Mantık

Fârâbî'ye göre bilginin kaynakları şunlardır: Duyu. Akıl. Sezgi. Fârâbî, bazı bilgilerin doğuştan geldiğini kabul etmez; ancak ilk bilgilerin Faal Akıl tarafından verildiğini düşünür.

Mantıkta kullanılan bazı semboller ve anlamları: ~. ∧. v. ⇒. ⇔. Λ. V. ∀. ∃. ≡. Ayrıca, mantıkta bağlantı işaretleri ve çelişki işaretleri gibi farklı semboller de bulunmaktadır.

Pegem Ezberbozan Sözel-Sayısal Mantık ve Muhakeme Problemleri Soru Bankası, kullanıcıların yorumlarına göre zor olarak değerlendirilmemiştir. Kitabın zorluk seviyesi, kullanıcının hazırlık seviyesine ve beklentilerine göre değişebilir. Daha fazla bilgi için kitabın içeriğini incelemek veya yayınevinden destek almak faydalı olabilir.

Tasım, mantıkta, birisi orta terim olmak üzere "öncül" adı verilen iki önerme ile bu iki öncülden zorunlu olarak çıkarsanan ve ardıl adı verilen üçüncü bir önerme biçiminde ifade edilen ya da edilebilen kanıttır. Ayrıca, "taşım" kelimesi, yemeğin taşacak kadar kaynaması anlamına da gelir.

Argumentum ad populum (popülerliğe başvurma) safsatasına bazı örnekler: "Ne olmuş kopya çektiysem yani? Kopya çekmeyen var mı?". "Burada hiç müşteri yok, buraya girmeyelim; ya pahalıdır ya yemekleri kötüdür". "Galileo haksızdır, herkes Güneş’in Dünya çevresinde döndüğünü bilir". "Pek çok yazar Irak savaşının ahlaki olarak haksız olduğunu iddia ediyor, dolayısıyla ahlaki olarak doğru değildir". "Ama (çünkü) Atatürkçüler İstiklal Mahkemeleri'nde yapılanların tamamen haklı olduğunu her fırsatta söylüyor, dolayısıyla doğru olan bu".

Şümul, Arapça kökenli bir kelime olup "içine alma", "kaplama", "kapsama" anlamlarına gelir. Örnek cümleler: "Bitkilerin yetişmesindeki nizam ve ahenk de farklı bir azamet tecellisidir. Meselâ bir çınar ağacı, her yıl milyonlarca tohum üretir. Bunların etrafa dağılması için âdeta tüyden birer paraşütleri olur. Rüzgâr ile bu tohumlar uzak yerlere kadar sürüklenir. Şâyet bir tek çınar ağacından etrafa yayılan tohumların her biri yeni bir çınar olsaydı, kısa bir zaman sonra dünyanın her yeri çınar istilasına uğrardı. Yani koca dünya bir tek ağaca dar gelirdi. Bu misâli diğer canlılara şümullendirmek de mümkündür". "Bu şekil şümulü, tesiri ve aldatıcı mahiyeti bakımından korkunçtur".

Dersdestek Yayıncılık 12. sınıf mantık ders kitabının 67. sayfasında, çok anlamlılık konusu ile ilgili cümleler ve bu cümlelerin ait oldukları çok anlamlılık türünün işaretlenmesi yer almaktadır. Bu cümlelerden bazıları şunlardır: "Bu konuyu artık kapatır mısın?"; "Matematik sınavı gelecek hafta yapılacak"; "Hayırlı olsun"; "İstanbul, 1453 yılında Fatih Sultan Mehmet tarafından fethedilmiştir"; "Vatanım ve milletim için çalışacağıma ant içerim". Cevaplar için aşağıdaki kaynaklar kullanılabilir: evvelcevap.com; karnehesaplama.com.

Kalp ve akıl arasındaki zıtlık, onların farklı doğalarından ve işlevlerinden kaynaklanır. Akıl, düşünme, anlama ve bilme kabiliyetini temsil ederken; kalp, duyguların ve hislerin merkezi olarak kabul edilir. Farklı mantıklara sahip olma: Akıl, nesnellik ve sahici zorunluluklara bağlıyken, kalp kendiliğinden doğan dürtüler ve isteklerle hareket eder. Farklı bilgi kaynakları: Akıl, beş duyudan gelen bilgileri işler ve kalbe gönderir; kalp ise bu bilgileri tasdik ederek doğru bilgiye dönüştürür. Karar alma süreçleri: Kalp, maneviyattan edindiği bilgileri akla doğrulatmak isterken, akıl da maddiyattan edindiği bilgileri kalbe doğrulatmak zorundadır. Bu farklılıklar, bazen çelişkilere yol açabilir, ancak ikisi birlikte çalışarak insan ruhunun bilgi-işlem merkezini oluştururlar.

P ve q önermelerinin doğruluk tablosunu oluşturmak için aşağıdaki adımlar izlenebilir: 1. Değişkenlerin belirlenmesi. 2. Satır sayısının hesaplanması. 3. Değerlerin atanması. 4. Doğruluk tablosunun oluşturulması: Ve (∧) bağlacı. Veya (∨) bağlacı. Ya da (⊻) bağlacı. Doğruluk tablosu oluşturma hakkında daha fazla bilgi için aşağıdaki kaynaklar kullanılabilir: matematiksel.org; prfakademi.com; egitimmateryalleri.com.

Albert Einstein'a atfedilen söz "Mantık sizi A noktasından B noktasına götürür. Hayal gücü ise her yere" şeklindedir. Bu bağlamda, mantığın götüreceği yer A noktasından B noktasına olacaktır.

