Mecaz

"Uzun İnce Bir Yoldayım" şiiri, insanın hayat yolculuğunu ve içsel arayışını anlatır. Şiirde: Uzun ve ince yol, ölümle yaşamın ince bir çizgiyle ayrılmasını ve hayatın belirsizliğini simgeler. İki kapılı han, doğum ve ölümü, hayatın gelip geçiciliğini temsil eder. Kırk dokuz yıl, şairin yaşını ve hayatındaki zorlukları ifade eder. Ova, dağ ve çöl, huzurlu günler, hayatın zorlukları ve yokluk zamanlarını simgeler. Gurbet eller, uzun yıllar süren yolculukları anlatır. Şiir, yaşam ve ölümün anlamı, inanç ve umut gibi evrensel temaları sorgular.

"Bu mecazlardan geçip en hakikiye gidelim" ifadesi, Sagopa Kajmer'in "Muamma" şarkısında geçen bir sözdür. Bu sözün anlamı şu şekilde açıklanabilir: Mecaz ve hakikat ilişkisi. Manevi yürüyüş. Dolayısıyla söz, "bu mecazlardan (sözlerden) geçip en hakikiye (gerçek manaya) gidelim" şeklinde anlaşılabilir.

Evet, "yangına körükle gitmek" deyimi mecazdır. Bu deyim, çözülmesi mümkün olan bir meseleyi içinden çıkılmaz bir hale getirmek, anlaşmazlığı, gerginliği, kargaşalığı artırıcı, her iki tarafı kışkırtıcı söz ve davranışlarda bulunmak anlamına gelir. Ayrıca, bir insanı, yanlış bir şeyi yapması için cesaretlendirmek anlamında da kullanılır.

"Sarı saçlarına deli gönlümü bağlamışım, çözülmüyor Mihriban" dizesi, Abdurrahim Karakoç'un "Mihriban" şiirinde geçen ve gerçek aşkı simgeleyen bir ifadedir. Karakoç, bu şiiri gençliğinde âşık olduğu ve gerçek adını hiç açıklamadığı bir kadın için yazmıştır. Bu dizenin nedeni, aşkın kişi üzerindeki esir edici etkisini mecazi olarak ifade etmektir. Ayrıca, "Mihriban" türküsü de bu dizelerle başlar ve Musa Eroğlu tarafından bestelenmiştir.

Ad aktarması (mecâz-ı mürsel) şiir örneklerinden bazıları şunlardır: "Dalgalan sen de şafaklar gibi ey nazlı hilal!". "Son yıllarda edebiyatımızda güçlü genç kalemler ortaya çıktı". Ayrıca, aşağıdaki örnekler de ad aktarması içermektedir: "Dün Ömer Seyfettin'i okudum". "Her sabah bir kase içerim". "Çayı ocağa koyuver". "Sobayı yaktım". "Sivas, mandayı kabul etmedi".

Evet, "can derdine düşmek" mecazdır. Bu deyim, bir tehlikeyle karşılaşıldığında, başkalarıyla uğraşmaktan vazgeçip yalnızca kendi canını kurtarmaya çalışmak anlamına gelir.

Evet, "rüzgar eken fırtına biçer" bir mecazdır. Bu atasözü, genellikle öfkeli ve sürekli çevresine öfke saçan kişiler için kullanılır. Ayrıca, herkesin zarar görmesine yol açacak işler yapan bir kişinin, çok sert tepkilerle karşılaşacağı ve sonunda en büyük zarara kendisinin uğrayacağı anlamında da kullanılır.

"Gönül okşamak" ifadesi mecaz değildir, gerçek anlamlıdır. Türk Dil Kurumu'na göre "gönül okşamak" deyimi, birini hoş bir söz veya davranışla sevindirmek, iltifat etmek anlamına gelir.

Evet, "düş" kelimesi mecazdır. "Düş" kelimesinin mecaz anlamları şunlardır: Hayal. Gerçekleşmesi istenen şey, umut. Ayrıca, "düşmek" anlamında da kullanılabilir.

