyan Sistemi üzerinden şu adımlarla gerçekleştirilir: 1. Sistem Yönetimi menüsünden Defter İşlemleri bölümüne tıklanır. 2. Açılan ekrandan ilgili yıl seçilerek o yıla ilişkin tüm defter bilgileri görüntülenir. 3. İşletme Defteri yanında yer alan "İ" üzerine mouse ile gelindiğinde bilgilendirme yazısı görünür. 4. İşletme Defteri satırında en sağda yer alan "İşlemler" bölümündeki "İşlem Yap" butonuna basılır. 5. Açılan ekranda "Bilançoya Geçiş Yap" butonuna tıklanarak defter tasdik bilgileri girilir. 6. İstenilen bilgiler doldurulduktan sonra "Onayla" butonuna basılır ve o yıl için bilançoya geçiş işlemi tamamlanmış olur. Bu süreçte bir mali müşavir veya muhasebeciden profesyonel destek alınması önerilir.

Evet, bilanço açıklama süresi uzatılabilir. Örneğin, 2024 hesap dönemi ikinci geçici vergilendirme dönemine ilişkin gelir ve kurum geçici vergi beyannamelerinin verilme süresi, enflasyon düzeltmesi nedeniyle 27 Ağustos 2024 tarihine kadar uzatılmıştır.

Bilanço usulünden işletme hesabına geçiş için aşağıdaki adımlar izlenmelidir: 1. Vergi Dairesine Bildirim: Öncelikle bağlı bulunulan vergi dairesine, işletmenin faaliyet türünde veya muhasebe usulünde değişiklik yapmak istediğine dair dilekçe ile başvurulmalıdır. 2. Eski Defterlerin Kapanışı: Bilanço usulünde tutulan defterler, dönem sonunda kapatılarak yasal olarak saklanmalıdır. 3. Yeni Defterin Açılışı: İşletme hesabı usulüne geçişte, yeni bir işletme defteri açılır. Bu defter, gelir ve giderlerin kaydedileceği temel muhasebe dokümanı olacaktır. 4. Geçiş Tarihinin Belirlenmesi: Geçiş işlemi genellikle yeni mali yıl başlangıcında yapılır. 5. Mali Müşavir Desteği: Geçiş süreci karmaşık prosedürler içerebilir, bu nedenle bir mali müşavir veya muhasebeciden profesyonel destek alınması önemlidir. Ayrıca, Defter-Beyan Sistemi üzerinden de elektronik ortamda başvuru yapılabilir.

Bilanço esası hadleri, bir şirketin finansal durumunu ve sınırlarını belirlemek için Vergi Usul Kanunu tarafından belirlenen kriterlere göre belirlenir. Bu hadler, genellikle aşağıdaki unsurları içerir: Yıllık alış ve satış tutarları. Gayrisafi iş hasılatları. Aktif büyüklüğü. Ayrıca, finans, enerji, telekomünikasyon gibi spesifik sektörlerde faaliyet gösteren işletmeler de bilanço esasına göre defter tutmak zorundadır.