Felsefede argümantasyon ve akıl yürütme şu şekilde tanımlanabilir: Akıl yürütme. Argümantasyon. En yaygın akıl yürütme biçimleri tümdengelim, tümevarım ve analojidir. Argümantasyon ve akıl yürütmede hem sürecin hem de sonucun doğruluk ve geçerliliği dikkate alınır.

Lojikte De Morgan'ın kuralları şu şekilde uygulanır: 1. Değil (P ve Q) = (değil P) veya (değil Q). 2. Değil (P veya Q) = (değil P) ve (değil Q). Bu kurallar, "ve" ya da "veya" bağlaçları ile bağlanan iki önermenin değilini indirgemek için kullanılır. Örnek: Değil (P ve Q) ifadesinin lojik kapılarla ifadesi: DEĞİL (VE) kapısı yerine VE (OR) kapısı ve DEĞİL (NOT) kapıları kullanılarak yapılabilir. Değil (P veya Q) ifadesinin lojik kapılarla ifadesi: DEĞİL (VE) kapısı yerine VE (OR) kapısı ve DEĞİL (NOT) kapıları kullanılarak yapılabilir. De Morgan kuralları, doğruluk tablosu veya lojik kapılar kullanılarak uygulanabilir.

Çocuklar için en zor zeka sorusu olarak aşağıdaki örnekler verilebilir: Einstein Bulmacası? Mantık sorusu? Çocuklar için uygun zeka soruları seçerken, onların gelişim seviyeleri ve bilgi birikimleri göz önünde bulundurulmalıdır. Zeka soruları içeren bazı kaynaklar: novakid.com.tr; mentalup.net; youtube.com.

Matematikte bir bileşik önermenin totoloji olup olmadığını bulmak için şu yöntemler kullanılabilir: Doğruluk tablosu: Önermeyi oluşturan önermelerin tüm doğruluk değerleri için doğruluk değerinin her zaman 1 olduğunu göstermek. Sadeleştirme yöntemi: Önermenin her durumda doğru olduğunu cebirsel işlemlerle kanıtlamak. Örneğin, "p ∨ p' ≡ 1" (p veya p' her zaman 1'e eşittir) ifadesi bir totolojidir.

Sosyoloji mantık dersi, sosyoloji ve mantık disiplinlerinin kesişiminde yer alan bir ders değildir. Sosyoloji, insan davranışlarını, ilişkilerini ve toplumsal çevreyi inceleyen bir sosyal bilim dalıdır. Sosyoloji dersleri genellikle öğrencilerin toplumsal çevreyi objektif bir şekilde kavramalarına ve tarafsız, yapıcı bir bakış açısı geliştirmelerine yardımcı olmayı amaçlar. Eğer belirli bir eğitim kurumunda "Sosyoloji Mantık Dersi" adında bir ders varsa, bu dersin içeriği ve amacı hakkında daha fazla bilgi almak için ilgili kurumun müfredatına veya ders tanımlarına bakılması önerilir.

Mukaddemat terimi, farklı bağlamlarda farklı yerlerde geçmektedir: Film: 2024 yılında vizyona giren ve Altın Portakal Film Festivali'nde ödül alan "Mukadderat" filmi, Kastamonu'nun Cide ilçesinde çekilmiştir. Genel kullanım: "Mukaddema" kelimesi, "önceden", "evvelce", "eskiden" anlamlarında kullanılır. Tarih: "Mukaddemat-ı Ulum" ifadesi, "ilimlere başlangıç olan, ilk olarak öğrenilmesi gereken bilgiler" anlamında kullanılır. Felsefe: "Mukaddemat" kelimesi, Davud-i Kayserî'nin en ünlü eseri sayılan ve hâlen İran'daki medreselerde ders kitabı olarak okutulduğu bilinen "Matlau husûsi'l-kelim fî ma'âni Füsûsü'l-Hikem" adlı eserin giriş bölümüdür.

Bazı mantık bağlaçları: Ve bağlacı (∧, &, ∙). Veya bağlacı (∨, ;). Ya da bağlacı (v). İse bağlacı (⇒). Ancak ve ancak bağlacı (⇔, ≡, =). Ayrıca, tümleme (değil) bağlacı (¬, ~, ') ve hep doğru (⊤, 1, T), hep yanlış (⊥, 0, F) sabitleri de bağlaç olarak sınıflandırılır.

A priori bilgi örneklerine bazı örnekler şunlardır: Matematik ve geometri önerileri. Metafiziksel kabuller. Apaçık doğrular. İlk ilkeler. A priori bilgi, deneysel veri ve delillerden bağımsız olduğu için bu bilginin doğruluğu deneyim aracılığıyla çürütülemez.

Mantık ilminin kurucusu Aristoteles'tir. Aristoteles, mantığı sistemli bir bilgi alanı haline getirmiş ve bu alanda "Organon" adı altında altı kitap yazmıştır. Bu kitaplar: Kategoriler; Önermeler; Birinci Analitikler; İkinci Analitikler; Topikler; Sofistik Kanıtlar. Daha sonra bu kitaplara Retorik, Poetika ve Porphyrios'un İsagoji adlı eserleri de eklenmiştir.

Tahminler, bir denenceden çıkarılabilecek mantıklı sonuçlardır ve denenceleri test etmenin en geçerli yöntemidir. Tahminler, "Eğer ............................ ise ............................ dir." şeklinde ifade edilen cümlelerden oluşur.