Taşlama, edebiyatta bir kişi veya düşünceyi eleştirmek, toplumun aksayan yönlerini ortaya koymak için kullanılır. Cümle içinde kullanımı: "Paris'teki kahvelerden birine gidecek olan bir Türk, orada alaylı taşlamalar ve kaba davranışlarla karşılanır". "Telli sazdır bunun adı / Ne ayet dinler ne kadı / Bunu çalan anlar kendi / Şeytan bunun neresinde?" (Dertli).

Mecâz-ı mürsel, bir sözcüğün benzetme amacı gütmeden, başka bir sözcüğün yerine kullanılmasıdır. Mecâz-ı mürsel için kullanılan bir diğer terim ise ad aktarmasıdır. Mecâz-ı mürselde kullanılan bazı kelime ilişkileri şunlardır: Parça-bütün ilişkisi. İç-dış ilişkisi. Eser-yazar ilişkisi. Mecâz-ı mürsel, günlük konuşma dilinde ve edebi eserlerde sıkça kullanılan bir söz sanatıdır.

Hayır, teşbih-i beliğ ve mecaz-ı mürsel aynı şey değildir. Teşbih-i beliğ (güzel benzetme), sadece benzeyen ve kendisine benzetilenle yapılan benzetmedir; benzetme yönü ve benzetme edatı kullanılmaz. Mecaz-ı mürsel (ad aktarması), bir sözcüğün benzetme amacı gütmeden, gerçek anlamı dışında başka bir sözcüğün yerine kullanılmasıdır. Örneğin, "Arkadaşım, çalışkanlıkta karıncadır" cümlesi pekiştirilmiş benzetme (teşbih-i beliğ) iken, "Sobayı yaksınlar" cümlesi mecaz-ı mürseldir (ad aktarması).

"Sen trope" ifadesinin Türkçe karşılığı "sen klişesi" veya "sen trope" olarak çevrilebilir. Ayrıca, Azis'in bir şarkısının adı olan "Sen Trope"un Türkçe çevirisi için aşağıdaki kaynaklara başvurulabilir: Ekşi Sözlük: Şarkının eğlenceli ve dans ettirici bir Azis parçası olduğu belirtilmektedir. Çevirce: Şarkının sözleri ve Türkçe anlamları sunulmaktadır. AkorMerkezi.com: Şarkının Türkçe çevirisi ve sözleri yer almaktadır.

Kinayeli bir sözün nasıl anlaşılacağına dair bazı bilgiler şu şekildedir: Kinayeli sözlerde hem gerçek hem de mecaz anlam bulunur, ancak mecaz anlam daha baskındır. Kinayeli sözlerde asıl kastedilen, mecaz anlamdır. Kinayeli sözlerde, ibarenin içinde geçen gerçek anlamdaki unsura “meknî bih”, işaret edilen ve söz içinde geçmeyen unsura da “meknî anh” adı verilir. Kinayeli sözlerde, kelimenin gerçek anlamına baskın gelmesi için, asıl amacın dolaylı olarak alay, ima ve şaka amaçlı işaret edilerek ifade edilmesi gerekir. Kinayeli söz örnekleri şu şekildedir: “Arkadaşın dayısı güçlüdür, halleder.” “Bırak onu, burnu büyük adamdan hayır gelmez.” “Çocukların velvelesi, herkesi ayağa kaldırdı.” “Ne yapsın, ayağı kaydı bir kere.” “Böyle yürürseniz mahalleye yatsıya varırsınız.” “Bu taşı bize dostumuz atıyorsa durup düşünmemiz gerekir.” “Ey benim sarı tamburam, sen ne için inilersin.” Kinayeli sözlerle ilgili daha fazla bilgi için aşağıdaki kaynaklar kullanılabilir: tr.wikipedia.org; dilbilgisi.org; turkedebiyati.org; edebiyatvesanatakademisi.com.

Mecaz anlam ile ilgili cümlelerden bazıları şunlardır: "Tabağında ne varsa yalayıp yuttu". "Telefonla konuştuktan sonra ateş püskürüyordu". "Yeni yönetici çok sığ bir konuşma yaptı". "Yıllardır senin kırdığın ceviz kırkı aştı". "Sinemaya geç kalınca aldığımız filmin bileti yandı". "Onun bakışları yüreğimi yakıyor, beni kahrediyordu". "Konsere gidemeyince biletlerimiz yandı". "Ortalıkta savaş kokusu vardı". "Olaylara karşı kör ve sağırdır". "Boş sözlerle beni oyalamayın". Daha fazla örnek için şu siteler kullanılabilir: mustafakaragol.com; dilbilgisi.net; cnnturk.com; dersturkce.net.

Dokundurma, bir sözün ya da kavramın gerçek veya mecazlı anlamı dışında, bütünüyle tersini kastetmektir. Dokundurma, aynı zamanda "taşlama" veya "taş atma" anlamına da gelir. Dokundurma kelimesinin diğer anlamları: Bir şeyi üstü kapalı bir biçimde, sitemli ve dolaylı olarak söyleme; Dokundurmak işi.

Camdan kalp ifadesi, farklı bağlamlarda çeşitli anlamlar taşıyabilir: Mecazi terim. Rüya tabiri. Şarkı. Ayrıca, "camdan kalp" ifadesi, Sezen Aksu'nun "Şarkı Söylemek Lazım" şarkısında geçen bir kalp tipini de ifade edebilir.

Deyim ve mecaz aktarması arasındaki fark şu şekilde açıklanabilir: Deyim Aktarması: Bir kelimenin, asıl anlamından farklı bir anlamda, genellikle bir benzetme yaparak kullanılmasıdır. Deyim aktarması, dört ana kategoriye ayrılır: Duyu aktarımı: Bir duyuyla algılanan kavramın, başka bir duyuyla algılanabilecek biçimde kullanılmasıdır. İnsandan doğaya aktarım (kişileştirme): Dağın eteği, ağaçların fısıldaşması gibi ifadelerle yapılır. Doğadan insana aktarım: Pişkin insan, içimdeki fırtına gibi ifadelerle yapılır. Doğadan doğaya aktarım: Uçuşan kar, uluyan rüzgâr gibi ifadelerle yapılır. Mecaz Anlam: Bir kelimenin gerçek anlamıyla doğrudan bir ilişkisi olmadan, bir benzetme veya soyutlama yoluyla oluşturulan anlamdır. Özetle, deyim aktarması belirli deyimlerin, anlam veya biçim benzerliği nedeniyle başka kavramlarla ilişkilendirilmesini içerirken; mecaz anlam, bir kelimenin gerçek anlamından saparak benzerlik veya ilişki yoluyla başka bir anlam kazanmasıdır.

"Dağ başı" deyimi, iki farklı anlamda kullanılabilir: 1. Zorbalık yeri. 2. Şehirden uzak yer. Ayrıca, "dağ başından duman eksik olmaz" atasözü, başarılı ve zengin kişilerin karşılaştığı zorlukları ifade eder.

"Kasırga" kelimesinin Türkçe'de ne anlattığına dair bilgi bulunamadı. Ancak, "kasırga" kavramı farklı bağlamlarda çeşitli anlamlar taşıyabilir: Film: 1996 yapımı bir aksiyon-gerilim filmi olan "Kasırga", bir grup bilim insanının hortum ve kasırgaları önceden tespit edebilmek için yaptığı çalışmaları ve eski bir üyenin bu tehlikeli göreve geri dönüşünü konu alır. Kitap: Miguel Angel Asturias'ın "Kasırga" adlı kitabı, büyük Amerikan tekellerinin muz tarlalarında çalışan işçilerin ve yerlilerin yaşadığı zorlukları, toplum çatışmalarını ve doğa ile olan ilişkiyi ele alır. Roman: Kemal Beyatlı'nın "Kasırgada Yol Alanlar" adlı romanı, 2003 öncesi ve sonrası Irak Türkmenlerinin var olma çabalarını, Baas rejiminin baskı ve zulmünü anlatır. Metafor: Levent Gültekin'in "Yaklaşan Kasırga" adlı kitabında, Türkiye'deki otoriter yönetim değişimi bir kasırgaya benzetilerek, bu sürecin etkileri ve nedenleri incelenir.